دیونیسوس

‍ مرگ کوچک
قسمت دهم

وطن دوم ما اما وطنی‌ست که در آفاق ذهن ما خانه دارد. وطنی‌ست روشن و دل‌انگیز با رنگ‌های شفاف و دیده‌فریب.
در آن رودکی چنگ برمی‌گیرد و سرود شادی و نغمه‌ی می و مستی می‌نوازد و فردوسی داستان دلاوری‌های قهرمانان ما را با آهنگی پهلوانی سر می‌دهد.

خیام شگفتی حیات و سرگردانی انسان را باز می‌نماید؛
ابوسعید از صفای درون و دستگیری مردمان و پرهیز از خودفروشی سخن می‌گوید؛
نظامی ظرایف عشق و شوق را با قلم‌‌موی کلمات به استادی ترسیم می‌کند و ما را به تامل در حکمت و اخلاق می‌خواند؛
سعدی آدمیت و عدل‌پروری و پوزش‌پذیری و خدمت به خلق و زیبایی آنها را در نظر ما ترسیم می‌نماید و با چنگ و دف به عاشقی و دلدادگی و تماشای جلوه‌های طبیعت دعوتمان می‌کند
و مولوی شور و شیدایی خود را به بانگ بلند به گوش‌ها می‌رساند؛
حافظ پرده از زرق صوفیان و ریای زاهدان و سالوس مفتیان و محتسبان برمی‌گیرد و نوای عشق و آزادگی را به آهنگی لطیف در گوش ما زمزمه می‌کند.

در گستره‌ی شوق‌انگیز این وطن، نقش‌های شگفت با خطوط رقصان و رنگ‌های درخشان از زیرِ دست نقاشان و نسخه‌پردازان بیرون می‎آیند و بناهای خوش‌ساخت با کاشی‌های رنگین و گنبدها و ستون‌ها و طاق‌های دیده‌نواز به دست معماران به‌پا می‌خیزند و افق شهرها را در گرگ‌ومیش غروب به قامت مرموز و موقر خود زینت می‌بخشند.

خوشنویسان چیره‌دست با قلمی ساحر شعری از پیچ‌وخم حروف بر صفحه‌ی کاغذ می‌نشانند و نقره‌کاران و خاتم‌سازان و حکاکان وسایل و ابزار زندگی را به صورت اثری دل‌ربا در برابر ما می‌گذارند.

در آفاق این وطن نمونه‌های الهام‌بخشی از عطوفت و بنده‌نوازی و تساهل و مدارا و صفای باطن هست؛ خار از پای یتیم کندن و اشک از گونه‌ی بینوایان ستردن و تهی‌دستان را دستگیری کردن و پوزش گناهکاران را پذیرفتن و پدر و مادر را سپاس داشتن و بر حیوانات ترحم اوردن و خطاهای خود را به خاطر داشتن و فروتنی گزیدن هست؛
وطنی آراسته و فرح‌بخش که می‌توان بدان سرافراز بود و در بستر امنِ آن جای گرفت و دیده و دل را به لقای آن خوش داشت.

وطن خاکی ما پیوسته در معرض آفات است و وطن معنوی ما، برعکس، از گزند باد و باران و دست‌برد ویرانگر حوادث در امان. درخشش آن را تیرگی اعمال ما زایل نمی‌کند.
گنجی است که از آنِ ماست، آفتابی است که پیوسته می‌تابد؛ زنده و پایدار است. بر ماست که این وطن را زیباتر و تابناک‌تر کنیم."

پژواک کلمه‎هایش تمام کوهستان‌های ذهنم را درنوردید؛ از فوجی آرام و خجالتی تا دماوند قدبلند و خودپسند، از یخچال‌های بی‎صدا و پرادعای آلپ تا دامنه‌های وسیع و سربه‎زیر کیلیمانجارو. یارشاطر با پاهایی که می‎لرزند و قدم‎های که مصمم‎اند دور میشود تا خودش را به خیابان پنجم نیویورک و دفتر کارش در بنیاد ایرانشناسی ایرانیکا برساند.

وطن چه بود؟ آغوش گرم کسی که دوستش داریم؟ زبانی که در آن آرام می‎گیریم؟
پنهان در پوست موسیقی و شعری که بارها زیر لب زمزمه کرده‎ایم؟
زمینی که پاهایمان با آن گره می‎خورد؟ خاکی که هرچند پیر و بیمار و رنجور، ما را به خانه می‌رساند؟
نقطه‌ی مقابل خانه و خاک و ریشه کردن، بی‌خانه‌گی و بی‌خاکی و بی‌وطنی نیست. برهوت است.

برهوت، جایی‌ست وسیع شاید حتی خوش‌آب‌وهوا همراه با امنیت و آسایش اما همینجاست که برهوت آغاز می‌شود؛ برهوت اجتماعی، برهوت فرهنگی، جای تکاپو و بی‌قراری و تشویش و اضطراب همگانی را سکوت فرا می‌گیرد؛ سکوتی مه‎آلود مملو از فقدان و خاموشی و از نبض‌افتادگی، سکوتی سنگین در خلا، بدون هیچ چنگآویزی، سکوتی بی‌سهم و پادرهوا. سکوتی از سهیم نبودن که قلب تپنده‌ی برهوت است.
#راز
#مرگ_کوچک10

امروز با یکی از شاگردام که حدود ۵۴ سالشه، صحبتمان به موزیک کشیده شد.
گفت که حدود سال ۶۷، یعنی اواخر جنگ، اسکورپیونز و ای سی دی سی و گروه های موزیک راک اون زمان رو با چه بدبختی پیدا می‌کرده و با دوستاش گوش میکرد.
خیلی سورپرایز شده بودم با شنیدن چنین چیزی، اینکه آدمای اون نسل با وجود گرفتاری های زیاد دنبال چنین گروه هایی بودن،
دوره خفقان فرهنگی،
دوره ای که حتی داشتن نوار کاست میتونست به بازخواست و بازداشت و حتی زندانی شدن برسه،
من اون زمان تازه بدنیا اومده بودم،
بزرگتر که شدم فضای شنیدن موزیک دیگه باز بود.
حالا دیگه کمیته و ماشین های جیپ پاسدار نبود که بهت گیر بدن. این بار خود مردم بودن که تو رو مسخره میکردن.
همه بعد از جنگ غمگین بودن، پس به اندکی شادمانی نیاز داشتن.
چی بهتر از خالتورهای لس آنجلسی.
حاضر و آماده. در ارتباط مستقیم با حکومت وقت اما در فضایی به اصطلاح آزاد.
تزریق موسیقی با احتیاط کامل انجام میشد. آدم های فاخر حتی توان نفس کشیدن هم نداشتن. عده ای هم با رویکرد پیوستن به سینما تونستن کمی موسیقی خوب در فیلم های صد من یه غاز اون زمان به جامعه نشون بدن. اما این مردم بافتشان پیوند خورده بود با ته استکان عرق و شش و هشت.
راک کیلویی چنده، کلاسیک که پشم، راک اندرول و جز و بلوز هم که دیگه پیشکش.
در سالهای اخیر، بارها آدمهای با استعداد و گروه های موزیک خوب، با هزار جور مشکل مالی و بدبختی نامی به هم زدن، اما فقط برای یه مدت کوتاه.
فضا فقط برای لمپن ها باز میشه.
حکومت؟!
البته.
باعث و بانی اما در ذهن مردم ریشه دوانیده. اگر قبلا چهارتا آهنگساز خوب بودن، حالا دیگه اونها هم نیستن. امثال بابک بیات دیگه نیستن و اگر هم زنده باشن دیگه توانی براشون نمی‌مونه و تو عزلت دق میکنن.
فضا فضای شو آف های سوشال مدیا شده.
جامعه ای که موسیقی خوب گوش نده مبتلا به
یه فقر اجتماعی فرهنگی عمیقه.


https://t.me/tosurvivemus

‍ مرگ کوچک
قسمت نهم

علی همینطور که از رابطه‌اش با دماوند می‌گوید و جنس و مدل سنگ‎ها و انواع گیاهان خارا و تاریخچه پر رمز و راز کوه، یاد مقاله‌ی ریشه در خاک می‎افتم.
"برای من سرزمینی که در آن زاده شده‎ام و نیاکانم در خاک آن خفته‌اند نقش معنادهنده و هویت‌بخش دارد، به گونه‌ای وقتی در هوای آن دم می‌زنم، به آسمان آن می‌نگرم و بر روی خاکش گام می‌نهم گویی با خودم هستم. پنداری من بخشی از آنم و آن از آن من است."

برای من که هیچ وقت آدم طبیعت‎گرد و اهل گشت‌وگذار نبوده‌ام و بیشتر عمرم را در شهرهای نخراشیده و خیابان‌های شلوغ گذرانده‌ام، حرف‎های علی سانتی‎مانتال به نظر می‌رسد.
این قصه‌های کوه و جنگل و “یکی شدن با طبیعت” بیشتر شبیه نقل قول‌های فانتزی فیلم‌های مستند است که آدم‌های موفق و به‎دردبخور بعد از مهاجرت و عبور از چالش سالهای اول به آن می‌چسبند.

از آن ژانرهایی ست که ایرانی‎های امریکا و اروپادنیا آمده میزنند؛
آنهایی که می‎توانند در پاسخ به سوال پرتردید خارجی‌ها وقتی با چشم‎های نیمه‎درشت و لب‎های نصفه‎غنچه می‌پرسند: "اوه ایران یا عراق؟ کدام؟ درست نشیندم؟" می‎توانند سیاهه‎ای از تقاوت‎های دو کشور و فرهنگ غنی پارسی را رو کنند و...

اینجاست که او با نود سال سن زمزمه‎کنان با این شعر ظاهر می‎شود :رهرو منزل عشقیم و ز سرحد عدم تا به اقلیم وجود این همه راه آمده‌ایم."

با کتی چهارخانه، کراواتی سرخ و چشم‌هایی همیشه مومن به ایران، همراه با جعبه‎های چوبی پر از خاک دردست و بنفشه‎هایی که در آن کاشته و هرجا بخواهد با خود می‎برد.
او که تمام سالیان عمر و تمام گوشه‌کنار تن‌ش، گلدانی گشوده است که انگار همه خاک وطن را در آن ریخته باشند.
او که هفتاد سال است که در آن خاک ملتهب و بی‌قرار زیست نمی‌کند اما بزرگترین، امن‎ترین و استوارترین زادگاه و زیستگاه و وطن را در زبان فارسی ساخته است.

صدای احسان یارشاطر مثل موجی که از دوردست‎های دریا خیز برمی‎دارد و خودش را به ساحل می‌رساند آرام آرام اوج می‎گیرد و میان شاخه‎های درختان ذهنم جاری می‎شود

"ما دوگونه وطن داریم. یکی آن‌که میان دریای مازندران و خلیج فارس قرار دارد، با کوه‌های بلند و رودهای کم‌آب و صحراهایی فراخ و ریگزارها و شوره‌زارهایی گرم و خشک و بیشه‌هایی که از چند قرن پیش، باز رو به کاستی داشته است

و درختانی که نسل بسیاری از آنها را تبر زغال‌گران و ارّه‌ی تخته‌سازان برانداخته است، با دهکده‌هایی بیشتر کم‌حاصل و تنگ‌دست و شهرهایی عموماً بی‌نقشه و بازیچه‌ی مطامع زمین‌خواران؛ وطنی که بارها به سّم اسبان مهاجمان ترک و تازی و تاتار کوفته شده و باز با تن ناتوان به پا خاسته و به درمان زخم‌های خود پرداخته تا یورش و غارت بعدی را مهیا شود؛

وطنی که زندگی دنیایی‌اش غالباً دستخوشِ آزار و ستم حکمرانان و از و خشونت باج‌ستانان و تجاوز کارفرمایان، و زندگی عقبایی‌اش در گرو انذار و تهدید دین‌فروشان و سالوس جبّه‌پوشان و فریب روحانی‌نمایان بوده است؛

وطنی که تاریخش ماجرای آشفته و خون‌آلودی است که غم‌نامه‌های سوزناک در قبال آن رنگ می‌بازند؛ وطنی که از چند قرن به این طرف فتور سالخوردگی و فرسودگی گام‌های آن را سست و ناتوان کرده و آن را توشه‌خوار تمدنی بیگانه و پیرو صنعتی زبردست و بالنده ساخته است.
هر از چندی برای درمان درد پنهان خود دست در دامن شیوه‌ای می‌زند و علاج تازه‌ای را می‌آزماید، اما ضعف درون، نقش‌های او را باطل می‌کند و بر حسرتش می‌افزاید.
#راز
#مرگ_کوچک9