🟢#سوال_146
❓تعبیر "جمع مذکر سالم" درست است یا "جمع سالم مذکر"❓
توضیح دهید

✅پاسخ
در عربی باید گفت جمع المذکر السّالم

🟢تحلیل
جمع:مضاف
المذکر:مضاف الیه
السّالم:صفت "جمع"
که معادل این دو ترکیب همزمانِ اضافی و وصفی در فارسی می شود:
"جمع سالم مذکر"
❗️نظیر تعبیر "ابوک الکبیر"
که ترکیب اضافی و وصفی است و معنی و معادلش در فارسی می شود:
(پدر بزرگ تو)
و مانند "کتابُک الکبیر" یعنی( کتابِ بزرگِ تو)
ملاحظه می‌کنید که تعبیر عربی با تعبیر فارسی توفیر دارد و متفاوت است.
🟣بنابراین، کلمه "جمع" در آن تعبیر عربی از سویی مضاف است و از دیگرسو،موصوف؛
مضاف است به المذکر و موصوف است برای السّالم.
که اعراب این کلمه *السّالم*طبق قاعده
تبعیتِ صفت از موصوف، بستگی دارد به اعراب کلمه *جمع* که موصوف است
بنابراین،هر اعرابی که کلمه جمع در جمله دارد،همان اعراب را کلمه السّالم
می گیرد؛ که ممکن است رفع باشد یا نصب وجر.
به این٣ مثال بنگرید:
١.هذا جمعُ المذکرِ السّالمُ
٢.رأیتُ جمعَ المذکرِ السّالمَ
٣.عَجِبْتُ مِنْ تمثیلِکَ بجمعِ المذکرِ السّالمِ
(=هذا اَبوکَ الْکبیرُ
رأیْتُ اَباکَ الْکبیرَ
مررتُ بِاَبیکَ الْکبیرِ)
❗در پاره ای از کتاب ها کلمه السّالم را صفت المذکر می گیرند که نادرست است
(راجع النّحو الوافی،ج ١،ص١١٨)
زیرا بی گفتن پیداست و حاجت به حجت
نیست که این "جمع" است که می تواند سالم باشد یا ناسالم (جمع مکسر)، اما این که "مذکر" سالم باشد یا مکسر،مهمل و بی معنی است و حکایت از قلّت تدبر دارد فتأمّل!
❇️نکته بسیار مهم
اگر در معادل "جمع المذکر السّالم" در فارسی به جای تعبیر"جمع سالم مذکر"
بگوییم"جمع مذکر سالم"، این تعبیر،
گرته برداری است از همان تعبیر عربی اش یعنی "جمع المذکر السّالم"
و می دانید که تعبیری که بر پایه ی گرته برداری باشد،درست و دقیق نیست هرچند مشهور باشد.
از سوی دیگر،اگر کسی در عربی به جای تعبیر درست و دقیقِ" جمع المذکر السّالم"، بگوید:" جمع السّالم المذکر"،
این تعبیر نیز از باب گرته برداری از نمونه
فارسی آن است یعنی همان تعبیر"جمع سالم مذکر".
که معمولا آن دسته از نویسندگان عجم که به عربی می نویسند چون با کاربردها و واژگان و تراکیب فارسی بیش تر مأنوسند،در نگارش عربی،گرفتار آفت گرته برداری می گردند📚📚
@yosefzadehgilani1399