Balki Nobelchi ham xato qilar?
Sun’iy intellekt (SI) dunyo bo‘ylab sanoat, iqtisodiyot va jamiyatni tubdan o‘zgartirmoqda. Ammo ushbu kuchli texnologiya ish o‘rinlari, tengsizlik va global iqtisodiyotga qanday ta’sir qiladi? Taniqli iqtisodchi Daron Ajemog‘luga ko‘ra, bu texnologiyaning o‘ziga emas, balki uning qanday qo‘llanishiga bog‘liq.
Ajemog‘lu fikriga ko‘ra, SI ikkita yo‘ldan rivojlanishi mumkin:
Avtomatlashtirish: Inson ishchilarini mashinalar bilan almashtirish.
Kuchaytirish: SI yordamida inson qobiliyatlari va samaradorligini oshirish.
Avtomatlashtirish qisqa muddatda kompaniyalar uchun daromadni oshirishi mumkin, ammo bu ish o‘rinlarini yo‘qotish, iqtisodiy tengsizlik va ijtimoiy notinchlikka olib kelishi xavfi bor. Biroq, kuchaytirishga asoslangan SI inson imkoniyatlarini oshirib, iqtisodiy farovonlikni ta’minlashi mumkin.
Ajemog‘lu avtomatlashtirishga asoslangan SI strategiyasi haqida uchta asosiy xavotirni tilga oladi, ular kam va o‘rta malakali sohalarda avtomatlashtirilishi mumkin. Masalan, do‘konlarda kassa ishchilari o‘rnini o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatuvchi tizimlar egallamoqda, sohalardagi ishchilar maoshlari to‘xtab qoladi, texnologiyaga asoslangan yuqori malakali ishchilar esa katta daromad oladi, bu esa jamiyatda katta moliyaviy farqlarni keltirib chiqaradi. Buning oqibatida jamiyatda chuqur depressiya holati vujudga keladi. Yana qo’shimcha qilish uchun SI rivojlanishini nazorat qilayotgan yirik korporatsiyalar kichik biznes va mahalliy hamjamiyatlar hisobidan haddan tashqari kuchga ega bo‘lib bormoqda. Shu jumladan davlatni ham “Raqamli Leviyafan” shakliga solmoqda. (Hamid Sodiqning videosi tavsiya)
Ammo insonlarning qobiliyatlarini kuchaytirishga asoslangan SI esa shaxsiy ko'nikmalarni rivojlantirda yordam beradigan vositalar bo'lib xizmat qilmoqda.
Ajemog‘lu ham shu fikrni ilgari suradi, SI rivojlanishini adolatli kelajak sari yo‘naltirish uchun avtomatlashtirish emas, balki kuchaytirishga e’tibor qaratish kerak. Hukumatlar va tashkilotlar texnologiyani inson mehnatini yaxshilaydigan yo‘nalishda rivojlantirishni ustuvor vazifa qilib qo‘yishlari kerak. Ishchilarni SI texnologiyalaridan samarali foydalanish uchun tayyorlash lozim, bu ularning yangi sanoatlardagi ahamiyatini saqlab qoladi. Daron bizni SIni inson qadriyatlari va tanlovlarining aks ettiruvchisi sifatida ko‘rishga chorlaydi. Agar biz inson manfaatlarini birinchi o‘ringa qo‘ygan holda, innovatsiyalarga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, SI yordamida yanada adolatli va farovon jamiyat qurishimiz mumkin.
By PT
@Fan_choyxonasi
Sun’iy intellekt (SI) dunyo bo‘ylab sanoat, iqtisodiyot va jamiyatni tubdan o‘zgartirmoqda. Ammo ushbu kuchli texnologiya ish o‘rinlari, tengsizlik va global iqtisodiyotga qanday ta’sir qiladi? Taniqli iqtisodchi Daron Ajemog‘luga ko‘ra, bu texnologiyaning o‘ziga emas, balki uning qanday qo‘llanishiga bog‘liq.
Ajemog‘lu fikriga ko‘ra, SI ikkita yo‘ldan rivojlanishi mumkin:
Avtomatlashtirish: Inson ishchilarini mashinalar bilan almashtirish.
Kuchaytirish: SI yordamida inson qobiliyatlari va samaradorligini oshirish.
Avtomatlashtirish qisqa muddatda kompaniyalar uchun daromadni oshirishi mumkin, ammo bu ish o‘rinlarini yo‘qotish, iqtisodiy tengsizlik va ijtimoiy notinchlikka olib kelishi xavfi bor. Biroq, kuchaytirishga asoslangan SI inson imkoniyatlarini oshirib, iqtisodiy farovonlikni ta’minlashi mumkin.
Ajemog‘lu avtomatlashtirishga asoslangan SI strategiyasi haqida uchta asosiy xavotirni tilga oladi, ular kam va o‘rta malakali sohalarda avtomatlashtirilishi mumkin. Masalan, do‘konlarda kassa ishchilari o‘rnini o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatuvchi tizimlar egallamoqda, sohalardagi ishchilar maoshlari to‘xtab qoladi, texnologiyaga asoslangan yuqori malakali ishchilar esa katta daromad oladi, bu esa jamiyatda katta moliyaviy farqlarni keltirib chiqaradi. Buning oqibatida jamiyatda chuqur depressiya holati vujudga keladi. Yana qo’shimcha qilish uchun SI rivojlanishini nazorat qilayotgan yirik korporatsiyalar kichik biznes va mahalliy hamjamiyatlar hisobidan haddan tashqari kuchga ega bo‘lib bormoqda. Shu jumladan davlatni ham “Raqamli Leviyafan” shakliga solmoqda. (Hamid Sodiqning videosi tavsiya)
Ammo insonlarning qobiliyatlarini kuchaytirishga asoslangan SI esa shaxsiy ko'nikmalarni rivojlantirda yordam beradigan vositalar bo'lib xizmat qilmoqda.
Ajemog‘lu ham shu fikrni ilgari suradi, SI rivojlanishini adolatli kelajak sari yo‘naltirish uchun avtomatlashtirish emas, balki kuchaytirishga e’tibor qaratish kerak. Hukumatlar va tashkilotlar texnologiyani inson mehnatini yaxshilaydigan yo‘nalishda rivojlantirishni ustuvor vazifa qilib qo‘yishlari kerak. Ishchilarni SI texnologiyalaridan samarali foydalanish uchun tayyorlash lozim, bu ularning yangi sanoatlardagi ahamiyatini saqlab qoladi. Daron bizni SIni inson qadriyatlari va tanlovlarining aks ettiruvchisi sifatida ko‘rishga chorlaydi. Agar biz inson manfaatlarini birinchi o‘ringa qo‘ygan holda, innovatsiyalarga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, SI yordamida yanada adolatli va farovon jamiyat qurishimiz mumkin.
By PT
@Fan_choyxonasi