از خشم جهان چه باک
ترجمۀ دو بیت ابی‌فراس به رباعی پارسی
تصویر بالا را جناب محمد سوری در گروه ایوان به نمایش گذاشته‌اند. این تصویر، متعلق به دستنویس شمارۀ ۱۴۸ کتابخانۀ مجلس است (برگ ۴۱ ر). همان گونه که از تصویر بر می‌آید، شاعری ناشناس، دو بیت ابی فراس را به رباعی پارسی برگردانده است. اشعار ابی‌فراس به روایت دیوانش که تفاوتی چندانی هم با تصویر فوق ندارد، چنین است (دیوان ابی فراس الحمدانی، شرح دکتر خلیل الدویهی، بیروت، ۱۴۱۴ ق، ص ۴۸):
فلیتک تحلو والحیوة مَریرة ٌ
و لیتک ترضی و الانام غضابُ
و لیت الذی بینی و بینک عامر
و بینی و بین العالمین خراب
در تصویر مذکور، مصراع سوم چنین است:
فیا لیت ما بینی و بینک عامر...
●
در همان دستنویس، ترجمۀ ابیات فوق، به رباعی چنین است:
خوش باش تو گر طلخ بود عیش سزاست
از خشم جهان چه باک چون از تو رضاست
چون آباد است آنچه میان من و توست
گر عالم سربسر خراب است، رواست
در گروه ایوان آقایان پورمختار و نژند، متن رباعی را بازخوانی فرمودند. همچنین جناب نژند، نشانی رباعی فوق را در ارشاد عبدالله قلانسی نسفی (حدود ۵۰۰ ق)، به دست دادند که اشارت ارزشمندی است حاکی از قدمت رباعی. در ارشاد، رباعی چنین روایت شده است (ص ۹):
خوش باش تو ار تلخ بود عیش سزاست
از خشم جهان چه باک چون از تو رضاست
چون آباد است آنچه میان تو و ماست
گر عالم سربسر خراب است، رواست.
تفاوت عمدۀ دو روایت در مصراع سوم است. آنچه در ارشاد قلانسی آمده، به نظرم درست‌تر و اصیل‌تر است و آنچه در روایت نسخۀ مجلس می‌بینیم، به جهت ترک قافیۀ مصراع سوم، به پسند زمانه نزدیک‌تر. کلمۀ طلخ در نسخۀ مجلس، در نسخه بدل‌های ارشاد قلانسی هم دیده می‌شود و شاید به جهت کهنگی، این طرز کتابت، مرجّح باشد.
●
ابی فراس حمدانی (درگذشتۀ ۳۵۷ ق) از شاعران مورد علاقۀ ادبای ایرانی است و استناد به اشعار او، در آثار فارسی مشاهده می‌شود. پیش از این در یادداشتی، ترجمۀ دو بیت دیگر او را به رباعی پارسی، آورده‌ایم و این دو بیت، از جذابیت شعرهای ابی فراس نزد رباعی‌سرایان قدیم ما خبر می‌دهد.
●●
"چهار خطی"
https://telegram.me/Xatt4
ترجمۀ دو بیت ابی‌فراس به رباعی پارسی
تصویر بالا را جناب محمد سوری در گروه ایوان به نمایش گذاشته‌اند. این تصویر، متعلق به دستنویس شمارۀ ۱۴۸ کتابخانۀ مجلس است (برگ ۴۱ ر). همان گونه که از تصویر بر می‌آید، شاعری ناشناس، دو بیت ابی فراس را به رباعی پارسی برگردانده است. اشعار ابی‌فراس به روایت دیوانش که تفاوتی چندانی هم با تصویر فوق ندارد، چنین است (دیوان ابی فراس الحمدانی، شرح دکتر خلیل الدویهی، بیروت، ۱۴۱۴ ق، ص ۴۸):
فلیتک تحلو والحیوة مَریرة ٌ
و لیتک ترضی و الانام غضابُ
و لیت الذی بینی و بینک عامر
و بینی و بین العالمین خراب
در تصویر مذکور، مصراع سوم چنین است:
فیا لیت ما بینی و بینک عامر...
●
در همان دستنویس، ترجمۀ ابیات فوق، به رباعی چنین است:
خوش باش تو گر طلخ بود عیش سزاست
از خشم جهان چه باک چون از تو رضاست
چون آباد است آنچه میان من و توست
گر عالم سربسر خراب است، رواست
در گروه ایوان آقایان پورمختار و نژند، متن رباعی را بازخوانی فرمودند. همچنین جناب نژند، نشانی رباعی فوق را در ارشاد عبدالله قلانسی نسفی (حدود ۵۰۰ ق)، به دست دادند که اشارت ارزشمندی است حاکی از قدمت رباعی. در ارشاد، رباعی چنین روایت شده است (ص ۹):
خوش باش تو ار تلخ بود عیش سزاست
از خشم جهان چه باک چون از تو رضاست
چون آباد است آنچه میان تو و ماست
گر عالم سربسر خراب است، رواست.
تفاوت عمدۀ دو روایت در مصراع سوم است. آنچه در ارشاد قلانسی آمده، به نظرم درست‌تر و اصیل‌تر است و آنچه در روایت نسخۀ مجلس می‌بینیم، به جهت ترک قافیۀ مصراع سوم، به پسند زمانه نزدیک‌تر. کلمۀ طلخ در نسخۀ مجلس، در نسخه بدل‌های ارشاد قلانسی هم دیده می‌شود و شاید به جهت کهنگی، این طرز کتابت، مرجّح باشد.
●
ابی فراس حمدانی (درگذشتۀ ۳۵۷ ق) از شاعران مورد علاقۀ ادبای ایرانی است و استناد به اشعار او، در آثار فارسی مشاهده می‌شود. پیش از این در یادداشتی، ترجمۀ دو بیت دیگر او را به رباعی پارسی، آورده‌ایم و این دو بیت، از جذابیت شعرهای ابی فراس نزد رباعی‌سرایان قدیم ما خبر می‌دهد.
●●
"چهار خطی"
https://telegram.me/Xatt4