#mantiqiy_xato
Somon odam argumenti (strawman argument)
Ushbu argument mantiqiy xatoning bir turi bo‘lib, bunda shaxs raqibining nuqtai nazarini yoki dalilini noto‘g‘ri talqin qiladi, buzib ko‘rsatadi yoki haddan tashqari soddalashtiradi. Bu usul dalilning ancha zaif yoki bo‘rttirilgan shaklini yaratishni o‘z ichiga oladi, bu esa uni rad etish yoki yengishni osonlashtiradi.
Raqibning haqiqiy fikrlari yoki g‘oyalariga javob berish yoki mulohaza qilishning o‘rniga shaxs ularning buzilgan yoki haddan tashqari soddalashtirilgan versiyasini yaratadi. Suhbatda nazarda tutilgan fikrning ikkinchi shaxs tomonidan buzilib ko‘rsatilgan sun‘iy versiyasi yuqorida nazarda tutilgan "Somon odam" deb talqin qilinadi.
Bunday buzib ko‘rsatilgan talqinga hujum qilib, ular asl dalilning mohiyatiga jiddiy e’tibor qaratmasdan, uni muvaffaqiyatli rad etgandek taassurot uyg‘otadilar. Bunday yondashuv konstruktiv muloqot va tanqidiy fikrlashga zarar yetkazadi, ko‘pincha suhbatni asosiy masalalardan chalg‘itadi.
Argumentning tuzilmasi:
1-shaxs Y da’vosini ilgari suradi.
2-shaxs 1-shaxsning da’vosini buzib talqin qiladi.
2-shaxs da’voning noto‘g‘ri talqin qilingan versiyasiga qarshi chiqadi.
Shu sababli, Y da’vosi noto‘g‘ri deb topiladi.
1-misol:
Musulmonning asl argumenti:
"Men Xudoga ishonaman, chunki koinotning mavjudligi va uning mukammal tizimga ega ekanligi yaratuvchiga ishora qiladi."
Ateistning javobi:
"Shunday qilib, sen koinotning yaratilishida ilm-fanni butunlay inkor qilayapsan va 'hammasi faqat bir mo‘jiza orqali sodir bo‘ldi' deyapsanmi?"
Bu yerda musulmon aslida ilm-fanni inkor qilmagan, balki koinotdagi tizimni yaratuvchiga ishora sifatida ko‘rsatgan. Ateist esa musulmonning pozitsiyasini buzib, uni "ilm-fanni rad qilish" kabi ko‘rsatadi, bu esa osonroq qarshi chiqiladigan pozitsiya.
💬 Telegram | 📹 YouTube
Somon odam argumenti (strawman argument)
Ushbu argument mantiqiy xatoning bir turi bo‘lib, bunda shaxs raqibining nuqtai nazarini yoki dalilini noto‘g‘ri talqin qiladi, buzib ko‘rsatadi yoki haddan tashqari soddalashtiradi. Bu usul dalilning ancha zaif yoki bo‘rttirilgan shaklini yaratishni o‘z ichiga oladi, bu esa uni rad etish yoki yengishni osonlashtiradi.
Raqibning haqiqiy fikrlari yoki g‘oyalariga javob berish yoki mulohaza qilishning o‘rniga shaxs ularning buzilgan yoki haddan tashqari soddalashtirilgan versiyasini yaratadi. Suhbatda nazarda tutilgan fikrning ikkinchi shaxs tomonidan buzilib ko‘rsatilgan sun‘iy versiyasi yuqorida nazarda tutilgan "Somon odam" deb talqin qilinadi.
Bunday buzib ko‘rsatilgan talqinga hujum qilib, ular asl dalilning mohiyatiga jiddiy e’tibor qaratmasdan, uni muvaffaqiyatli rad etgandek taassurot uyg‘otadilar. Bunday yondashuv konstruktiv muloqot va tanqidiy fikrlashga zarar yetkazadi, ko‘pincha suhbatni asosiy masalalardan chalg‘itadi.
Argumentning tuzilmasi:
1-shaxs Y da’vosini ilgari suradi.
2-shaxs 1-shaxsning da’vosini buzib talqin qiladi.
2-shaxs da’voning noto‘g‘ri talqin qilingan versiyasiga qarshi chiqadi.
Shu sababli, Y da’vosi noto‘g‘ri deb topiladi.
1-misol:
Musulmonning asl argumenti:
"Men Xudoga ishonaman, chunki koinotning mavjudligi va uning mukammal tizimga ega ekanligi yaratuvchiga ishora qiladi."
Ateistning javobi:
"Shunday qilib, sen koinotning yaratilishida ilm-fanni butunlay inkor qilayapsan va 'hammasi faqat bir mo‘jiza orqali sodir bo‘ldi' deyapsanmi?"
Bu yerda musulmon aslida ilm-fanni inkor qilmagan, balki koinotdagi tizimni yaratuvchiga ishora sifatida ko‘rsatgan. Ateist esa musulmonning pozitsiyasini buzib, uni "ilm-fanni rad qilish" kabi ko‘rsatadi, bu esa osonroq qarshi chiqiladigan pozitsiya.
2-misol:
Musulmonning asl argumenti:
"Qur’onda keltirilgan ba’zi oyatlar koinot haqida ilmiy haqiqatlarni tasdiqlaydi."
Ateistning javobi:
"Sen Qur’on ilmiy kitob deb o‘ylayapsanmi? Unda nega barcha ilmiy masalalar aniq tushuntirilmagan va zamonaviy kashfiyotlar haqida batafsil ma’lumot berilmagan?"
Bu javob musulmonning argumentini buzib ko‘rsatadi. Musulmon Qur’onni ilm-fan kitobi deb atamayapti, balki undagi ayrim oyatlarning ilm-fan bilan mos kelishini ta’kidlamoqda. Ateist esa bu nuqtani noto‘g‘ri talqin qilib, uni zaifroq pozitsiyaga aylantiradi.
💬 Telegram | 📹 YouTube