На пачатку было слова

Гаворым прыгажэй

не хапае – не стае, бракуе, не выстарчае
пазьбягаць – унікаць, запабягаць, ухіляцца, асьцерагацца, абыходзіць, мінаць
пераключыцца – перамкнуцца, перакінуцца (на іншы занятак)
уключаць – умыкаць, улучаць, залучаць (у справу), запускаць (матор)
прыйсці ў сябе – апрытомнець, ачуняць, ачуцца, ачомацца, агойтацца
прымяняць – тарнаваць, ужываць, карыстаць
прамы – просты, роўны, беспасярэдні, адкрыты (позірк), скразны (праход)
тым больш – пагатоў, пагатове
тым не менш – і ўсё ж
саюз – зьвяз, зьвязак, хаўрус, згуртаваньне
сувязь – зьвязак, лучнасьць
як правіла – зазвычай
урач – лекар, доктар
урон – шкода, страта, вуйма
узрост (рас. возраст) – век, гады
узрост = узрастаньне
тэлебачаньне – тэлевізія
уборка – прыбіраньне, пратаньне, жніво (збожжа)
абшчына – грамада, злучына, супольня
вопыт (рас. опыт) – досьвед, практыка, спроба
вопыт = апытаньне

дзіцячыя слоўцы 👶🏼

аця, аці, ацькі, аценькі – дзякуй
буся, буська – пацалунак
бусяць - цалаваць
жыжа, жыжка – агонь
зюзя, зюзька, зюзюк – мароз, холад
зюзіцца – мерзнуць
земзя – моцны холад
гамаць, гамкаць, гам, гамкі, гамацькі, гамачкі – есьці, кушаць
сам ня гам і другому ня дам – сам не карыстаецца чым‑н. і другім не дазваляе
гам! – цап, кусь, ам! (зюзя, гам!)
нона – многа, шмат
тпру́ці, тпру́цькі, тпру́цечкі, тпру́ценькі – выгукі, якімі пабуджаюць дзяцей да прагулкі
нёню – не хачу
цаца – маладзец, паінька (пахвала для дзіцяці) / нешта вельмі харошае, прыемнае
лёля, лёлька, лёлечка – маленькая кашуля
туцкі – сядзець малому ў бацькі за сьпінай, калі малога нясуць заплеччу
лазілка – драбінкі, месца дзе лазаюць
пюсіць – мачыцца, сікаць
піпа – пеніс
дзідзя, цыца – цыцка
тутацькі – тут
тамацькі – там
усюдыхны – усюды
есьцікі, есьцічкі, піткі, спаткі, спацькі, гуляцькі, хадзіцькі, люлячкі, ходанькі, топанькі, вачаняты і інш.

буба, бубка, бубачка, бубінка – зярнятка, ягадка, гарошына, нешта маленькае і круглае
пыпа, пупа, піпа – вада, пітво
кока – яйка
мнямнё, нянё – мяса
папа, папка, папачка – хлеб
баля, балё – абаранак
моня, монька – малако

кіця, коця, куця, кіціська, кіцісь, каўка, курняўка – кот, котка
цюця, цюцік, цюцька – сабачка
кося, косю – конь, конік
дзюдзя, дзёдзя – сьвіньня
мека – мядзьведзь
пуця, пуценька – курыца
вуця – качка
мызя, мыся, мыська, мыка – карова
быця – бык
мена, бэдзя – авечка
мышэка – мыш
мысека – мошка
вова – воўк / нешта страшнае, чым палохаюць дзяцей
мума – маўклівая змрочная істота, якою палохаюць дзяцей

сынонімы да слова "гаварыць":

казаць, размаўляць, мовіць, гаманіць, гукаць, гутарыць, дудукаць, жупіць, балакаць, зюкаць, зюзюкаць, баіць, базікаць

гаварыць хутка, несупынна: тарахцець, балбатаць, малаціць, лапатаць, сакатаць
гаварыць невыразна, неразборліва: мармытаць, муркаць, гугнявіць, вугнявіць, бубніць, жабанець, пыкаць, мыкаць, шамкаць
гаварыць на незразумелай мове: ґерґятаць (ґерґетаць), галгатаць
гаварыць марудна, з запінкамі: бакаць, пыпніць
гаварыць пустое: прастарэкаць, прастарэкаваць, тарабарыць, хлебястаць, пустамалоціць, гавэндзіць
гаварыць лухту: балабоніць, балабаніць, талабоніць, плявузґаць, чаўпці, вярзьці (верзьці), плесьці, трапаць, блазнаваць, ганьдзюрыць, грамазьдзіць

🍓🫐 Усе ягады й iх дыялектычныя назвы 🍓🫐

Суніцы, Пазёмкі, Падзёмкі, Паземка, Пазімкі, Казюмкі, Поземка, Земляніцы, Чырвоныя ягады
Трускаўкі, Трускаўкі, Трускалкі, Клубніцы, Клубніца, Тарэскаўкі, Трыскалкі, Глабоўка, Кусьліца, Брызджы
Маліны, Хвошчка, Маленіца, Малініца
Чарніцы, Чарніка, Чорныя ягады, Шнурочкі, Чэрка, Халіна
Дурніцы, Буякі, Буяхі, Буяны, Бугаі, Дурніка, Дурнап’янкі, П’яніцы, Лахіны, Лахачы, Галабоні, Круцікі, Быкі, Балабоны, Галубіца, Бойкія ягады, Калуны, Сініцы, Белякі, Белагалоўнік, Валуі, Баравіца
Ажыны, Яжыны, Жавіны, Чорныя маліны, Мядзьведзіны, Кісьліцы, Маржэвіны, Камочнік
Парэчкі чырвоныя: Парэчкі, Пурэчкі, Апарэчкі, Лісічкі, Вяпрыны
Парэчкі чорныя: Смурода, Смуродзіны, Смарода, Смародзіна, Смародыня, Смуроднік, Курыны, Пурыны
Агрэст, яграст, ягруст, ягрус
Шыпшына, Аглот
Бружмель, Бружмень, Бражджэль, Жымалаць, Сьвідзіна
Глог, Глод, Глотка, Сьвідніца
Каліна, Пуціна, Горд, Гардавіна
Брусьніцы, Брусіны, Бружыніцы, Баруўкі, Цэска, Спарышка
Журавіны, Жураўліны, Журавіна, Кляцва, Быкі, Клюква
Марошка, Камяніца

🐱 Котка: мяў, яў, курняў, каў, няў (мяўкае, яўкае, курняўкае, каўкае, няўкае)
🐶 Сабака: гаў (брэша, гаўкае), гыр-гыр (калі злуецца гыркае)
🐑 Авечка: бе-е (бляе), бэ-э (бэкае), мэ-э (мэкае)
🐐 Каза: ме-е (мекае)
🐷 Сьвіньня: рох-рох (рохкае)
🐴 Конь: І-га-га (іржэць, рагоча)
🐄 Карова: муу, мук, мыы? (рыкае, раве, мыкае)
🐓 Певень: кукарэ‌ку, какарэ‌к (кукарэкае, какарэкае)
🐥 Кураняты: ціў-ціў (ціўкаюць)
🐸 Жабкі: ква, крум, кво, крэк (квакаюць, крумкаюць, квокчуць, крэкчуць)
🦊 Лісіца: цяў (цяўкае)
🐝 Пчолы: мзз (гудуць)
🐍 Зьмяя: шш-ш, сс-с (шыпіць, шыкае, сыкае)

✝️🥚🥧☦️
Вялі́кдзень, Вялі́кадне, Вялі́чка - Пасха
веліко́дны - пасхальный
па́ска, бабка, булка - кулич
пі́санкі, кра́шанкі, малява́нкі — фарбаваныя яйкі
гуляць у бі́ткі - біцца яйкамі на Вялікдзень
дзю́бка, носік, насок - востры канец яйка
пя́тка, пуха́ (пу́ха) - тупы канец яйка
маца́к - яйка-пераможца, яйка с моцнай шкарлу́пінай
бі́тка - пабітае яйка

Хрыстос ускрос (уваскрос)! – Сапраўды ўскрос (уваскрос)!

✨✨✨🪐🪐🪐

Зорка, Зора, Гвязда́ - Звезда
Сузор'е, Спагвезьдзе - Созвездие
Вялікі Воз, Іллёў Воз, Воз - Большая Медведица
Малы́ Воз - Малая Медведица
Касцы́, Каромісла (Каромысла), Тры каралі - Пояс Ориона
Сíтцы, Сітцо, Сíта, Валасажа́р - Плеяды
Зорны шлях, Птушыны шлях, Стан, Гусіная дарога - Млечный путь
Паўночная Зорка, Зорны Кол - Полярная Звезда
Мілавíца, Вечарнíца (Вячорка), Зара́нка - Венера
Воўчае Вока - Юпитер

🌲🌲🌲🌲
елка, яліна - ель
хвоя, хваіна - сосна
ельніца - пихта
ялавец, ядловец - можжевельник
мадрына, лістоўніца - лиственница

дзік, дзюк - дикий кабан
вяпрук, япрук, парсюк - кабан
вавёрка, векша, скакуха - белка
палятуха - летяга
вожык, ежык - ёж
кажан, скурат, шкурат, парх - летучая мышь
трус - кролик
бабрак, бабёр - бобр
воўк, вова ,бірук - волк
мыш, мыша, шчура - мышь
пацук, пац, бацук, бац - крыса
тхор, шашок - хорёк
грызуха - морская свинка
рапуха, варопаўка, вярэпаўка - жаба
казуля - косуля
куцутка, шута (шутка) - овца
ёрка - молодая овечка
маркач, цякун, цяк - нехолощеный баран (производитель)
кося - ласкательная кличка лошади
цюця, цюцька - ласкательная кличка собаки