مقالههای شایستهٔ خواندن
مغالطات مقام نقد
علیاصغر خندان
برگرفته از «کتاب نقد و نقد کتاب»، بهاهتمام مؤسسهٔ خانهٔ کتاب، تهران: مؤسسهٔ خانهٔ کتاب، ۱۳۸۶.
همانطور که اثبات و نشان دادن درستی یک گزاره محتاج دلیل است، ابطال و نشان دادن نادرستی آن نیز به دلیل و برهان نیاز دارد. مغالطاتی که در این فصل در پی توضیح آنها هستیم ٬همگی در این جنبه مشترکاند که ا گر کسی با مدعایی مخالف است و آن را نادرست میداند، اما برای نشان دادن نادرستی آن نه تنها از راه منطقی وارد نمیشود و دلیل و برهانی بر ضد آن ارائه نمیکند، بلکه متوسل به ترفندهایی میشود که از آن طریق مدعای مورد بحث را نادرست نشان دهد یا میزان تأثیرگذاری و مقبولیت آن را کاهش دهد. بعضی از این ترفندها و مغالطات عبارتند از:
ـ ایجاد وقفه در ارائه یک سخن، یا ایجاد مانع در رسیدن آن به مخاطب.
(مغالطهٔ پارازیت)
ـ مبهم و نامفهوم شمردن یک سخن.
(حرف شما مبهم است)
ـ دروغ و غیرواقعی معرفی کردن یک مدعا.
(تکذیب)
ـ ساده و پیشپاافتاده جلوه دادن یک سخن.
(مغالطهٔ اینکه چیزی نیست)
ـ بدون دلیل، نادرست و مغالطهآمیز معرفی کردن یک سخن.
(مغالطهٔ اینکه مغالطه است)
ـ بهجای نقد گفتار، به نقد گوینده پرداختن و نقاط ضعف او را بیان کردن.
(مغالطهٔ انگیزه و انگیخته)
ـ ناسزا گفتن و نسبت دادن صفات مذموم به گوینده یک سخن.
(مغالطهٔ توهین)
ـ اشاره به این که سرچشمه و اصل و اساس موضوع مورد نقد شخصیت مذمومی بوده است.
(مغالطهٔ منشأ)
ـ ترسیم یک مدعای ضعیف و نقد و رد آن به جای نقد مدعای اصلی.
(مغالطهٔ پهلوانپنبه)
ـ رد همهٔ شقوق موجود در یک بحث با اشاره به نقاط ضعف آنها و یا مقایسهٔ آنها با یک شق بدون نقص، اما غیرقابلحصول.
(مغالطهٔ کاملِ نامیسّر)
ـ تنها به نقاط ضعف موضوعی اشاره کردن و نادرستی کل آن را نتیجه گرفتن.
(مغالطهٔ ارزیابی یکطرفه)
ـ از اینکه دلیل یک مدعا نادرست است، نادرستی خودِ آن مدعا را نتیجه گرفتن.
(رد دلیل به جای رد مدعا)
ـ بهجای رد مدعا ٬در مثالها و مصادیق آن تردید کردن.
(مغالطهٔ مناقشه در مثال)
ـ رد یک مدعای کلی با اشاره به حالتی خاص و غیرطبیعی که در آن حالت، آن مدعا صادق نیست.
(مغالطه تخصیص)
ـ رد یک مدعا بهدلیل اشکالات جزئی و پیشپاافتاده.
(بهانه)
ـ ادغام چند سؤال در سؤال واحد، بهگونهای که بعضی از آنها مبتنی بر پیشفرضهایی باشد که مخاطب قبول ندارد.
(سؤال مرکب)
[در ادامه، هر یک از این مغالطهها بهتفصیل و با مثالهایی، شرح داده میشود.]
فایل PDF مقالهٔ «مغالطات مقام نقد» را که در واقع بخشی از کتاب «کتاب نقد و نقد کتاب» است، در پست بعد منتشر میکنم.
فایل PDF کتاب «کتاب نقد و نقد کتاب» را از وبسایت مؤسسهٔ خانهٔ کتاب بهرایگان بگیرید:
http://naghdeketab.ir/files/site1/files/ketabe_naghd_va_naghde_ketab.pdfبه نقل از:
کانال روحالله سلیمانیپور
@soleimanipurTelegram.me/sarapaf