Олтиарик тумани cанитария -эпидемиологик осойишталик ва Жамоат саломатлиги хизмати бўлими

😏Bitlash va qanday qilib undan qutulish mumkin?

⚠️Bitlash (pedikulyoz)ni inson terisida yashaydigan va uning qoni bilan oziqlanadigan parazitlar keltirib chiqaradi.

🔔Odamda asosan bosh biti, kiyim biti va qov biti uchraydi.

😩Bosh biti bolalarda, ayniqsa, 5 yoshdan 12 yoshgacha bo‘lganlar orasida juda keng tarqalgan. Bitlar uchish va sakrashni bilmaydi, lekin ular yaxshi o‘rmalaydi, chopadi va hattoki suza oladi. Sog‘lom boshga chaqirilmagan mehmon osongina yuqishi mumkin: avval bitlagan boshda qo‘llanilgan taroq, bosh kiyim, quloqchinlar sog‘lom boshda ham qo‘llanilishi orqali.

⚠️Bosh biti boshning sochli qismida yashaydi, bosh qismi qoni bilan oziqlanadi va tuxum qo‘yadi, so‘ngra ularni sochlarga yopishtiradi – ularni sirka deb atashadi. Sirkalarning rangi oqimtir-sarg‘ish bo‘lib, lupasiz ham yaxshi ko‘rinadi.

🚨Bitdan ajralib chiqqan so‘lak ta’sirida, u chaqqan joy qattiq qichiydi. Qattiq qashingan joylariga odam o‘z qo‘llari bilan infeksiyani olib kirishi mumkin.

💬Kattalarga bitlar oiladagi bolalardan osonlikcha yuqishi mumkin, shuningdek, bitni hammomlarda, suzish havzalarida va sartaroshxonalarda, bolalar muassasalariga xizmat ko‘rsatishda yoki zich jamoat joylarida ham yuqtirib olish mumkin.

✔️Bosh bitidan farqli o‘laroq, kiyim-kechak biti kiyim taxlamlarida yashaydi va shu yerga tuxum qo‘yadi. Shu sababli chaqish joylari kiyimning tanaga tegib turgan yerlarida kuzatiladi: bel, tirsak va tizza burmalarida, yoqa hududida.

⚠️Qov biti qov pedikulyozi (ftiriaz)ga olib keladi. To‘q jigarrang bu kichik parazit jinsiy a’zolar sohasida yashaydi, uning chaqqan joylari qattiq qichishish va achishish hissini chaqiradi. Qov biti asosan jinsiy yo‘l bilan yuqadi.

Bitlardan qanday qutulish mumkin?

➕Dermatologga murojaat qiling.

➕Dorixonadan pedikulyoz uchun vosita sotib oling.

➕Undan ko‘rsatmalarga muvofiq foydalaning.

➕Boshni shampun yoki bolalar sovuni bilan yuving.

➕O‘lgan bitlar va sirkalarni maxsus taroq bilan sochlardan tarab, olib tashlang.

➕Ich kiyim, choyshab va sochiqlarni yuving, shuningdek, ularni dazmol bilan bug‘lang.

➕Boshqa oila a’zolarining sochlarini tekshiring va har 10 kun ichida bu tekshiruvlarni takrorlang.

Sanepidqo‘mita Axborot xizmati

Тelegram| Instagram| Facebook| YouTube

❓ "Sovuq urgan" sabzavotlarni iste’mol qilish salomatlik uchun xavfli...(mi)?

❄️ Yurtimizda sovuq kunlar boshlandi. Sabzavotlarni sovuq urishi ehtimoli yuqori. O`z navbatida bu kabi mahsulotlarni iste’mol qilish salomatlik uchun xavflimi, degan savol paydo bo`ladi.

‼️ Har bir oziq-ovqat mahsuloti texnik jihatdan tartibga solish hujjatlariga – SanQvaN, GOST (davlat standarti), tashkilot standarti asosan saqlanishining muayyan talablari belgilangan.

❇️ Ya’ni, har bir mahsulot qoida va normalarda belgilangan ma’lum harorat va havoning nisbiy namligida saqlanishi lozim.

❇️ Sovuq tushishi natijasida bozordagi ayrim sabzavot va meva mahsulotlarni sovuq urishi ehtimoli yuqori. Bu mahsulotlar o‘zining organoleptik xususiyatlari – mazasi, ta’mini yo‘qotadi va iste’molga yaroqsiz hisoblanadi.
Shuningdek, ushbu mahsulotlarning ozuqaviy qiymati ham pasayadi.

‼️ Albatta, ular zaharlanishlarga olib kelmaydi, lekin barcha foydali xususiyatlarini yo‘qotadi va ularning muzdan tushgandan keyin saqlash muddatlari keskin kamayib ketadi.

❇️ Ma`lumot o`rnida aytish kerakki «Umumiy ovqatlanish korxonalariga qo‘yiladigan sanitariya-gigiyena talablari” 0027-22-son SanQvaMning 79-bandida ham UOK (korxonalarda) muzdan eritilgan va qayta muzlatilgan oziq-ovqat mahsulotlari oziq-ovqat xom ashyosi va mahsulotlarini qabul qilishga ruxsat etilmagan.

Sanepidqo‘mita Axborot xizmati

Тelegram| Instagram| Facebook| YouTube

✨Yangi 2025-yil kirib kelishiga ham oz fursat qoldi. O‘z navbatida uy bekalari hozirdan bayram dasturxoniga qanday taomlar va turli salatlaru shirinliklar tayyorlash haqida bosh qotirishmoqda.

🎄 🍛 Yangi yil dasturxonida salatlar mayonez mahsulotidan tayyorlanishi tabiiy. Ayniqsa mayonezli salatlarni ko‘pchilik sevib iste’mol qiladi.

‼️Shu o`rinda uy sharoitida mayonez tayyorlash mumkinmi, mayonezning foydali jihati nimada, zararli tomonlarichi, degan savollar yuzaga keladi.

❓Uy sharoitida mayonez tayyorlash mumkinmi?

❗️Uy sharoitida tayyorlangan mahsulotlarning aksariyati foydali va mazali hisoblanadi. Ammo ko'p hollarda uy sharoitida tayyorlangan mahsulotlarning sanitariya-gigiyena qoidalariga rioya qilmasdan tayyorlash holatlariga guvoh bo'lamiz.

📌Mayonez - qaymoqsimon massa bo'lib, u tozalangan va deodorizatsiyalangan o'simlik moylaridan tayyorlanadi. Oqsil va turli xil ta'm beruvchi komponentlar va ziravorlar qo'shiladi. Ushbu mahsulot inson iste'moli uchun, asosan, salatlar tayyorlash jarayonida foydalaniladi.

🔹Do‘konlarda sotiladigan mayonez saqlash muddatini bir oygacha uzaytiradigan ta'm kuchaytirgich va oziq qo‘shimchalar tufayli zararli bo‘lishi mumkin. Biroq do`konlardagi mayonezlarda albatta yaroqlilik muddati hamda ishlab chiqarilgan manzili va tarkibida nimalar borligi aks etilgan holda bo'ladi.

❓Mayonezning foydali jihati nimada?

Uning tarkibidan o‘simlik moyi, tuxum sarig‘i, xantal va turli ziravorlar joy olgan. Demak, mayonez ajinlar va qon-tomir kasalliklari bilan kurashuvchi E vitaminiga boy. Qolaversa, unda ko‘zni o‘tkirlashtiruvchi va teri salomatligini ta’minlovchi A vitamini ham mavjud.

❓Zararli tomonlari nimalardan iborat?

Mayonezni ko‘p iste’mol qiluvchilarni ortiqcha kaloriyalar yig‘ilishi “ta’qib qiladi”. Chunki 100 gr. mayonez 660 kkal kaloriya degan gap. Qaddi-qomatingizga zarar keltirmaslik uchun kuniga mayonezdan bir osh qoshiq iste'mol qilish tavsiya etiladi. Bu miqdordan ortig‘i, albatta ortiqcha.

❗️Yog‘ hissasiga qarab mayonez:

-yuqori kaloriyali — 55 foizdan ortiq;
-o‘rtacha kaloriyali — 40-50 foiz;
-kam kaloriyali — 40 foizdan kamroq bo‘ladi.

🔹Mayonezni uy sharoitida tayyorlash aslo mumkin emas. Negaki, uy sharoitida tayyorlangan mayonezda ovqatdan zaharlanish holatlari kelib chiqishi mumkin. Bunga sabab esa uy sharoitida tayyorlangan mayonez hech qanday sanitariya-gigiyena qoida va me'yorlariga javob bermasdan tayyorlanishidir. Shuningdek, idishlarni to'liq sterilizatsiya qilish ham mushkul. Mayonezni uyda tayyorlash jarayonida klinik sinovlardan o'tmasligi, organoleptik, mikrobiologik, fizik va kimyoviy xossalari tekshirilmasligi buning yaqqol isbotidir.

🔹Mayonez ishlab chiqarishda bir necha usullardan foydalanishadi, masalan:

❇️ Sovuq jarayon va yarim issiq. Yarim issiq usul 95 darajagacha qaynatilgan suvga asosiy komponentlarni qo'shishni o'z ichiga oladi. Olingan massa 65 darajaga qadar sovitiladi, so'ngra emulsifikator va moy bilan aralashtiriladi. Tabiiyki, bunday usullarni uy sharoitida qilishning aslo iloji yo'q.

🍚Mayonez mahsulotidan tayyorlangan yeguliklarni uni ko‘p iste’mol qilish salomatligimiz uchun zararli hisoblanadi. Bunday hollarda shifokorlar mayonez o‘rnini bosuvchi mahsulotlarni iste'mol qilishni tavsiya qilishadi. Shuningdek, mayonez qo'shib tayyorlangan salatlarni bir qancha vaqt davomida saqlab, keyin iste'mol qilish ham mumkin emas.

Sanepidqo‘mita Axborot xizmati

Тelegram| Instagram| Facebook| YouTube