#Attestatsiya #DTM
G'azal Janri haqida Qisqa Ifoda :
VI-VII asrlarda arab she’riyatida vujudga kelgan she’r shakli.
X asrda fors adabiyotida, XIV asrda turkiy adabiyotdagi ilk g’azal “Qisas ar-Rabg’uziy”da uchraydi, keyinchalik Xorazmiyning “Muhabbatnoma”sida ham g’azal namunalari beriladi.
G’azal arabcha “oshiqona so’z”, “ayollarga xushomad” ma’nolarini anglatgan.
Sharq mumtoz adabiyotining bu shakli Yevropa adabiyotida ham shunday shakllar paydo bo’lishiga turtki bo’ldi.
📖G’azal quyidagi xususiyatlarga ega:
✅1. G’azal baytlardan tashkil topadi. U 3 baytdan 19 baytgacha, hatto 27 baytgacha bo’lishi mumkin. Navoiy va boshqa kop shirlarimiz ijodida, asosan,
7 va 9 baytli namunalarga duch kelamiz. 7 va 9 baytli miqdor – eng mukammal hajm deb qabil qilingan.
Bayt arabcha “uy” deganidir. Bayt ikki misradan iborat bo’ladi.
⏰2. Gazalda uchta Baytning alohida nomi bor:
🔸1) matla’(mabda’)-(arabcha “boshlanma”) g’azalning birinchi bayti.
🔸2) maqta’-(arabcha “tugallanma”) g’azalning oxirgi bayti. Bunda shoirning taxallusi keltiriladi;
🔸3) begona bayt-maqtadan oldingi lirik chekinish qilingan bayt.
“Begona bayt” haqida A.Oripov shunday degan: “bu baytda shoir kimni maqtagisi kelsa, maqtaydi, kimni yomon korsa undan alamini oladi, g'azal umum yo'nalishiga u qadar boglanmaydiganroq gapi bo'lsa ham, shu yerda aytib qoladi»
A.Hayitmetov begona baytni “lirik chekinish”, Y.Is’hoqov “begona yoki qistirma baytlar”, N.Komilov “gardish”, “bozgasht” (“qaytish”) deb atagan.
🌨3. G’azalning 1-bayti a-a tarzida, keying baytlari b-a, d-a, e-a yo’sinda qofiyalanadi.
Ishqiy g’azallarda 3 ta asosiy obraz mavjud: ma’shuqa (yor), oshiq, raqib(oshiq raqibni itga o’xshatadi, raqib g’ayr, ag’yor, o’zga nomlari bilan ham ataladi. Raqib-g’azallarda omadli, ma’shuqani yo’ldan urib, oshiqni qiynaydigan kimsa sifatida tasvirlanadi).
Tasavvufda ma’shuqa-Alloh yoki payg’ambar, pir(ustoz), do’st ma’nosida, oshiq-Allohga ruhan yaqinlashishga intilayotgan inson, so’fiy banda, raqib esa nafs, dunyo ma’nolarida keladi
🔸G’azallarda, she’riyatda noziklik go’zallikning muhim belgisi hisoblangan.
🔸G’azallarda go’zallik timsollari 1) gul; 2) Layli; 3) Shirin; 4) Uzro; 5) Yusuf va b.
🔸G’azallarda ma’shuqa (yor) a) oshiqqa beparvo; b) jafo qiluvchi; c) bag’ritosh kabi belgilar bilan tasvirlanadi.
🔸 G’azallarda oshiqlik timsollari 1) bulbul; 2) Majnun; 3) Farhod; 4) Vomiq
G’azallar baytlar mustaqilligi, mantiqiy ketma-ketligi va bir-birini taqozo etish darajasiga kora 4 turga ajratiladi:
🔹1) parokanda g'azallar (bunda baytlar bir-biridan o'ta mustaqil bo'ladi, ularning o'rni almashtirilsa ham, unchalar sezilmaydi);
🔹2) yakpora g'azallar (bunda baytlar mantiqan ketma-ketlikka ega bo'ladi);
🔹3) voqeaband g'azallar (bunda baytlar ketma-ketligini sujet, ya'ni muayyan voqea tasviri boshqaradi);
🔹4) musalsal g'azallar (bunda baytlar o'zaro chambarchas bog'liq bo'ladi, ma'no-mantiq jihatidan kuchli tarzda bin ikkin-chisini taqozo etib keladi).
Navoiy parokanda gazallarni qattiq tanqid qilgan.
«Jong'a chun dermen: «Ne erdi o'lmakim kayfiyati?..» gazallari musalsal gazal sanaladi.
Test va Javobi :
Mumtoz adabiyotda har bir ijodkorning maqomi, o’rni, dovrug’i uning g’azalchilikdagi mahorati bilan belgilanadi.
•┈┈┈┈┈•❈••✾••❈•┈┈┈┈•
@onatili_tilsimi | Taʼlimga mukammal yondashuv!!!
•┈┈┈┈┈•❈••✾••❈•┈┈┈┈•
G'azal Janri haqida Qisqa Ifoda :
VI-VII asrlarda arab she’riyatida vujudga kelgan she’r shakli.
X asrda fors adabiyotida, XIV asrda turkiy adabiyotdagi ilk g’azal “Qisas ar-Rabg’uziy”da uchraydi, keyinchalik Xorazmiyning “Muhabbatnoma”sida ham g’azal namunalari beriladi.
G’azal arabcha “oshiqona so’z”, “ayollarga xushomad” ma’nolarini anglatgan.
Sharq mumtoz adabiyotining bu shakli Yevropa adabiyotida ham shunday shakllar paydo bo’lishiga turtki bo’ldi.
📖G’azal quyidagi xususiyatlarga ega:
✅1. G’azal baytlardan tashkil topadi. U 3 baytdan 19 baytgacha, hatto 27 baytgacha bo’lishi mumkin. Navoiy va boshqa kop shirlarimiz ijodida, asosan,
7 va 9 baytli namunalarga duch kelamiz. 7 va 9 baytli miqdor – eng mukammal hajm deb qabil qilingan.
Bayt arabcha “uy” deganidir. Bayt ikki misradan iborat bo’ladi.
⏰2. Gazalda uchta Baytning alohida nomi bor:
🔸1) matla’(mabda’)-(arabcha “boshlanma”) g’azalning birinchi bayti.
🔸2) maqta’-(arabcha “tugallanma”) g’azalning oxirgi bayti. Bunda shoirning taxallusi keltiriladi;
🔸3) begona bayt-maqtadan oldingi lirik chekinish qilingan bayt.
“Begona bayt” haqida A.Oripov shunday degan: “bu baytda shoir kimni maqtagisi kelsa, maqtaydi, kimni yomon korsa undan alamini oladi, g'azal umum yo'nalishiga u qadar boglanmaydiganroq gapi bo'lsa ham, shu yerda aytib qoladi»
A.Hayitmetov begona baytni “lirik chekinish”, Y.Is’hoqov “begona yoki qistirma baytlar”, N.Komilov “gardish”, “bozgasht” (“qaytish”) deb atagan.
🌨3. G’azalning 1-bayti a-a tarzida, keying baytlari b-a, d-a, e-a yo’sinda qofiyalanadi.
Ishqiy g’azallarda 3 ta asosiy obraz mavjud: ma’shuqa (yor), oshiq, raqib(oshiq raqibni itga o’xshatadi, raqib g’ayr, ag’yor, o’zga nomlari bilan ham ataladi. Raqib-g’azallarda omadli, ma’shuqani yo’ldan urib, oshiqni qiynaydigan kimsa sifatida tasvirlanadi).
Tasavvufda ma’shuqa-Alloh yoki payg’ambar, pir(ustoz), do’st ma’nosida, oshiq-Allohga ruhan yaqinlashishga intilayotgan inson, so’fiy banda, raqib esa nafs, dunyo ma’nolarida keladi
🔸G’azallarda, she’riyatda noziklik go’zallikning muhim belgisi hisoblangan.
🔸G’azallarda go’zallik timsollari 1) gul; 2) Layli; 3) Shirin; 4) Uzro; 5) Yusuf va b.
🔸G’azallarda ma’shuqa (yor) a) oshiqqa beparvo; b) jafo qiluvchi; c) bag’ritosh kabi belgilar bilan tasvirlanadi.
🔸 G’azallarda oshiqlik timsollari 1) bulbul; 2) Majnun; 3) Farhod; 4) Vomiq
G’azallar baytlar mustaqilligi, mantiqiy ketma-ketligi va bir-birini taqozo etish darajasiga kora 4 turga ajratiladi:
🔹1) parokanda g'azallar (bunda baytlar bir-biridan o'ta mustaqil bo'ladi, ularning o'rni almashtirilsa ham, unchalar sezilmaydi);
🔹2) yakpora g'azallar (bunda baytlar mantiqan ketma-ketlikka ega bo'ladi);
🔹3) voqeaband g'azallar (bunda baytlar ketma-ketligini sujet, ya'ni muayyan voqea tasviri boshqaradi);
🔹4) musalsal g'azallar (bunda baytlar o'zaro chambarchas bog'liq bo'ladi, ma'no-mantiq jihatidan kuchli tarzda bin ikkin-chisini taqozo etib keladi).
Navoiy parokanda gazallarni qattiq tanqid qilgan.
«Jong'a chun dermen: «Ne erdi o'lmakim kayfiyati?..» gazallari musalsal gazal sanaladi.
Test va Javobi :
Mumtoz adabiyotda har bir ijodkorning maqomi, o’rni, dovrug’i uning g’azalchilikdagi mahorati bilan belgilanadi.
•┈┈┈┈┈•❈••✾••❈•┈┈┈┈•
@onatili_tilsimi | Taʼlimga mukammal yondashuv!!!
•┈┈┈┈┈•❈••✾••❈•┈┈┈┈•