به صورت کلی، ایرانیان دندان‌های خوبی داشتند . بر اساس اظهارت پولاک، پوسیدگی دندان (کرم زدگی) اغلب روی نمی‌داد و مردم تا زمانی که به سن پیری می‌رسیدند، دندان‌های خود را حفظ می‌کردند. چنانچه پوسیدگی وجود داشت، معمولاً در شهرنشین‌ها دیده می‌شد، که در ایشان پریوسیت مزمن (ورم ضریع، آماس ضریع) روی می‌داد. در نتیجه، دندان‌هایشان بخودی خود می‌افتاد و یا بدون درد می‌شد با انگشت آن‌ها را بیرون آورد که آن آتروفی ریشه بود. پولاک گزارش کرد که ایرانیان اشتباهاً اعتقاد داشتند که لثه‌هایشان پس زده می‌شود و هر روز با عبارت ’گوشت دندانم رفت‘ روبرو می‌شد و از او دارو برای بازگشت لثه‌هایشان طلب می‌کردند. بعدها آشکارا بیماری‌های لثه شایع و از دست دادن دندان‌ها در مناطق شهری پدیده‌ای متداول شد...علت افزایش پوسیدگی دندان‌ها را می‌بایست در افزایش مصرف قند (پس از ۱۸۷۰م / ۱۲۴۹خ) جست و جو کرد. بر اساس گفتة شلیمر، علت حقیقی پوسیدگی دندان‌ها (دندان کر‌مخورده) به پزشکان نسل جدید توضیح داده شده بود، اما پزشکان قدیمی بر روش‌های قدیمی خود پافشاری می‌کردند. اطباء سنتی، بیشتر از آن که در تکاپوی دانش جدیدی باشند (که ماهیت آن را شلیمر بازگو نمی‌کند) تلاش می‌کردند نشان بدهند که علت اصلی پوسیدگی، کرم‌ها هستند. بدین سان، آن‌ها بیماریان را با دهان باز در مجاورت چراغی کوچک که با ذغال چوب می‌سوخت و بر روی آن «بذرالبنج» ریخته بودند می‌گذاشتند: دود تسکین دهنده که از برشته شدن آرام دانه‌ها حاصل می‌گردید معمولاً بلافاصله درد را می‌زدود. چنانچه ریزش بزاق متوقف می‌شد، شفاگر به بیمار و هم‌یاران خود می‌گفت کر‌م‌هایی که در دهان بیمار بوده و عامل پوسیدگی بوده‌اند سوخته و بخشی از خاکستر زغال چوب شده‌اند؛ در حالی که واقعاً این کرم‌های مذکور مراحل نارس بذرالبنج بودند که چنانچه دست زده نمی‌شدند، شکل خود را نگه می‌داشتند.


منبع
(سلامت مردم در ایران قاجار، ویلم فلور، مترجم: دکتر ایرج نبی پور، چاپ اول: تابستان۱۳۸۶، ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تهران.ص۵۵ و۵۶)

@dentalhistory 👈