علم سنجی و تاریخچه آن :
علم سنجی یکی از رایج ترین روشهای ارزیابی فعالیت های علمی می باشد . این روش در روسیه شوروی پدید آمد و در کشور های اروپای شرقی بویژه مجارستان برای اندازه گیری علوم در سطح ملی و بین المللی استفاده شد . اولین کسانی که واژه علم سنجی را ابداع کردند دوبروف و کازانو بودند . آن ها علم سنجی را به عنوان اندازه گیری فرآیند انفورماتیک تعریف کردند .انفورماتیک از نظر میخالیاف عبارت است از اصول علمی که به بررسی ساختار و ویژگی های اطلاعات علمی می پردازد و قوانین و فرآیند های دیگری از جمله ارتباطات مورد بحث قرار می دهد . به دنبال مطرح شدن این علم ، دانشمندان برجسته دیگری از جمله کول ، ایلز و هولم نیز از مقالات علمی به عنوان ملاکی برای مقایسه تولید علمی کشور های مختلف استفاده کردند . آن ها از این طریق تولیدات علمی کشور های مختلف را از لحاظ کمی و کیفی با یکدیگر مورد مقایسه قرار داده و وضعیت کشور های مختلف را در تولید اطلاعات علمی مشخص نمودند . انتشار مداوم شاخص های علم سنجی که توصیف کننده پژوهش در اجتماعات مختلف علمی است می تواند عنصری مفید و کارآمد برای مدیریت تحقیق و سیاستگذاری و چگونگی تخصیص بودجه و امکانات در علوم باشد . در تأیید این امر بک عقیده دارد علم سنجی می تواند به توازن بودجه و هزینه های اقتصادی تا حدی کمک کند و از این طریق کارایی تحقیقات را افزایش دهد . ارزشیابی کمی علوم که منجر به باروری و توسعه می شود می تواند کمک بزرگی برای مسئولان و برنامه ریزان باشد تا آن ها بتوانند با هزینه کمتر بیشترین استفاده را از منابع مالی و انسانی برده و در بهینه سازی ساختار اقتصادی – اجتماعی کشور مؤثر باشند . علم سنجی علاوه بر آنکه به دنبال جنبه های کمی علوم و تحقیقات است اقدام به اندازه گیری و تعیین معیار های جنبه های مختلف مدیریتی و سازمانی علوم نیز می نماید . در سطحی وسیعتر علم سنجی را می توان از عوامل مؤثر گردش مستمر فعالیت های تحقیقاتی در هر زمینه علمی دانست که مستقیماً با ارزشیابی کمی علم سر و کار دارد . اساس کار علم سنجی بر بررسی چهار متغیر اساسی شامل مولفان ، انتشارات علمی ، مراجع و ارجاعات می باشد . علم سنجی بر آن است با استفاده ار بررسی جداگانه این متغیر ها با ترکیبی مناسب از شاخصهای مبتنی بر این متغیر ها خصایص علم و پژوهش علمی را نمایان سازد . تعداد مؤلفان به عنوان یکی از شاخصهای فعالیت علمی در کشور های مختلف می باشد که می تواند مبنایی برای مقایسه آن ها محسوب گردد . انتشارات علمی تمامی مکاتبات و ارتباطات علمی چاپ شده را بر حسب زمان ، مکان ، نوع یا مجرای انتشار و سایر ویژگیها مورد بررسی قرار داد . تعداد انتشارات به عنوان عنصری اساسی در علم سنجی می باشد که می تواند مبنای مقایسه های بین اجتماعات مختلف علمی و کشور ها قرار گیرد . امروزه اکثر انتشارات علمی تبلور تلاشهای گروهی تعدادی از مولفین می باشند . از آنجا که منتشر کردن تولید علمی دانشمندان به صورت فردی برای ترسیم نتایج مهم آماری به تنهایی کفایت نمی کند . ارزشیابیهای علم سنجی معمولاً بر سودمندی انتشار توسط اجتماعات علمی تاکید می کنند . علم سنجی دانش اندازه گیری علم تعریف شده است که با بررسی و کشف نظام و ساختار یک حوزه علمی به روش کمی ، دستاورد های یک قلمرو فکری را معین کرده و حتی خطوط احتمالی برای پیشرفت های بعدی را پیش بینی می کند . علم سنجی سعی دارد با استفاده از داده های کمی مربوط به تولید ، توزیع و استفاده از متون علمی ، علم و پژوهش علمی را توصیف و ویژگیهای آن را مشخص کند . در زیر به مهم ترین شاخص های علم سنجی اشاره می شود .
علم سنجی یکی از رایج ترین روشهای ارزیابی فعالیت های علمی می باشد . این روش در روسیه شوروی پدید آمد و در کشور های اروپای شرقی بویژه مجارستان برای اندازه گیری علوم در سطح ملی و بین المللی استفاده شد . اولین کسانی که واژه علم سنجی را ابداع کردند دوبروف و کازانو بودند . آن ها علم سنجی را به عنوان اندازه گیری فرآیند انفورماتیک تعریف کردند .انفورماتیک از نظر میخالیاف عبارت است از اصول علمی که به بررسی ساختار و ویژگی های اطلاعات علمی می پردازد و قوانین و فرآیند های دیگری از جمله ارتباطات مورد بحث قرار می دهد . به دنبال مطرح شدن این علم ، دانشمندان برجسته دیگری از جمله کول ، ایلز و هولم نیز از مقالات علمی به عنوان ملاکی برای مقایسه تولید علمی کشور های مختلف استفاده کردند . آن ها از این طریق تولیدات علمی کشور های مختلف را از لحاظ کمی و کیفی با یکدیگر مورد مقایسه قرار داده و وضعیت کشور های مختلف را در تولید اطلاعات علمی مشخص نمودند . انتشار مداوم شاخص های علم سنجی که توصیف کننده پژوهش در اجتماعات مختلف علمی است می تواند عنصری مفید و کارآمد برای مدیریت تحقیق و سیاستگذاری و چگونگی تخصیص بودجه و امکانات در علوم باشد . در تأیید این امر بک عقیده دارد علم سنجی می تواند به توازن بودجه و هزینه های اقتصادی تا حدی کمک کند و از این طریق کارایی تحقیقات را افزایش دهد . ارزشیابی کمی علوم که منجر به باروری و توسعه می شود می تواند کمک بزرگی برای مسئولان و برنامه ریزان باشد تا آن ها بتوانند با هزینه کمتر بیشترین استفاده را از منابع مالی و انسانی برده و در بهینه سازی ساختار اقتصادی – اجتماعی کشور مؤثر باشند . علم سنجی علاوه بر آنکه به دنبال جنبه های کمی علوم و تحقیقات است اقدام به اندازه گیری و تعیین معیار های جنبه های مختلف مدیریتی و سازمانی علوم نیز می نماید . در سطحی وسیعتر علم سنجی را می توان از عوامل مؤثر گردش مستمر فعالیت های تحقیقاتی در هر زمینه علمی دانست که مستقیماً با ارزشیابی کمی علم سر و کار دارد . اساس کار علم سنجی بر بررسی چهار متغیر اساسی شامل مولفان ، انتشارات علمی ، مراجع و ارجاعات می باشد . علم سنجی بر آن است با استفاده ار بررسی جداگانه این متغیر ها با ترکیبی مناسب از شاخصهای مبتنی بر این متغیر ها خصایص علم و پژوهش علمی را نمایان سازد . تعداد مؤلفان به عنوان یکی از شاخصهای فعالیت علمی در کشور های مختلف می باشد که می تواند مبنایی برای مقایسه آن ها محسوب گردد . انتشارات علمی تمامی مکاتبات و ارتباطات علمی چاپ شده را بر حسب زمان ، مکان ، نوع یا مجرای انتشار و سایر ویژگیها مورد بررسی قرار داد . تعداد انتشارات به عنوان عنصری اساسی در علم سنجی می باشد که می تواند مبنای مقایسه های بین اجتماعات مختلف علمی و کشور ها قرار گیرد . امروزه اکثر انتشارات علمی تبلور تلاشهای گروهی تعدادی از مولفین می باشند . از آنجا که منتشر کردن تولید علمی دانشمندان به صورت فردی برای ترسیم نتایج مهم آماری به تنهایی کفایت نمی کند . ارزشیابیهای علم سنجی معمولاً بر سودمندی انتشار توسط اجتماعات علمی تاکید می کنند . علم سنجی دانش اندازه گیری علم تعریف شده است که با بررسی و کشف نظام و ساختار یک حوزه علمی به روش کمی ، دستاورد های یک قلمرو فکری را معین کرده و حتی خطوط احتمالی برای پیشرفت های بعدی را پیش بینی می کند . علم سنجی سعی دارد با استفاده از داده های کمی مربوط به تولید ، توزیع و استفاده از متون علمی ، علم و پژوهش علمی را توصیف و ویژگیهای آن را مشخص کند . در زیر به مهم ترین شاخص های علم سنجی اشاره می شود .