Лўлилар ким? Лўлиларнинг тарихи.Лўлилар (жўгилар) — кўчманчи халқ. Лўлиларнинг, асосан, 2 гуруҳи: Европа лўлилари ва Ўрта Осиё лўлилари бор. Лўлилар аслида Ҳиндистондан тарқалгани ҳақидаги маълумотлар - ҳақиқат. Лўлиларнинг дастлабки гуруҳлари V-VII асрларда ва кейинги даврларда Шимолий Ҳиндистондан тарқала бошлаган.
Жаҳон миқёсида лўлилар 18 000 000 кишини ташкил этади. Лўлиларни турли мамлакатларда турлича ном билан аташади: инглизлар – «тревелерс», «жипси», турклар – «қорача», руслар – «рома», «сиган», эронлар – «косиб», «заргар» ва ҳоказо. Ўзбекистонда уларни «лўли», «мўлтони», «жўги» каби номлар билан аташади. "Мўлтони" деб аталишини эса бевосита Мўлтон шаҳри билан боғлаш мумкин. Ўрта Осиё лўлиларининг айрим гуруҳлари «жўги» (ҳиндчада камбағал, қашшоқ дегани), «ҳиндистоний», «бўлужий» деб аталиши ҳам лўлиларнинг асл ватани Ҳиндистон бўлганлигини тасдиқлайди. Лўлилар эса ўзларини «мугат» (муғ, оловга топинувчи) деб атайдилар.
Лўлилар 1417 йили Венгрия, 1418 йили Германия, 1422 йили Испания, 1500 йили Полша, 1422 йили Италия, 1430 йили Aнглия ва болтиқбўйи мамлакатларида тарқалганлар.
Тарихда лўлиларни кўп мамлакатлар киритишни хоҳламаган, уларга қарши қонунлар ҳам имзоланган. Россияда эса буткул тескариси. Лўлиларга фуқаролик, паспорт берилган. Улар Россиянинг бошқа фуқаролари эга бўлган ҳуқуқларга тўлақонли эгадирлар.
Лўлилар икки тилда сўзлашади: ўзбек ва тожик. Aммо ўзларининг махсус, яширин тили ҳам бор: “лавзи мугат” ёки “арабча” (улар ўзларини қора танли кўриниши ва кўчманчи турмуш тарзи ўхшаш бўлган арабларга қариндош деб ҳисоблайди).
Лўлиларнинг келиб чиқиш ҳақидаги миш-миш.
Қадимда бир камбағал ота-она бўлиб, уларнинг Лў исмли ўғли ва Ли исмли қизи бўлган. Кунлардан бир кун мамлакатга босқинчилар бостириб киради. Тўполонда ҳалиги ота-она фарзандларини йўқотиб қўяди. Лў ва Ли ота-онасини излашга тушади – ҳар бири ўз йўлини танлайди. Орадан йиллар ўтгач, Лў билан Ли учрашиб, бир-бирини танимасдан, турмуш қуради. Ҳақиқат очилганда, муллалар уларни лаънатлайди ва ўша вақтдан бошлаб бу лаънат “Лўли” сифатида уларнинг авлодларига ўтиб келади.
Форсча луғатда “лўли” сўзи “рақс ва қўшиқ билан шуғулланадиган одамлар” деган маънони англатади.
Library @centerasia_libraryКаналга уланиш👇
@centerasiastudy