رضى هيرمندىRazi Hirmandi

اجازه می خواهم برای رفع هر نوع سوء تفاهمى در باره ي مجموعه نويسى چند توضیح کوتاه را به پست قبلی اضافه کنم.
۱.من با نفس ِ مجموعه نویسی مخالفتی ندارم. چگونه کسی که در سرزمین قصه های هزار و یک شب زندگی می کند می تواند منکر جذابیت قصه های دنباله دار باشد؟ محبوبیت قصه های مجید در ادبیات معاصر هم شاهدی دیگر. آنچه می خواهم بگویم این است که با میدان دادن به یکه تازیِ مجموعه ها فضا را برای تک کتاب های ارزشمند تنگ نکنیم زیرا اگر چنین کنیم به ورطه ی سلیقه سازی تحمیلی و تولید انبوه کم مایه درخواهیم افتاد.
۲.‌ماهیتِ آفرینش هنری و تجربه ی عملی نویسندگان نشان داده است که شاکله و جوهره ی اصلی قصه های موفقِ دنباله دار در همان مجلد اول شکل می گیرد و به نمایش در می آید. به سخن دیگر ، تیپ ها ، شخصیت ها ، زبان و بیان و سبک نویسنده در کتاب اول پی ریزی می شوند. در مجموعه های طولانی که شمار مجلد ها از پنجاه و حتی صد بر می گذرد بخش های بعدی عمدتاً نقش «متمم قانون اساسی »را بازی می کنند.
۳.‌ قصه ی خوب کودک می تواند دنباله دار نبا شد مانند تارِ شارلوت،داستان بی پایان، درخت بخشنده و ده ها قصه ی درخشان دیگر در ادبیات کودک.
۴.‌قصه ي خوب مي تواند چند دنباله يا دنباله ی معدود و موفق داشته باشد.قصه هاى شير، کمد ، جادوگر از این جرگه است.‌گفتنی است که شل سیلوراستاین که از هیچکس حتی از خودش تقلید نمی کرد پنج سال بعد از چاپ در جست و جوی قطعه ی گم شده تنها به ضرورت بینشی و محتوایی بود که آشنایی قطعه ی گم شده را نوشت. هیچ یک از این دو به لحاظ ارزش هنری و ساخت و روایت قصه چیزی کم از دیگری نداشت. نه، نه، «فضل تقدم»و شگفتی آفرینی اولیه از آنِ در جست و جوی قطعه ی گم شده بود !
۵. از استثنائات که بگذریم ، قصه های درخشان معمولاً دنباله های ناموفقی دارند. گربه ی باکلاه باز می گردد بعد از گربه ی باکلاه ، Through the Looking-glassبعد از آلیس در سرزمین عجایب و بچه ی گروفالوی خانم دانلدسون بعد از گروفالو،همگی چنین سرنوشتی داشتند.با گریز زدن به عالم فیلم های بزرگسالان نیز می توان گفت که پدرخوانده های دوم و سوم هیچگاه نتوانستند به جایگاه پدرخوانده ی اول برسند.
۶. مجموعه هایی که در آن هر قصه نقش نوعی اپیزود را بازی می کند مانند وینی د پو و داستان های نیکولا کوچولو، یا قصه هایی که درونمایه ی مستقل و شگردهای های خاص خود را دارند مانند گام به گام با آقای گام و همین طور داستان واره هایی که در آن ها هر بخش دارنده ی اطلاعات تازه ای برای بچه هاست مانند نامه های فلیکس از توجیه پذیر ترین انواع مجموعه نویسی شمرده می شوند.

مجموعه نویسی در ادبیات کودک و نوجوان رویداد تازه ای نیست . از چند دهه قبل نویسندگان این حوزه برای ترغیب خوانندگان به دنباله دارنویسی رو آورده اند. این پدیده، اما ، در دو دهه ی اخیر به ویژه پس از انتشار هری پاترها شتاب و حال و هوای دیگری پیدا کرده است به گونه ای که گاه نویسنده ای به دنبال یک کتاب موفق، قصه را در قالب ده ها مجلد ادامه می دهد، روندی که یاد آورِ پاورقی های برخی مجله های زرد است. بی سبب نیست که امروزه اصطلاح کتاب های زرد نیز در میان اهالی کتاب جا باز کرده است . مجموعه ها بر اساس موتیف های مختلف از جمله تداوم قصه، یکسانی شخصیت یا شخصیت ها و جز آن ساخته و پرداخته می شوند.
ارزش مجموعه ها یکسان نیست بعضی پر مایه اند و بعضی کم مایه و به اصطلاح بازاری. آنچه مسلم است سرمایه ی نشر روز به روز در صحنه ی ادبیات جای بیشتری برای مجموعه ها باز می کند . با این حال، تک نویسی نیز از تک و تا نیفتاده و به حرکت خود ادامه می دهد.‌متأسفانه در کشور ما مجموعه نویسی به گونه ای افراطی به جولان در آمده و از سر مشق های غربی خود جلو زده به گونه ای که عرصه را برای تک کتاب ها تنگ کرده است. و فراموش نکنیم که آثار ادبی و هنری ناب همیشه تک و بی دنباله اند و تقلیدناپذیر، چه در عرصه ی بزرگسال و چه در زمینه ی کودکان. مگر نه این که نویسنده ی آلیس هم نتوانست به گردِآلیس برسد! اگر نه این بود امروز باید شازده کوچولو، آلیس در زمین عجایب و درخت بخشنده ی شماره ی ۱۰۰۰ و بیشتر را می خواندیم .
مائو می گفت بگذار هزار گل بشکفند- بگذریم که او و طرفدارانش با دنبال کردن شعارِ« حزب فقط حزب ما »اجازه ندادند حتی یک حزب غیر از حزب خودشان بشکفد . اما ما می گوییم بگذار مجموعه ها ‌و تک کتاب ها راه خودشان را بروند.اما این طور نباشد که یکی گلوی آن دیگری را بگیرد. در غرب کم و بیش همین رویه ی laissez faire جاری و ساری ست . اما در کشور ما برخی از مقلدین دو آتشه تر از مرجع کار را به جایی رسانده اند که برای گرفتن کتاب «تک » به اکراه دست از بغل بیرون می آورند. عذرشان هم این است که کتابِ «تک» گم می شود! خب، در این میانه تکلیف مترجم چیست؟ برای برون رفت از این تنگنا می توان از چند روش موازی و همپوش استفاده کرد:
۱. تک کتاب هایی دستچین و عرضه کنید که ناشران محترم در برابر آن به قول پدر خوانده نتوانند نه بگویند!
۲.من و ناشرانم کتاب های برگزیده ی یک نویسنده را در قالب یک «مجموعه» نام گذاری می کنیم .‌کلک مرغابی ست اما از آن «گناه»که نفعی رسد به غیر چه باک! محض نمونه: قصه های یک جورکی (پانزده کتاب برگزیده ی مستقل از میان مجموعه آثار دکتر زئوس در نشر افق )،‌ قصه های امروز و هر روز (پنج کتاب برگزیده ی دیگر از دکتر زئوس در نشر گام )، قصه های خرس کوچولو و خرس بزرگ ، ۵ کتاب از مارتین وادل در نشر افق . بگذریم که در خود انگلستان نیز این پنج کتاب آخرمعمولاً در کنار هم معرفی می شوند و به دلیل یکسانی شخصیت های اصلی به نوعی مجموعه به حساب می آیند.
۳.‌گاه مضمون یا شخصیت واحدی را انتخاب می کنم و بر اساس آن «بهترین »ها را بر حسب سلیقه ی خود در همان زمینه گردآوری می کنم و زیر یک عنوان می گذارم .‌ مجموعه ی پنج جلدی قصه های روزی روزگاری گرگی که به تازگی در انتشارات علمی و فرهنگی « به زیور طبع »آراسته شده از این نمونه است. این قصه ها از میان آثارنویسندگان مختلف و ملیت های متفاوت دستچین شده و تنها وجه مشترکشان وجود شخصیت گرگ است .‌ باز هم در این زمینه خواهم نوشت .

طنز روز
برای اعتراض به گرانی درخواست راهپیمایی سکوت دادیم. گفتند دشمن از سکوت شما سوءاستفاده می کند. به ناچار سکوت کردیم.

دیشب وقتی دست های لرزان محمدرضا شجریان را در تلگرام دیدم ، دلم شدید‌لرزید ، به شدت یک زلزله ی بنيان كَن ! چقدر زندگي بی رحم است !

آه اگر راهی به دریاییم بود
از فرورفتن چه پرواییم بود
«فروغ»

این انار را نشر پرتقال با پست پیشتاز از تهران برایم فرستاده. در این یک دانه انار معرفت هست، پاسداشت سنت های اصیل ایرانی هست و خیلی چیزهای دیگر.‌ یک‌دونه انار، صد دونه مروارید!

نسترن ها دو‌باره گل دادند
فصل پاییز هست و هست گل‌ریزان
با یکی گل بهار می آید
تا بود آه ِ گرمِ شب‌خیزان

نسترن ها دو باره گل دادند

قو ها دارند می آیند. باشد که میزبانان مهربانی باشیم.
سرخ رود. تالاب ِ قو. ۲۷آذر ۹۶

کتابی تازه از نویسنده ی نوظهور ژاپنی ، شینسوکه یوشی تَکه.
می گویند پرسشگری آغاز فلسفه است . ‌پس بی سبب نیست که نشر افق این کتاب را سرآغاز مجموعه ای به نام فیلسوف کوچک قرار داده. دیگر کتاب های این سیلوراستاین ژا‌پنی در راهند، ازجمله : آیا می توانم یک من دیگر بسازم؟