GRAND Psixologiya Markazi

​​BOLALARDAGI QOʻRQUV

"Uxla, ajina kelyapti..."

"Tashqariga chiqma,
bola oʻgʻrisi olib ketadi..."

"Ana boʻji..."

"Hozir babuga bervoraman..."

...

Bu gaplar hammamizga tanisha?!
Juda koʻpchiligimiz ularni bolaligimizda mehribon oyimizdan, dadamizdan, qadrdon aka, opalarimizdan eshitib katta boʻlganmiz. Va endi oʻzimiz ham oiladagi kichik bolalarga ularni qoʻllab turamiz.

Bu qoʻrqitishlarni nima sababdan ishlatamiz?

Chunki,
ona farzandiga yarim soat vaqt ajratib ertak aytib berishidan koʻra oson, bola bilan u uxlab qolgunicha oʻynashdan, birga rasm chizishdan, uni savollariga javob berishdan albatta bu oson. Ularga vaqtimizni ajratishga betoqatmiz. Uning oʻrniga "ana ajina kelyapti, yot, uxla" deymizda, bolaning begʻubor yuragiga umrining oxirigacha ketmaydigan qoʻrquvni solamiz. Ming afsuski, biz osonlik bilan ularga aytib yuborgan bu gaplar ularning ong ostida uzoq muddat, xatto bazida bir umrga qolib ketadi. Keyinchalik katta boʻlganda oʻzlarini bola oʻgʻrisi olib ketmasligini, babu hap qilib qoʻymasligini bilishsa ham, ulardan paydo boʻlgan ong ostidagi qoʻrquv boshqa narsalardan qoʻrquv shaklida saqlanib qolaveradi.
Masalan, katta yoshlilardagi koʻpgina fobiyalar ham ularda 5 yoshigacha paytida orttirilgan qoʻrquvlar bilan bogʻliq.

Qoʻrquvni(fobiyani) yoʻqotsa boʻladimi?

Yaxshiki, kerakli choralarni koʻrib undan qutilish mumkin.

Bu borada hozircha birinchi vazifani aytaman:
Qadrli opa-singillar, aka-ukalar farandingizni bundan keyin aslo bir nimalar bilan yuqoridagi kabi qoʻrtishni toʻxtating. Shuni oʻzi ham ularga katta mukofot.
Ulardagi eski qoʻrquvlardan tezroq qutilish uchun esa mutaxassislardan yordam olishingizni taklif qilaman.

Keling, avval bolalarimizning baxtini oʻgʻirlayotgan qoʻrquvlarini yoʻqotaylikda ana undan keyin ulardan buyuk insonlarni kutaylik.

Oʻtkirbek SHERGʻOZIYEV

Kanalga
ulanish 👉 @grand_psixologiya

​​YALQOVLIK

Yalqovlar buni oxirigacha oʻqimaydi,
Oʻqiganlari esa endi yalqov boʻlmaydi ).

Avvalgi postimda yozib oʻtganimdek, yalqovlik organizmning himoya mexanizmlaridan biri.
Lekin uni xaddan ortiq kuchayib ketishi, endi bu — kasallik.

Buni qanday bilish mumkin?

▪ Bugun qilaman deb reja qilgan ishlaringizni bir necha kunlab keyinga surib yurish;

▪ Xatto 1-darajali vazifalaringizda ham erinchoqlik qilish(Masalan: vaqtida ovqatlanish, yuvinish, ishxona va yotoqxonani tartibga keltirish kabi ishlarda);

▪ Oʻzingizdagi passivlikdan vijdonning qiynalishi(koʻngilning hijilligi).

Mana shular yalqovlik bilan jaa qalin "doʻst" boʻlib qolganingiz alomati.

Yalqovlikka nima sabab boʻlad?

▪ Hayotiy maqsadning aniq emasligi;

▪ Birdaniga koʻp maqsadlarga erishmoqchi boʻlish(Natijada diqqat va quvvat boʻlinib ketadi. Keyin maqsadlarning hech biri oxiriga yetmay turaveradi);

▪ Qarorlar qabul qilishda yaqinlarning keragidan ortiqcha koʻp aralashuvi(Oqibatda odam mustaqilligini , tashabbuskorligini yoʻqotadi va bir ish boshlashga hafsalasi qolmaydi).

Bu roʻyxatda keltirilmagan, lekin yalqovlikka eeng katta sabab boʻladigan yana bir narsa — motivatsiyaning yoʻqolib qolishi.

Agar odamda kuchli motivatsiya boʻlsa, har qanday toʻsiqni oʻzi yengib oʻta oladi.
Xuddi telefon zaryad olganday odam ham kimlardandir yoki nimalardandir quvvat olib turishi kerak. Quvvat oqimi toʻxtab qolsa, kishi yalqovlasha boshlaydi.

Hammaning torini har xil narsa chertadi. Sizga nima kuchli motivatsiya berishini hech kim oʻzingizchalik bilmaydi. Uni qidirib toping.

Yordam uchun mana sizga eng katta quvvat manbalari:

✔ Duo
✔ Shukronalik
✔ Meditatsiya
✔ Ideallar
✔ Sevgi
✔ Hayotiy zarbalar
✔ Raqobat

Yana bular ham boʻlishi mumkin:

✔ Treninglar
✔ Kitob
✔ Sport
✔ Musiqa
✔ Kino
✔ Sayohat
...

Sizga yana boshqa motivatsiya kerakmi?!

☝ Umr oʻtmoqda doʻstim...

Oʻtkirbek SHERGʻOZIYEV

Kanalga
ulanish 👉 @grand_psixologiya

​​Rim bir kunda qurilmagan

Inson tabiati shuda — maqsadlariga birdaniga erishishni istaydi.
Tezda diplom olsa,
tezda obroʻli lavozimni egallasa,
tezda boyib ketsa,
...
tezda "farishta" ga aylanib qolsa😊...

Lekin aslidachi?! Aslida, katta ishlar katta vaqtni, kuchli irodani, jamlangan diqqatni talab qiladi.

Oʻqituvchilik faoliyatimda ayrim yangi kelgan lekin sergʻayrat shogirdlarim menga aytib qolishadi: "Ustoz, menga uy vazifalarimni ikki xissa oshirib bering" deb.
Men bunga rozi boʻlmayman. Chunki avval bunday hollarni amaliyotimda koʻrganman. Oʻsha oʻquvchi oshirilgan topshiriqlarni uzogʻi bir hafta qila oladi. Undan soʻng yoki vazifalarni toʻliq bajarolmay qoladi yoki kasal boʻlib qoladi.

Bundan quyidagi hulosaga kelish mumkin:
Ong osti tanamizdagi energiyani imkon qadar tejashga intiladi. U qisqa vaqtda tanadan katta miqdordagi quvvat chiqib ketishini istamaydi, shuning uchun bunday paytda turli ruhiy yoʻllar bilan, xatto jismoniy koʻrinishda harakatimizga qarshi chiqishga urinadi. Biz bu mexanizmni "yalqovlik" deb ataymiz. Buyam bizga kerak. Boʻlmasa, haddan ortiq tanamizni toliqtirib, uni tezda xarob qilishimiz mumkin boʻlardi. Lekin unga toʻliq boʻysunib ham boʻlmaydi. Qoʻyib bersa, kun boʻyi hech ish qilmay yotishimizni xohlaydi.

Uni yoʻrigʻimizga yurgizishning yaxshi usuli—hajmi katta ishlarni birdaniga emas, boʻlaklarga boʻlib yuborib bajarish hisoblanadi.

Masalan, 300 betlik kitobni oʻqib tugatish katta ishday tuyiladi. Lekin uni kuniga 20 betdangina oʻqib, 15 kunda tugatib qoʻyganimizni sezmay qolamiz.

Oʻquvchi 6 kunda ishlashga berilgan 300 ta masalani, 1 yoki 2 kunda emas, har kuni 50 tadan ishlab, katta qiyinchiliksiz yakunlashi mumkin. Shunda "yalqovlik" ham unga jiddiy qarshilik koʻrsatmaydi.

Shuning uchun maqsadingiz yoʻlida qisqa muddatda katta ishlarni qilib tashlashga urinmang. Uni kichik qismlarga boʻlib, qadam-baqadam qoʻlga kiriting.

"Toshni teshgan tomchining kuchi emas, uning davomiyligidir."

Sizga maqsadingiz yoʻlida bardavomlik tilayman.
Salomat boʻling.

Oʻtkirbek SHERGʻOZIYEV

Kanalga
ulanish 👉 @grand_psixologiya

https://telegra.ph/O%CA%BBZGA-DUNYO-BOLALARI-yoxud-AUTIZM-11-12

"OʻZGA DUNYO BOLALARI" yoxud AUTIZM

Kanalga
ulanish 👉 @grand_psixologiya

​​80/20 QOIDASI

☝Muvaffaqiyatimizning 80 foizi qilayotgan ishlarimizning 20 foiziga boʻgʻliq.

Masalan,
💸Savdodagi sotuvning 80 foizi xaridorlarning 20 foiziga toʻgʻri keladi.

💸Tashkilot daromadining 80 foizini 20 foiz xodimlar keltiradi.

👨 Bu qoidani birinchi boʻlib italiyalik iqtisodchi Vilfredo Pareto payqagan.
Shuning uchun uni “Pareto qonuni” ham deyiladi.

💡Keyingi tadqiqotlar koʻrsatdiki, bu qonun barcha yoʻnalishda shu foizda amal qilaverar ekan.
Uni kundalik hayotda ham qoʻllash mumkin.


📊 Siz koʻrib chiqing, faoliyatingizning qaysi qismi sizga 80 foiz samaradorlikni olib keladi.
Soʻng oʻsha 20 foiz vaqtingiz ketayotgan foydali ishlaringizga koʻproq eʼtibor qaratib, foydalilik koeffitsiyetingizni bir necha marta oshirib yuborasiz.
Shunda 80 foiz vaqtingizni olayotgan, lekin foydasi past jihatlaringizni kamaytirishni oʻzingiz xohlab qolasiz.

❓❗Siz 80 foiz vaqtingizni nimalarga sarflaysiz? Tarmoqdagi yozishmalargami, televizor koʻrishgami, har xil tadbirlargami. Ular sizga bor yoʻgʻi 20 foiz foyda keltirayotgandir?!

❓❗ Agar siz 80 foiz vaqtingizni sizga atigi 20 foiz zavq ulashadigan kishilar bilan oʻtkazayotgan boʻlsangiz, muloqot doirangizni oʻzgartirish kerakdir?!

❓❗ Agar 80 foiz vaqtingizni internetga sarflab, u yerdan faqat 20 foizgina bilim olayotgan boʻlsangiz, tarmoqdagi doirangizni oʻzgartirarsiz?! Yoki onlayn vaqtingizni qisqartirarsiz?!

❓❗Agar 80 foiz buyumlaringiz, kiyimlaringizdan faqat 20 foiz holatda foydalansangiz, ularning keraksizlarini kimgadir berib yoki sotib yuborarsiz?!

"80/20 qoidasi" yordamida goh-gohida oʻz samaradorligingizni baholab turing. Bu bilan hayotingizni yanada foydali va yoqimli boʻlishiga erishing.

Oʻtkirbek SHERGʻOZIYEV

Kanalga
ulanish 👉 @grand_psixologiya

​​TUSHLAR (2-qism)

Oʻtgan suhbatimizda tushlar ong ostining ongga yuborgan axboroti ekanini gaplashgandik. Bugun tushlarni qanday ta'birlashni yuqoridagi shogirdimning tushi misolida koʻrib chiqamiz.

Uning tushida men unga nimalardir deganman, lekin nima deganimni eshitmagan va tushunmagan.

Agar tushimizda, koʻrgan odamimizning gaplarini aniq eshitsak, shu gaplardan kelib chiqib tushni tahlil qilish mumkin. Lekin tushdagi odamning gapi aniq boʻlmasa, ong ostimizdan kelayotgan axborot ramziy koʻrinishda kelayotgan boʻladi.
Bu holda biz tushimizga kirgan insonning oʻngimizdagi roʻlini koʻrib chiqishimiz kerak.

Deylik, shifokor tanishingiz boʻlsa, ong osti sizga "sogʻliginga eʼtiborliroq boʻl" deyayotgandir.

Hayotda doim sizni sport bilan shugʻullanishga, sport zalga borishingizga motivatsiya berib turadigan doʻstingizni tushda koʻrgan boʻlsangiz, ong osti sizga sportga qaytishni eslatayotgan boʻlishi mumkin.

Yoki anchadan beri koʻrishmagan yaqiningizni biroz mahzun holda koʻrsangiz, u insondan xabar olishingizga ishora berilayotgan boʻlishi mumkin.

Eslatib oʻtaman, har kimning oʻzigagina maʼlum boʻlgan tushlarini ta'birlash usullari boʻlishi mumkin. Bunga hayotiy tajriba davomida erishiladi. Yaʼni tushidagi ramzlarning maʼnolarini hayotidagi voqealar bilan bogʻlab, sekin asta oʻzining shaxsiy tushlarni tahlil qilish metodini kashf qilishi mumkin.

Tushlar juda katta ilm hisoblanadi, oʻrni kelganda yana bu mavzuga qaytib turamiz.

Tushlaringizni tahlil qiling va ong ostingizni tushunishdan zavq oling.

Oʻtkirbek SHERGʻOZIYEV

Kanalga
ulanish 👉 @grand_psixologiya

​​TUSHLAR (1-qism)

Bugun eski shogirdlarimdan biri yoʻqlab kelibdi. Kelishiga kecha koʻrgan tushi asosiy sabab boʻlgan.

Tushiga kirib qolibman, tushida unga nimalardir debman, lekin nima deganimni tushuna olmabdi. Shunga " Ustoz, menga nima demoqchi boʻlgansiz, tushimni ta'birlab bering" deb kelibdi. Unga aytganlarimni sizlarga ham ilindim:

Tush asli nima?

Insonni ong va ong osti boshqaradi. Biz ayni paytda oʻzimiz anglagan holda yuritayotgan maqsadli fikrlarimiz, chiqarayotgan qarorlarimiz, harakatlarimiz bular - ongning ishi.

Bizda anglanmagan holda roʻy berayotgan jarayonlar, masalan, yurak urishi, nafas olish, koʻp takrorlanish natijasida avtomatlashib ketgan harakatlarimiz, beixtiyor hayolimizga kelayotgan oʻy-fikrlar, uyqu, tasodifiy(asli tasodiflar tasodif emas) tanlovlar, tushlar kabilar ong ostining ishlari hisoblanadi.

Insondagi boshqaruv tizimini huddi aysbergka oʻxshatsa boʻladi. Uning koʻrinib turgan 10 foiz qismi—ongimiz. Qolgan 90 foiz suv ostidagi qismi esa—ong osti.

Biz ongli qarorlarimizda adashishimiz mumkindir, lekin ong osti shubxasiz bizning foydamiz uchun, asosan hayotimizni, sogʻligimizni saqlash uchun xizmat qiladi.

Zarur boʻlsa, u bizni kerakli odamlarning oldiga olib borishi, kerakli taomni yegizishi, bizga hozir muhim boʻlgan kitoblarni oʻqitishi mumkin. Demak, biz ong osti bizga koʻrsatgan koʻrsatmalarni, alomatlarni koʻra bilishimiz va yoʻnalishni toʻgʻri belgilab, yoʻlimizda toʻgʻri davom etishimiz kerak.

Ongimiz shu alomatlarni uygʻoqlikda anglamayotgan boʻlsa, ong osti bizga tushlar orqali qattiqroq gapirmoqchi boʻladi. Shuning uchun men tushlarni "ong ostining chaqirigʻi" deb atayman. Biz ong ostini eshitmayotgan vaqtda, zaruriy chora sifatida tushlardan foydalanadi.

Demak, tush ong ostining ong bilan aloqa vositasi ekanini bildik. Bu aloqani tushunish uchun tushni toʻgʻri tahlil qila olish muhim.
Hoʻsh, unda tushni qanday ta'bir qilamiz?
Kelgusida ana shu haqida toʻxtalamiz...

(Davomi bor...)

Oʻtkirbek SHERGʻOZIYEV

Kanalga
ulanish 👉 @grand_psixologiya

​​"ZEYGARNIK EFFEKTI" dan qutilishning oson yoʻli

20-asr boshlarida tadqiqotlar olib borgan psixolog Bluma Zeygarnik chala qolgan ishlar diqqatimizni boshqarishini aniqlagan.

Shu bilan birga tugallanmagan ishlar aqliy quvvatimizning katta qismini sarf qilib turishini ilmiy asoslagan.

Tabiiyki, tugallanmagan ishlar doim boʻladi, buni har kim oʻz tajribasidan tasdiqlashi mumkin.

Unda nima qilish kerak?

Ana shu savolga psixologlar R. Baumeyster va E. Masikampolar birgalikda yechim izlashdi.

Ularning xulosasiga koʻra: "Zeygarnik effekti" dan qutilish uchun maqsadlarga erishish yoki ulardan voz kechish shart emas. Shunchaki, chala qolgan yoki endi qilmoqchi boʻlgan ishlarimiz uchun reja tuzish yetarli ekan.

Buni qarangki, maqsadlar uchun maxsus reja tuzish nafaqat maqsadga erishishni osonlashtiradi, balki anchagina aqliy quvvatimizni tejab, fikrimizni boshqa narsalarga yoʻnaltira olishimizga imkon berar ekan.

Shuning uchun keling, bugun biiir doʻppini olib qoʻyib, qolib ketgan ishlarimizni rejalashtirib chiqamiz.

Oʻtkirbek SHERGʻOZIYEV

Kanalga
ulanish 👉 @grand_psixologiya