مجلّه سفینه تبریز

مثنوی موحد، کار به اتمام کرد...

یادداشتی از:
دکتر اکبر ایرانی
مدیر مرکز پژوهشی میراث مکتوب

استاد دکتر محمدعلی موحد، نمونه و الگو در علم و ادب و اخلاق است. در تحقیق و کوشش علمی و دانش دوستی بی مثال است.در مولوی شناسی و شمس پژوهی در جهان معاصر بر همگان شناخته شده است و از افتخارات ایران است. شمس را از گمنامی به جامعۀ عرفان و ادب در جهان معرفی کرد. مستندات مزار و آرامگاه او را در خوی در کتب متعدد شناساند. مقالات او را که احدی جرأت نکرده بود دست به تحقیق آن بزند با فهم عمیق و درک سلیم خود به زیور طبع آراست.
کار او سترگ و ستودنی است و الحق و الانصاف این سخن گزافه نیست اگر بنویسیم كه او بسیار خوب از عهدۀ تصحیح و تحقیق مقالات بر آمده است و ما را با اثری سرشار از دقت و صلابت روبرو ساخته است. با این همه، شهرت استاد محمدعلی موحد به تصحیح و تنقیح مقالات نیست، بلكه او عرصه عمل در صفحات دیگر علوم به ویژه تاریخ نیز دارد و معروفترین و مشهورترین اثرش در این میان كتاب دو جلدی ارزنده خواب آشفتۀ نفت است. موحد برای نوشتن این كتاب همان صبر و حوصله ای را به خرج داده كه در مقالات شمس. و اکنون با تصحیح جدیدی از مثنوی مولانا، به قول سعدی:«پرده برانداختی کار به اتمام رفت».
اگرچه برخی معتقدند اولین تصحیح مثنوی همان کار بزرگ و دقیق نیکلسون بود و نیز آخرین کار به شمار می رود، اما با بررسی هایی که انجام گرفته هنوز برخی مشکلات تصحیح مثنوی باقی مانده و کار او را نمی توان پایان تصحیح مثنوی تلقی کرد.
سالهاست که چشمها منتظر تصحیح و تحقیق مثنوی استاد موحد است تا کار به اتمام کند و دفتر مثنوی پژوهی را چنان بیاراید که دیگر احدی یارای کوشش مجدد آن نتواند. تصحیح مثنوی با نسخه های تازه یاب از اقدم نسخ بعد از فوت مولانا در کنار نسخۀ قونیه و البته با حسن انتخاب نسخه بدلها توسط استاد موحد می تواند بهترین طبع مثنوی در قرن حاضر به شمار آید. اگرچه ممکن است اختلاف نسخه بدلها با طبع نیکلسون چندان زیاد نباشد و در مقاله ای بتوان این تفاوتها را گزارش کرد، لیکن نام استاد موحد تنها نامی است که می تواند جایگزین تصحیحاتی بشود که در قرن اخیر از مثنوی روانۀ بازار کتاب شده است و می توان خوانش جدیدی از مثنوی را از زبان استادی دریافت که زبان ملی فارسی را بهتر از زبان مادری آذربایجانی خود به جوامع فارسی زبان جهان معرفی کرده است.

@safinehyetabriz

سخنان محقق و نسخه پژوه معاصر
حجت الاسلام علی صدرایی خویی
در آئین نکوداشت خود

بسم الله الرحمن الرحیم

از موسسه خانه‌کتاب که چندین ماه برای برگزاری این برنامه تلاش کرده‌، تشکر می‌کنم. این خدمت‌ها فرصتی برای شناساندن جریان علم و اندیشه به جوانان است، چراکه علم و اندیشه ارزشمند بوده و دارای جایگاه ماندگاری است.
من تمام موفقیت‌های زندگی شخصی، علمی و اجتماعی خود را پس از لطف و عنایت خداوند، مدیون همسر، خانواده و دوستانم هستم و حضور این عزیزان در کنار من لطف و عنایت خداوند است.
برای انجام هرکار پژوهشی نظم را به‌جوانان توصیه می‌کنم. خودم نیز در انجام تمام کارهای زندگی نظم بی‌حد دارم. از گذشته تاکنون تمام فیش‌های تحقیقاتی خود را به‌صورت دسته‌بندی شده و مرتب نگهداری کرده و با روی کارآمدن رایانه نیز فایل‌های تمام پژوهش‌ها به‌صورت منظم دسته‌بندی شده است. امروز دوره کاغذ گذشته و عصر دیجیتال است؛ دانشجویان نیز نباید روی کاغذ بنویسند.
در امور دینی هم باید نظم داشته باشیم. یکی از مسائلی که بسیار روی آن حساس هستم، نماز است، چراکه آخرین بازگشت ما به‌سوی خداست و در دنیا هم باید با خدا زندگی کنیم.
دغدغه من کتاب، فهرست‌نویسی و تولید آثار نیست، بلکه دغدغه اصلی من وضعیت روز اول قبر است، چراکه اصل آسایش و لذت زندگی پس از مرگ است. توجه به نماز، توفیقات الهی را نصیب انسان می‌کند، کسی که با خدا معامله کند نتیجه اعجاب‌آور آن‌را می‌بیند.
درباره رشته و حوزه نسخه‌های خطی آینده روشنی در پیش داریم، نسل جوان و پژوهشگران از ورود به این رشته، اِبا نداشته باشند، ولی حضور در این عرصه باید با علم کامل و آشنایی با زبان‌های مختلف از جمله فارسی و عربی همراه باشد.
باید بتوانیم گنجینه‌ای که از گذشتگان به ما رسیده را احیا کنیم.

شایان ذکر است مراسم نکوداشت محقق سختکوش و با فضیلت؛ حجت الاسلام علی صدرایی خویی، عصر دوشنبه چهارم دی ماه، در سیزدهمین دوره عصر کتاب برگزار شد.

@safinehyetabriz