Adabiyot

"Duel"dan xotira

Ustoz
(modern)

Kasbim soatsoz usta. Jin ursin hammasini... bu kasbni-da, bu soatlarni-da... Bari-barining pachavasi chiqdi. Yoʻl qoʻyilgan kichik masʼuliyatsizlik sabab bugundan vaqt ortga qayta boshladi. Yoʻq, bugun emas, kecha... Yana yoʻq, ertaga boʻldi. Oʻlchovlarning barisida yanglishlik yuz berdi. Voqea bunday boʻldi. Har doim kechguvchi kunlarning birida oldimga eski buzilgan soatini toʻgʻrilash uchun bir gʻarib qoshimga keldi. U mendan bu soatni toʻgʻrilab berishimni iltimos qildi. Bu insonning gʻarib, abgor holi meni gʻaflatda qoldirib kasbimga qunt qilmasdan yondashishga sabab boʻldimi yo boshqa sababmi? Bilmayman. Yeng uchida, loqaydlik-la toʻgʻriladim-ki, vallohi, bu toʻgʻrilash emas, balki ortga qaytarish boʻldi. Muruvvatlari shunday yanglishlik bilan joylashtiribman-ki, soat millari oldinga emas, ortga harakatlana boshladi. Qaytadan toʻgʻrilashga sabrim yetmadi, mijozning qoʻliga tutdim:
- Toʻgʻrilandi.
U soatni quloqlariga tutib harakatlanayotganini tuydi. Soʻng rahmat, aytdi-yu ortiga ketdi. U ketgach esa ustaxonadagi soatlarning bari ortga harakatlana boshladi. Oʻsha kundan soatlar emas, vaqt ortga qaytayotgandi. Daraxtlar kuzgi bargin hazonlikdan yozgi yashillikka, soʻng bahordek yashnamoqqa, ochilmoqqa doʻndi. Yuzlardagi ajinlar ketdi. Sochlardagi oqlik oʻrnini qoralik qopladi. Keksalik oʻrnini yoshlik gʻayrati egalladi. Dastlab bundan bari quvondi, lekin qisqa vaqtda tushundik-ki bizni intixo emas, ibtido yo‘q etadi. Eng fojialisi esa biz ortimizdan avlod emas ajdod qoldiryapmiz. Men bir soatsoz edim, qarang, loqaydlik bilan kelajakni ochunga do‘ndirib avlodni qurutdim. Men ularni boy berdim.

Firdavs Shokirzoda

2021.06.15

Goʻzallik

Koʻpincha koʻp narsalarni oshkor boʻlishini istaysan, koʻngling oʻz nasibasini, haqqini talab qiladi. Lekin baʼzan bor goʻzallik gulning ochilganida emas yashirin gʻunchaligida boʻladi. Ayni shunday goʻzallik ayrim narsalar oʻzgalarning koʻzlari, quloqlari, hislari bilgani yo tuyganida emas, balki ulardan ihotalanganida, sir boʻlib qolganida... Ha, baʼzida qilingan, lekin aytilmagan xayr-sahovatlar goʻzal, amallarning eng mahbubi oʻz nafsiga fitnalanib qolishdan qoʻrqib, ichki hadik ila oʻzgalardan berkitilgan amallar goʻzal va tuygʻularning-da eng goʻzali har dafʼa atrofdagilarga bildirilib yo jumlalarni siyqasini chiqarib takror va takror oshkora aytilgan rozlarda emas, aksincha, aytilmagan, sir saqlangan tuygʻular goʻzal... Va shunday yashab nom-u nishonsiz kelib-ketguvchi, lokin oʻz maqsadiga yetguvchi insonlar goʻzal.

Munojot

Umr nima? Umr - aslida bir yumaloq tugmacha yo’l,
Tugmadan sal kattaroq yo yana bir nimacha yo’l.
Beshigimning oldidan qabrim oldigacha yo’l,
Men ketarman bir kuni, navolarim, zorim qolur.

Bu uzun hijron yo’lidir, bu uzun azob yo’li,
Har sahar kulib chiqib, yig’lab botar oftob yo’li.
Kim uchun gunoh yo’lidir, kim uchun savob yo’li,
Harnadir, har biriga ortimda iqrorim qolur.

Yaxshilik murodi bor har dilga men jonim beray,
Yaxshilarga qo’lda bor-u yo’g’u imkonim beray.
Ko’ngli pok shogirdima bulbul bu zabonim beray,
Men ketarman bir kuni, zor yig’labon torim qolur.

Men ketarman, qolmagay tilla taxtu ko’shklarim,
Menga bu dunyoda chin keltirdi baxt qo’shiqlarim.
O’zbegim uyida yangrar hamma vaqt qo’shiqlarim,
Yod bo’lib aytganlarim, elimda alyorim qolur.

Ol, deya bir kun Egam, osmonga uchsa ruhlarim,
Bir ajib moviy diyor bo’ynini quchsa ruhlarim!
Ko’k mening ko’ksim bo’lur, yulduzlari anduhlarim,
Gul o’pib, gul yopinib har dilda mozorim qolur.

Men ketarman bir kuni, navolarim, zorim qolur.

✍ Muhammad Yusuf

@Muhammad_Yusufsherlari1

#o'y , #xayolparastlik

Shukr aytaman-ki, Alloh menga qiziqqan fanimdan yanglish tushunchalarini toʻgʻrilashim uchun imkoniyat berdi. Oʻzimcha hali ilmim yetmasa-da maʼruza oʻtish uchun domlamizdan ijozat soʻrab olib maʼruza oʻtdim. Birinchi maʼruzada ancha qiziqqonlik qilib bir qancha keskin fikrlarni aytib xato qilibman. Bugun shu yoʻl qoʻygan xatoimni toʻgʻrilash uchun yana bir imkoniyatga ega boʻldim. Gʻofillikni qarang, bir masaladagi xatoni toʻgʻrilayman deb boshqa masaladagi xatolikka yoʻl qoʻyibman. Yana darsni soʻrab, yana bir para kursdoshlarga dars oʻtilsayam, oʻylashimcha, boshqa masalada yana shunday xatolikka yoʻl qoʻyaman. Nima uchun ayb, nuqsonlarni izlaysan deydigan odamlarga qarata aytardimki bu jamiyat bizning bor-yoʻq fitratimizni qabul qilsa, yanglishganda, xato, kamchiliklarga yoʻl qoʻyganimizda bularni absalyut qilib olmasdan, ularni toʻgʻrilashsa. Navoyini, Rumiylarni xatolarini aytdim, meniyam xatolarimni topishsin-u ortimdan, ular-da biz kabi inson edilar deb, eslashsa. Qaniydi, totilitar tuzumlardan oʻzlashtirilgan shaxslarni xudo darajaga koʻtaruvchi, ularning shaxsiyati, fikr-mulohazalarini absalyutlashtiradigan jamiyat toʻgʻrilansa-yu, bizni borimizcha qabul qilishsa va ular oldida xatolar yashirilib oʻtirmasdan, jamiyatda yolgʻon boʻlmasa. Shunda darsda qarab oʻtirmay, mana shu yerda xato qildingiz deb, xatolaringizni toʻgʻrilovchilar koʻpayarmidi... Nima deysiz, shunday jamiyatni qurishni imkoni bormikin?..

ДЕНГИЗ БЎЙИДА

Ҳаво ёмон. Дам олувчилар
Кириб кетар хоналарига.
Юз ўгириб денгиздан улар
Парда тортар ойналарига.

Ҳаво ёмон. Бемажол дайдир
Куя тушган булутлар кўкда.
Соҳилда-чи турар қандайдир
Ватанидан айрилган одам.

Мен биламан унинг кимлигин -
Яккамохов, бадавлат, нотинч -
Мен биламан, унинг жимлиги
Чидаб бўлмас соғинчдир, соғинч!...

Ўша одам ҳавони бузган,
Ёмғирни ҳам чақирган ўша,
Ўша сабаб кўримсиз бизга
Бу шифобахш, жаннатий гўша!

Ахир, нима ҳаққи бор унинг?
Бу сизники, сизнинг ерингиз -
Боринг, уни ҳибсга олинг!..
Ё Ватанин топиб берингиз…

Муҳаммад Солиҳ

1983

1986 йил "Гафур Гулом" нашриётида чоп этилган "Олис табассум сояси" китобидан олинди

©facebook

***
Sen bu kunlar o‘tmaydi, dema,
Umr - mangu; ketmaydi, dema,
Parizodim, bu dunyo - sayyod.
Qismat bizga yetmaydi, dema,
Hijron vayron etmaydi, dema -
Sen ketgan kun tugaydi hayot.

Lablaringda sassiz aytar dod,
Es-hushidan ayri tabassum...
Qara, qanday chiroyli bu kun -
Tumanlar-u bulutdan ozod!
Xuddi so‘nggi nafasday aytgum:
- Ketma! Ketsang, tugaydi hayot!
________
2014/04/19

Usmon Azim

#sarkazm

- Navoyini nimaga "ko‘rolmaysan"?
- Nurdan bino bo‘lgan zotni qanday ko‘rish mumkin?!

...
vaqt nisobga yetib
Men o‘tsam, ortimdan
qolganlar so‘rsa
Bu bir has
                  qulimdir,
                                  g‘ulomim, degil...

   Mavlona Rumiy suhbatida ishtiyoqmand bo‘lib kelgan bir insonni kutdirib, kutdirib oxir haydadi. Bu inson Mavlono menga bu bilan musulmon va yaxshi insonlarni kutdirib qo‘ymasligim uchun shu ozorni tortirish bilan nasihat qildi, degan yaxshi gumonda bo‘ldi. Mavlono buyurdi-ki:
   - Yo‘q, sizni kutdirib so‘ng haydashimiz, sizga bo‘lgan inoyatimizdan edi. Hikoya qilishadi-ki, Ulug‘ Alloh: "Eng mening qulim! Sening ehtiyojing va tilagingni tezdagina ado etardim. Biroq sening yolvorishing va nolang Menga yoqdi. Men ularni ko‘proq eshitish uchun istagingni kechroq bajaraman", - deya amr etdi. Masalan, bir odamning uyi eshigiga ikki faqir keldi. Ularning biri yoqimli va hushro‘y, ikkinchisi esa xunuk va sevimsiz edi. Uy egasi xizmatchisiga:
- Anavi xunugiga bir burda non ber va tezda ketsin, sevimlisiga esa "Hali non pishirmadik. Kutib turing, degin", - debdi.

Rumiy "Ichindagi ichindadir"

Ps: Agar tilaklar ro‘yobi kechiksa Alloh muhabbati ustida yanglish gumonda bo‘lmang!

#o‘y

Universitet, amaliy dars. Ustoz bir qizimizga Navoyining "Hayrat-ul abror" dostonidan Iymon bobini o‘qitib sharxlayapti. Ortimizdagi qatorlarda o‘tirganlarni ayrimlari oilali bo‘lgani vajidan dars mahalida uxlashni odat qilishgan (buni u qadar ayblab ham bo‘lmaydi), yana bir-ikki kursdosh qizlarimizni esa shivir-shivirlari sabab dars bo‘linadi.
- Qizlar bu sizlarga ham tegishli, - deydi ustoz. "Tegishli" degan so‘zda faqat mutaxassislik emas muslimalik mavqesini nazarda tutadi. Lekin ha deganda ularning suhbatlari to‘xtamaydi. Shu ikki kursdoshim haqida o‘ylab qolaman, mayli adabiyot ahamiyatsiz bo‘lsin, Navoyi ijodini ham ikki pulga qimmat deylik, lekin bir narsaga tushunolmayman: nima ularni diyn ham qiziqtirmasmikin?!