Nima uchun Yadro quroli muhim? Bugungi kunda mamlakatlarning Xalqaro siyosatda kuchini, o'rnini belgilovchi eng muhim omillardan biri bu - Yadro kallaklariga egalik qilishidir. Ikkinchi Jahon urushidan keyin Xalqaro siyosiy tizim ikki super yadroviy davlatlar: AQSh va SSSR tomonidan tuzildi. Sovuq urush davrida bu buyuk ikki qudratli davlat kuch markazlari sifatida Xalqaro munosabatlarda Kuchlar Balansini ta’minlab turishdi.
Xalqaro huquqning qonuniy boshqaruvchilari, ya’ni BMT Xavfsizlik Kengashi doimiy a’zolari ham Yadroviy dastakka ega bo`lgan davlatlaridir(AQSH, SSSR, Buyuk Britaniya, Fransiya, XXR). SSSR davlati tarqalib ketgach, yagona superkuch AQSh ning gegemonligi o'rnatildi. Lekin XXI asr yangi yuzlarni kashf etdi. Hindiston , Pokiston, Brazilya, Germaniya o'zini yangi kuch markazlari sifatida taqdim etishi, Liviya, Eron va Suriyaning keskin talablari oshib borishi Xalqaro Siyosiy tartibotda yangi tizim tuzilishidan darak berib borardi.
“Mustaqil Tadqiqotlar markazi” xodimi Amerikalik realist olim John Mearsheimer ta’kidlashicha: “Yadro quroli tabiiy ravishda davlatlaning tabiati o'zgartiradi”. Yadro quroliga egalik qilish, yoki yadro dasturi tabiiy ravishda ushbu davlatning tashqi siyosati konsepsiyasi ham qayta ko'rib chiqishga majbur qiladi. Mamlakatlar tanazzuliga, xalqlarning jismoniy yo'q qilib yuborishga qodir ushbu qurolning mavjudligi, davlatning Xalqaro Munosabatlarda mustaqilligining kafili hisoblanadi. Bugungi kunda Xalqaro tartibotdan norozi bo'lgan qaysiki davlat borki, yadro kallaklarga egalik qiluvchilardir. Rossiyaning ham asosiy talabi, Xalqaro tartibot davlatlarning kuchiga nisbatan tuzilishini, ko'p qutbli dunyo tartiboti va adolatli kuchlar balansini joriy etishdir. Qoida tariqasida yadro davlatlar hech bir-biri bilan o'zaro urushga kirib ketmasligi kerak. Bunga paradoksal ravishda tarixda hech bor yangi Xalqaro tartibot urushlarsiz hal qilinmagan.
Xulosa o`rnida ta’kidlash mumkinki, Yadro quroli davlatlarning tabiatini belgilaydigan, XM mustaqilligini oshiradigan vositadadir. Shu bilan bir qatorda, Yadro kallaklarining ko'payib borishi, shuningdek Yadroviy davlatlarning umumiy konsessusga kelolmasligi - Global miqyosda nizolarning kuchayishi va xaosga sabab bo'lishi mumkin.
👉
@muhimyangiliklar_uz