5
Күн артынан күнлер өтти тап солай,
Қууанып жүр тапқанына ис оңай,
Жүгин артып, арба тартып жүргенде,
Бәлеге жолықты, болды бул қалай?!
- Уры! Деди ашшы дауыс қышқырып,
Хәм умтылды жудырығын муш қылып,
- "Жетим бақсаң аузы- мурның қан болар",
Деген усы шығар, деди ышқынып.
Аң- таң болған Батыр турды түсинбей,
Қаттыдағы қалды мисли мүсиндей,
Жулқылаған қоллар, сорау жаудырды,
Бирақ бала өзин тутты исинбей.
- Қайда тықтың, шығар лезде жасырма,
Қуулығыңды мына маған асырма,
Арбаң менен түртип өттиң әдейи,
Ашыуымды буннан артық тасырма.
Шыжланымды пайдаланып сол сәттен,
Қақтыңдағы, " - Кешир! деп алдың гәптен,
Қас қағымда болған жоқ ғой, япырмай,
- Кимге бердиң, көрмей қалғаным әттең?!
- Қудайдан қорық бириншиден Апажан,
Хызметиңди қылып жүрмен хәр қашан,
- Жетим- жесир, уры бола бермейди,
Шийкилигим болса шығар- ед қашшан.
- Азан менен тасыйман мен затыңды,
"Жетим" десеңдағы көндим атымды,
Ант етейин, дәлийллесең егер де,
Ыңққ етпеймен айырса да шатымды.
Бул даурыққа жыйналысты айнала,
- Алсаң бершиш! Деди биреу " Хәй бала",
-Алғаным жоқ, исенбесе тергетсин,
Усындаман, қашпадым мен ай дала!
Участкавой пайда боп хәп- заматта,
Түрин бузды, - Жатасаң деп қамақта,
Сол уақыт "қайырқом ағасы" жетип,
Деди- Бийгүнәғой, обал қаматпа!
Саудагер тамызды тилинен зәхәр,
Мингени ап- айқын атына қәхәр,
Жағасын жыртпақ боп қолын созғанда,
Қоңырау ирикти шалынған сәхәр.
- Апа шаршапсаң ғой, умытшақ бопсаң,
Шыжланың уйде тур, ал өзиң жоқсаң,
Ескертип қояйын деп едим тағы,
Керек боп, алдым мен ишинен " тоқсан".
Келгендей түйилди сөзлер алыстан,
Басы гүулеп кетти "муңлы бағыс"тан,
Бирағында "жөн" айтыуды ар көрип,
Шетке алды өзин мынау "қағыс"тан.
Аттан түсти, бирақ түспей еринен,
- Жоғал!, деди силтеп турған жеринен,
Садақа деп айтыуды мен жөн көрдим,
- Ата- Анаң рахмет айтсын гөринен!
Жазып берди бир параққа, " Дауым жоқ!",
Жетим менен жетеклесер халым жоқ,
Көринбесе болғаны тек көзиме,
- Буннан басқа маған келер жауым жоқ.
Жыйылғанлар сыбырласты ақырын,
- Обалы жоқ, биреу деди " Пақырым!",
Арбасын аларда хәм қосып қойды,
- Көзиң жоғалт, асып кет көп шақырым!
Арашалап қалғандай- ед ағасы,
Излеп табалмады адам арасы,
Түсингендей, енди оннан қайыр жоқ,
Қыршылғандай болды жүрек жарасы.
Жүре берди басы ауған жағына,
Тирсеклери бир- бирине қағына,
Тууылғанын " бахыт" десе биреулер,
Нәлет айтты, Батыр сондай "бағы"на.
Жол жөнекей жығырданы қайнады,
Дөхмет жаман, бармағында шайнады,
Аш қарынды, ақшамды да сезбеди,
Төбесинде мың сан жулдыз жайнады.
Бастырмады алға, диңке қурыды,
Қарныдағы аш қасқырдай улыды,
Отырғышқа сүйретилип жеткен соң,
Қымтап аяқ- қолын бираз жылыды.
Қарай берди айналаға аш болып,
Көзи шалды қатқан нанды тас болып,
Жалғағандай болды жүрек азырақ,
Енди кирпик қояр емес " қас болып".
Тыныш еди түнги уақыт әтирап,
Тек бир шырақ жанып турды жарқырап,
Шын уйқыға кеткенинше аяғы,
Қақсай берди, көп жүргеннен сырқырап.
Күн артынан күнлер өтти тап солай,
Қууанып жүр тапқанына ис оңай,
Жүгин артып, арба тартып жүргенде,
Бәлеге жолықты, болды бул қалай?!
- Уры! Деди ашшы дауыс қышқырып,
Хәм умтылды жудырығын муш қылып,
- "Жетим бақсаң аузы- мурның қан болар",
Деген усы шығар, деди ышқынып.
Аң- таң болған Батыр турды түсинбей,
Қаттыдағы қалды мисли мүсиндей,
Жулқылаған қоллар, сорау жаудырды,
Бирақ бала өзин тутты исинбей.
- Қайда тықтың, шығар лезде жасырма,
Қуулығыңды мына маған асырма,
Арбаң менен түртип өттиң әдейи,
Ашыуымды буннан артық тасырма.
Шыжланымды пайдаланып сол сәттен,
Қақтыңдағы, " - Кешир! деп алдың гәптен,
Қас қағымда болған жоқ ғой, япырмай,
- Кимге бердиң, көрмей қалғаным әттең?!
- Қудайдан қорық бириншиден Апажан,
Хызметиңди қылып жүрмен хәр қашан,
- Жетим- жесир, уры бола бермейди,
Шийкилигим болса шығар- ед қашшан.
- Азан менен тасыйман мен затыңды,
"Жетим" десеңдағы көндим атымды,
Ант етейин, дәлийллесең егер де,
Ыңққ етпеймен айырса да шатымды.
Бул даурыққа жыйналысты айнала,
- Алсаң бершиш! Деди биреу " Хәй бала",
-Алғаным жоқ, исенбесе тергетсин,
Усындаман, қашпадым мен ай дала!
Участкавой пайда боп хәп- заматта,
Түрин бузды, - Жатасаң деп қамақта,
Сол уақыт "қайырқом ағасы" жетип,
Деди- Бийгүнәғой, обал қаматпа!
Саудагер тамызды тилинен зәхәр,
Мингени ап- айқын атына қәхәр,
Жағасын жыртпақ боп қолын созғанда,
Қоңырау ирикти шалынған сәхәр.
- Апа шаршапсаң ғой, умытшақ бопсаң,
Шыжланың уйде тур, ал өзиң жоқсаң,
Ескертип қояйын деп едим тағы,
Керек боп, алдым мен ишинен " тоқсан".
Келгендей түйилди сөзлер алыстан,
Басы гүулеп кетти "муңлы бағыс"тан,
Бирағында "жөн" айтыуды ар көрип,
Шетке алды өзин мынау "қағыс"тан.
Аттан түсти, бирақ түспей еринен,
- Жоғал!, деди силтеп турған жеринен,
Садақа деп айтыуды мен жөн көрдим,
- Ата- Анаң рахмет айтсын гөринен!
Жазып берди бир параққа, " Дауым жоқ!",
Жетим менен жетеклесер халым жоқ,
Көринбесе болғаны тек көзиме,
- Буннан басқа маған келер жауым жоқ.
Жыйылғанлар сыбырласты ақырын,
- Обалы жоқ, биреу деди " Пақырым!",
Арбасын аларда хәм қосып қойды,
- Көзиң жоғалт, асып кет көп шақырым!
Арашалап қалғандай- ед ағасы,
Излеп табалмады адам арасы,
Түсингендей, енди оннан қайыр жоқ,
Қыршылғандай болды жүрек жарасы.
Жүре берди басы ауған жағына,
Тирсеклери бир- бирине қағына,
Тууылғанын " бахыт" десе биреулер,
Нәлет айтты, Батыр сондай "бағы"на.
Жол жөнекей жығырданы қайнады,
Дөхмет жаман, бармағында шайнады,
Аш қарынды, ақшамды да сезбеди,
Төбесинде мың сан жулдыз жайнады.
Бастырмады алға, диңке қурыды,
Қарныдағы аш қасқырдай улыды,
Отырғышқа сүйретилип жеткен соң,
Қымтап аяқ- қолын бираз жылыды.
Қарай берди айналаға аш болып,
Көзи шалды қатқан нанды тас болып,
Жалғағандай болды жүрек азырақ,
Енди кирпик қояр емес " қас болып".
Тыныш еди түнги уақыт әтирап,
Тек бир шырақ жанып турды жарқырап,
Шын уйқыға кеткенинше аяғы,
Қақсай берди, көп жүргеннен сырқырап.