پرنیان ۷ رنگ


Kanal geosi va tili: ko‘rsatilmagan, ko‘rsatilmagan
Toifa: ko‘rsatilmagan


یادداشت های ادبی
مهدی دهقان

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Kanal geosi va tili
ko‘rsatilmagan, ko‘rsatilmagan
Toifa
ko‘rsatilmagan
Statistika
Postlar filtri


🔹 خاقانی و خیام

یکی از منابع ارزشمند و مغتنم در شناخت شخصیت علمی و اجتماعی خیام که به جهت نزدیکی به عصر خیام اهمیتی ویژه در حوزه خیام پژوهی دارد؛ نامه ای از خاقانی به شروانشاه جلال الدین است که در ضمن آن و در تعریض به مغرضین خود حکایتی از خیام ذکر کرده و به نقل از خیام در مقام و منزلت او به نثری زیبا چنین می نویسد:

✍ "هزار سال آسمان و اختران را در مدار و سیر به شیب و بالا جان باید کندن، تا از این آسیابک دانه ای #درست چون عمرخیام بیرون افتد؛ و از این هفت شهر پای_بالا و هفت دیه سرنشیب یک قافله سالار دانش چون من درآید.."

منشات خاقانی، محمد روشن، 1362 صفحه 333

⭕️ به نظرم آنجا که صحبت از آسیاب و دانه است #درشت صحیح تر از "درست" بوده باشد(!؟) و با توجه به شباهت املایی دو کلمه اشتباه کاتب چندان بعید نیست.

#مهدی_دهقان
@parniyan7rang


امشب که برِ من است آن مایه ی ناز
یا رب تو کلید صبح در چاه انداز
ای روشنی روز به مشرق بنشین
وی ظلمت شب با من بیچاره بساز

این رباعی که بدون نام شاعر در "خلاصه الاشعار فی الرباعیات" تدوین ابوالمجد محمد تبریزی به سال 721 هجری قمری ثبت شده؛ در متن تصنیف معروف "امشب شب مهتابه..." ساخته علی اکبر شیدا در عصر قاجار خوانده می شود. روایت شفاهی رباعی با آنچه که در متن کهن آمده اختلاف جزئی در چند کلمه دارد که ذیلا مشخص شده:

امشب #به بر من است آن مایه ی ناز
یا رب تو کلید صبح در چاه انداز
ای روشنی #صبح به مشرق #برگرد
#ای ظلمت شب با من بیچاره بساز

#مهدی_دهقان
@parniyan7rang


🔹 یادداشت استاد میرافضلی در مورد دو اصطلاح #گرگ_آشتی و #روبه_بازی
با سپاس از ایشان

درست است که گرگ آشتی به معنی صلح به نفاق است.
ولی به تناسب معنا، اینجا شاعر از معشوق می‌خواهد که به تظاهر هم شده با او آشتی کند. نفاق، بار منفی بسیار زیادی دارد. تظاهر به نظرم بهترم است.
آشتی مصلحتی مثلا.
عزالدین اصفهانی در رباعیی گفته:
من گرگ عزیز مصرم، ای صدر بکن
با گرگ عزیز مصر گرگ آشتی یی!
قطعاً شاعر از مخاطبش نمی‌خواهد که با او از از در مکر و نفاق در آید. بلکه می‌گوید حتی شده با من آشتی الکی و مصلحتی بکن!

روبه بازی به معنی فریب‌کاری است و روباه از روزگاران قدیم، در بسیاری از فرهنگ‌ها تمثیل مکر و فریب بوده است. سرخسی گوید:
این سگ صفتان کنند ای آهو چشم
ناگاه تو را صید به روبه بازی

توصیه شاعر به معشوقش این است که دست از فریب و نیرنگ بردارد و با او از در آشتی درآید؛ ولو از نوع آشتی مصلحتی؛ در حد آبرو داری کردن!


گر چشم چو آهوت وفا داشتی_یی
از خوی پلنگ دست وا داشتی_یی
با ما چه کنی به حسن روبه بازی؟
ای یوسف روزگار گرگ آشتی یی؟!

#مهستی_گنجوی

یک رباعی زیبا و ارزشمند از مهستی که از دیدگاه ادبی ، لغوی و دستوری قابل توجه است.
شاید آنچه که بیش و پیش از هر نکته مورد توجه خواننده قرار گیرد افعال بکار رفته در متن رباعی باشند.

داشتی ساخت کهن ماضی استمراری + ی پسوند تمنایی ساز که البته به دلیل التقای حروف "ی" و دشواری تلفظ، میانوند "ی" دیگری مابین آنها قرار می گیرد.
#داشتی_یی : اگر می داشت ، کاش می داشت
وجه تمنایی که بر مفهوم تمنا، درخواست و آرزو دلالت دارد و امروزه به شکل مذکور کاربرد ندارد.

نکته دیگر اینکه مهستی با ظرافت خاصی و با عنوان یوسف روزگار برای معشوق در واقع ردپا و تصویری زنانه از خود در شعر به جای میگذارد.

روبه بازی: کنایه از مکر و فریب و دغل کاری
گرگ آشتی: صلح به نفاق و مکر

منبع: مجموعه خطی متعلق به کتابخانه صائب پاشا در ترکیه به تاریخ تالیف 681 هجری قمری که به دلیل احتوای یک رباعی از خیام مورد توجه قرار گرفته و نخستین بار توسط استاد میرافضلی معرفی شد.

#مهدی_دهقان
@parniyan7rang

4 ta oxirgi post ko‘rsatilgan.

39

obunachilar
Kanal statistikasi