#رای_فک_اضافه

☆ - رای فک اضافه

● - " فک‌ " در لغت به معنی ، جدا کردن ، بازکردن دو چیز از هم ، رها کردن و ... است و" فک اضافه " حذف علامت اضافه از آخر مضاف است

● - فک اضافه به شیوه های گوناگون صورت می پذیرد ( 👈 کتاب اضافه از دکتر محمد معین ) یکی از شیوه های فک اضافه استفاده از " رای " فک اضافه است

☆ - رای فک اضافه به یکی از روش های زیر فک اضافه می کند :

👈 ۱ - مضاف الیه را بر مضاف مقدم می سازد مانند :

🔹 ز کژ گویی سخن را قدر کم گشت

کسی کاو راستگو شد محتشم گشت

👈 سخن را قدر ... 👈 قدر سخن ...

🔹 تو را آتش عشق اگر پر بسوخت

مرا بین که از پای تا سر بسوخت

👈 ... تورا پر بسوخت 👈 ... پر تو را بسوخت

🔹 گرگ را بر کند سر آن سر فراز

تا نباشد دو سری و امتیاز

👈 گرگ را سر ... 👈 سر گرگ را ...


👈 ۲ - بین مضاف و مضاف الیه - بدون این که مضاف الیه را مقدم سازد - فاصله می اندازد و مضاف الیه را از مضاف دور می سازد مانند :

🔹 ساقیا بر خیز و در ده جام را

خاک بر سر کن غم ایام را

👈 خاک بر سر ... 👈 خاک بر سر غم ایام کن

🔹 بر حدیث من و حسن تو نیفزاید کس

حد همین است سخندانی و زیبایی را

👈 حد همین است ... 👈 حد سخندانی و زیبایی همین است

🔹 سخن آخر به دهن می گذرد موذی را

سخنش تلخ نخواهی دهنش شیرین کن

👈 سخن آخر به ... 👈 آخر سخن به دهن موذی می گذرد

👈 ۳ - بدون قلب یا جابه جایی مصاف الیه ، علامت اضافه را حذف می کند مانند :

🔹 این خون که موج می زند اندر جگر تو‌را

در کار رنگ روی نگاری نمی کنی

👈 جگر تو را 👈 جگر تو

🔹 آزرده کرد کژدم غربت جگر مرا

گویی زبون نیافت زگیتی مگر مرا

👈 جگر مرا 👈 جگرِ مرا

🔹 شما فریفتگان پیش او گفتید

هزار سال فزون باد عمر سلطان را

👈 عمر سلطان را 👈 عمرِ سلطان

⭕️ دکتر خطیب رهبر این " را " را نقش دو گانه مفعولی و مضاف الیهی می داند

⭕️ گاهی همراه رای فک اضافه واژه تاکید " مر " قرار می گیرد مانند :

🔹 خوبان همه سپاهند اوشان خدایگان است

مر نیک بختیم را بر روی او نشان است

👈 مر نیک بختیم ... 👈 نشان نیک بختیم بر روی او است

🔹 برادرت چندان برادر بود

کجامر تو را بر سر افسر بود

👈 کجا مر تورا ... 👈 کجا ( که ) بر سر تو افسر بود


تدوین از :#جهانگیر_عظیمی