#social
#green
Usti yaltiroq, ichi qaltiroq ?Har yili fevralda Harry Reid xalqaro aeroporti (LA) jet samolyotlar bilan to'ladi.
Super Bowlga tashrif buyurgan celebritylar "biomassa"dan ajralib turish va naqadar "cool stuff"larga egaligini ko'rsatishga harakat qilishadi. Dunyo bo'ylab qalblarga
ziyo ulashib kelgan "
Yil odam"i Teylor Svift ham yigitining matchini o'tkazib yubormaslik uchun tig'iz jadvaliga bu tadbirni kiritib qo'yadi va minglab litr yoqilg'i ichadigan xususiy samolyotida yo'lga otlanadi. Buni qarangki, yil odami deb e'tirof etilgan malikamiz sayyorani bulg'ash bo'yicha yetakchi o'rinni qayd etib
ulgurgan. Swift jamoasi esa carbon offseti uchun ortig'i bilan to'lab qo'yganini iddao qildi.
Greenwashing ?
Uglerod offseti, ya'ni uglerod izini kamaytirish uchun emissiyani qoplash berish bo‘yicha dasturlar so‘nggi yillarda ommalashdi. Bu kabi dasturlar 1980-yillarda paydo bo‘lgan.
Amerika elektr kompaniyasi Applied Energy Services (AES) ko‘mir elektr stansiyasidan chiqariladigan CO₂ ni qoplash uchun daraxt ekish rejasini ishlab chiqqan edi.
Ya'ni, siz dunyoni bir chetida chiqargan ulgerodingizni dunyoning boshqa qismidagi dehqon/o'rmonchiga daraxt ektirish orqali kompensatsiyalamoqchi bo'lasiz. Umuman olganda, yaxshi taklif. Narx - klassik iqtisodiyotdagi asosiy signal. Uglerod narxini qo'yish va uni olib/sotish orqali bozorda eko-friendliroq korxonalar yashab qolaveradi. Shuningdek, ushbu uglerod bozori boy davlatlardagi yer muammosi sabab emissiyani qoplash uchun kambag'al joylardagi mamlakatlar yeridan foydalanadi va ularga to'laydi. Mantiqan win-win.
Ammo bu ifloslantirish (balki o'ldirish ham) uchun "litsenziya” ni halollab beruvchi bozor borasida tadqiqotchilarda 2 tomon mavjud:
1) Pozitiv. Ular yashil iqtisodiyotni shakllantirishda bu bir qadam bo'lishi, korxona va aholini o'zgarishlarga moslash, shuningdek, kambag'al va boy davlatlarni ham rivojlantirish yo'li sifatida qarashadi.
2) Salbiy. Ularga ko'ra, bu kambag'al mamlakatlarning samarali yerlarini ozuqa va boshqa maqsadlar uchun foydasiz, asosan, ko'p karbonat yutishi bilan ma'lum daraxtlar bilan band etishga rag'bat yaratib, o'simlik bioxilma-xilligiga zarar yetkazishi, iqtisodiy rivojlanishini to'sib qo'yishi, shu bilan birga, pul to'lovchilarda iqlimga nisbatan loqaydlikning kuchayishi mumkinligini aytishadi. Iqlim o'zgarishining nomutanosib ta'siri sabab, iqlimni eng ko'p zararlovchilar undan kamroq ta'sirlanadi. Negaki, boylar yashilroq, tozaroq hududlarda yashashadi yoki oson ko'chib o'ta olishadi.
Qo'shimchasiga, bu kabi loyihalar xalqaro miqyosda amalga oshirilgani bois, ularni kuzatish murakkab. The Guardian nashrlari Verra tomonidan tasdiqlangan o‘rmon loyihalarining 90 foizdan ko‘prog‘i uglerod kamaytirishda natijasini bermaganligini
aniqladi.
Amazonka kabi olis hududlarda esa yer huquqlari noaniq bo‘lib, monitoring qilish juda qiyin. Umuman carbon offset loyihalari yo'nalishi - birinchi dunyodan uchinchi dunyoga. Uchinchi dunyo mamlakatlarida shaffof faoliyat murakkab masala.
Statistikaga
ko'ra, dunyo bo‘ylab o‘rmonlarning yo‘qotilishi kuzatilmoqda. 2022-yilda global miqyosda 6,6 million gektar o‘rmon kesilgan bo‘lib, bu o‘tgan yilga nisbatan to‘rt foizga ko‘pdir.
Biroq, ushbu bozor qo'shimcha qiymat yaratish orqali millionlab kambag'allarni qutqarishi mumkin. Bugungi kunda uglerod bozori milliardlab dollarga baholanmoqda. McKinsey hisob-kitoblariga
ko‘ra, ixtiyoriy offsetlar bozori 2030-yilga borib 2 milliard dollardan 50 milliard dollargacha o‘sishi mumkin va bu pullar eng kam rivojlangan davlatlarga yetib boradi.
Masala bahsli.
Sizningcha bu kabi loyihalar
samara beradimi ?
P.S. PhD tadqiqot uchun yaxshi mavzu🧐
@Fan_choyxonasi
