Репост из: سوفار | وحید حلّاج
💠اختفای الهی، ادعانامه‌ای علیه وجود خداوند
🔘خداوندا چرا دور ایستاده‌ای؟ چرا خود را در زمان‌های تنگی پنهان می‌کنی؟
(مزامیر، مزمور ۱۰)
🔘آن خدایی که دانای کل و توانای کل است و حتی در اندیشهٔ آن نیست که آفریده‌هایش نیتش را دریابند، بجاست خداوندگار نیکی باشد؟ آن‌که تردیدها و نگرانی‌های بی‌شماری را مجال دوام می‌دهد، طی هزاره‌ها، چنان‌که گویا برای رستگاری بشریت نگران‌کننده نیستند و آن‌که هولناک‌‌ترین پی‌آیندهای دست‌درازی به حقیقت را در نظر دارد؟
(نیچه، فردریش. سپیده‌دمان، ترجمه علی عبداللهی، نشر جامی، ص ۱۰۳)
🔻مسئله اختفای الهی (Divine Hiddenness) همراه با مسئله شر مهم‌ترین و پرمناقشه‌ترین مسائل مطرح شده علیه وجود خداوند در فلسفه دین است. هر دوی این مسائل در برابر وجود خدای قادر مطلق، عالم مطلق، و خیرخواه محض مطرح می‌شوند. اگر خدایی با این سه خصلت وجود داشته باشد چرا شر وجود دارد؟ اگر خدایی با این سه خصلت وجود دارد چرا انسان‌ها را از این سردرگمی نجات نمی‌دهد؟ چرا خود را به گونه‌ای آشکار نمی‌کند که این‌همه بحث و جدل و انکار وجود او پیش نیاید؟ و کسانی که صادقانه در پی یافتن حقیقت‌اند از نرسیدن به آن رنج و عذاب نکشند؟.
🔻جان شلنبرگ، از جمله فیلسوفان دینی که به اختفای الهی پرداخته‌اند، در کتابش با عنوان «اختفای الهی و عقل بشری» استدلال اختفای الهی را این‌طور صورت‌بندی می‌کند:
۱- هستند انسان‌هایی که مستعدِ داشتن ارتباط شخصی با خداوند هستند، ولی بی‌هیچ‌گونه تقصیری از جانب خودشان توفیق اعتقادورزیدن ندازند.
۲- اگر خدای متشخصی که فوق‌العاده خیر است، موجود باشد، ممکن نیست چنین انسان‌هایی وجود داشته باشند.
۳- بنا بر این چنین خدایی وجود ندارد.
🔻حال وجود خداوند قادر مطلق، عالم مطلق، خیرخواه محض با وجود انسان‌هایی که باور به گزینه نادرست دارند ناسازگار است مگر این‌که نشان‌داده شود وجود انسان‌هایی با باور نادرست خیر بیشتر یا مساوی با عدم وجود چنین انسان‌هایی دارد.
🔻فیلسوفان دین مدافع وجود خداوند سعی کرده‌اند تبیینی از اختفای خداوند ارائه دهند که نشان‌گر خیر بیشتر یا مساوی با عدم اختفای خداوند باشد.
پل.کی.موزر در مقاله «فلسفه دین (پیوست)» از دانشنامه فلسفه دین ویراسته پل ادواردز ذیل عنوان اختفای الهی چهار پاسخ (در واقع پنج پاسخ. پاسخ پنجم پاسخی در سنت مسیحیت است که از آن صرفنظر می‌کنم) مطرح در این‌باره را آورده که به طور خلاصه می‌آورم. (برای دیدن متن کامل پاسخ‌ها مراجعه کنید به:
ادواردز، پل. دانشنامه فلسفه دین، ترجمه انشاءالله رحمتی، نشر سوفیا، صص ۱۶۴-۱۶۷)
۱) پاسخ مبتنی بر اختیار
مدافعان پاسخ مبتنی بر اختیار به اختفای الهی معتقدند که خداوند نهان می‌شود تا انسان‌ها بتوانند به اختیار خویش به خدا اعتماد کنند، عشق بورزند، و از او اطاعت کنند.
۲) پاسخ مبتنی بر انگیزش صحیح
بر طبق این پاسخ خداوند نهان می‌شود تا مانع از واکنش بشر با انگیزه‌های ناصحیح (ترس و نخوت خودخواهانه) شود.
۳)اختفا و گناه
پاسخ سوم به اختفاء الهی این است که گناه‌آلودگی بشر دلیل ناکامی معمول در درک شواهد و قرائن واقعیت خداوند از طریق آفرینش، تاریخ، و وجدان است.
۴) پاسخ مبتنی بر مقاصد چندگانه
این پاسخ حکمت خداوند را می‌پذیرد و می‌گوید ممکن است خداوند دلایل مختلفی برای اختفا داشته باشد که دانستن آن در توان ما نیست. با این‌حال ممکن است اختفای الهی مجالی باشد برای پرورش فضایلی همچون تمرکز، ژرف‌اندیشی، اشتیاق، و احساس نیاز بیشتر به خداوند به عنوان منبع لایزال دانش.
🔻مسئله اختفای الهی قرابت‌هایی مبنایی با مسئله شر دارد و حتی می‌توان، با کمی تسامح، آن را ذیل مسئله شر جای داد. پاسخ‌هایی که به آن داده شده است همچون پاسخ‌های به مسئله شر ذیل دو عنوان کلی ۱- پاسخ به مسئله خوانش منطقی و ۲- تئودیسه الهی جای داد. همچون مسئله شر، پاسخ منطقی صرفا تلاش می‌کند تا امکان منطقی سازگاری وجود خداوند با اختفای او را نشان دهد و تئودیسه در تلاش است تا غرض خداوند از اختفاء را بیان کند.
همانطور که ویلیام رو در مقاله «مسئله شر و بعضی از انواع خداناباوری» گفته خداباوران می‌توانند با فرض گرفتن یا اثبات وجود خداوند عالم مطلق، قادر مطلق، و خیرخواه محض از طریقی دیگر، خود را ناتوان از دانستن حکمت یا دلیل خداوند برای اختفا بدانند و همچنان به وجود خداوند باور داشته باشند. اما همانطور که ویلیام رو می‌گوید این موضع صرفا می‌تواند خداباوران را در موضع خودشان عقلانی جلوه دهد ولی احتمالا از اقناع خداناباوران ناتوان خواهد ماند.
@soofar_channel
🔘خداوندا چرا دور ایستاده‌ای؟ چرا خود را در زمان‌های تنگی پنهان می‌کنی؟
(مزامیر، مزمور ۱۰)
🔘آن خدایی که دانای کل و توانای کل است و حتی در اندیشهٔ آن نیست که آفریده‌هایش نیتش را دریابند، بجاست خداوندگار نیکی باشد؟ آن‌که تردیدها و نگرانی‌های بی‌شماری را مجال دوام می‌دهد، طی هزاره‌ها، چنان‌که گویا برای رستگاری بشریت نگران‌کننده نیستند و آن‌که هولناک‌‌ترین پی‌آیندهای دست‌درازی به حقیقت را در نظر دارد؟
(نیچه، فردریش. سپیده‌دمان، ترجمه علی عبداللهی، نشر جامی، ص ۱۰۳)
🔻مسئله اختفای الهی (Divine Hiddenness) همراه با مسئله شر مهم‌ترین و پرمناقشه‌ترین مسائل مطرح شده علیه وجود خداوند در فلسفه دین است. هر دوی این مسائل در برابر وجود خدای قادر مطلق، عالم مطلق، و خیرخواه محض مطرح می‌شوند. اگر خدایی با این سه خصلت وجود داشته باشد چرا شر وجود دارد؟ اگر خدایی با این سه خصلت وجود دارد چرا انسان‌ها را از این سردرگمی نجات نمی‌دهد؟ چرا خود را به گونه‌ای آشکار نمی‌کند که این‌همه بحث و جدل و انکار وجود او پیش نیاید؟ و کسانی که صادقانه در پی یافتن حقیقت‌اند از نرسیدن به آن رنج و عذاب نکشند؟.
🔻جان شلنبرگ، از جمله فیلسوفان دینی که به اختفای الهی پرداخته‌اند، در کتابش با عنوان «اختفای الهی و عقل بشری» استدلال اختفای الهی را این‌طور صورت‌بندی می‌کند:
۱- هستند انسان‌هایی که مستعدِ داشتن ارتباط شخصی با خداوند هستند، ولی بی‌هیچ‌گونه تقصیری از جانب خودشان توفیق اعتقادورزیدن ندازند.
۲- اگر خدای متشخصی که فوق‌العاده خیر است، موجود باشد، ممکن نیست چنین انسان‌هایی وجود داشته باشند.
۳- بنا بر این چنین خدایی وجود ندارد.
🔻حال وجود خداوند قادر مطلق، عالم مطلق، خیرخواه محض با وجود انسان‌هایی که باور به گزینه نادرست دارند ناسازگار است مگر این‌که نشان‌داده شود وجود انسان‌هایی با باور نادرست خیر بیشتر یا مساوی با عدم وجود چنین انسان‌هایی دارد.
🔻فیلسوفان دین مدافع وجود خداوند سعی کرده‌اند تبیینی از اختفای خداوند ارائه دهند که نشان‌گر خیر بیشتر یا مساوی با عدم اختفای خداوند باشد.
پل.کی.موزر در مقاله «فلسفه دین (پیوست)» از دانشنامه فلسفه دین ویراسته پل ادواردز ذیل عنوان اختفای الهی چهار پاسخ (در واقع پنج پاسخ. پاسخ پنجم پاسخی در سنت مسیحیت است که از آن صرفنظر می‌کنم) مطرح در این‌باره را آورده که به طور خلاصه می‌آورم. (برای دیدن متن کامل پاسخ‌ها مراجعه کنید به:
ادواردز، پل. دانشنامه فلسفه دین، ترجمه انشاءالله رحمتی، نشر سوفیا، صص ۱۶۴-۱۶۷)
۱) پاسخ مبتنی بر اختیار
مدافعان پاسخ مبتنی بر اختیار به اختفای الهی معتقدند که خداوند نهان می‌شود تا انسان‌ها بتوانند به اختیار خویش به خدا اعتماد کنند، عشق بورزند، و از او اطاعت کنند.
۲) پاسخ مبتنی بر انگیزش صحیح
بر طبق این پاسخ خداوند نهان می‌شود تا مانع از واکنش بشر با انگیزه‌های ناصحیح (ترس و نخوت خودخواهانه) شود.
۳)اختفا و گناه
پاسخ سوم به اختفاء الهی این است که گناه‌آلودگی بشر دلیل ناکامی معمول در درک شواهد و قرائن واقعیت خداوند از طریق آفرینش، تاریخ، و وجدان است.
۴) پاسخ مبتنی بر مقاصد چندگانه
این پاسخ حکمت خداوند را می‌پذیرد و می‌گوید ممکن است خداوند دلایل مختلفی برای اختفا داشته باشد که دانستن آن در توان ما نیست. با این‌حال ممکن است اختفای الهی مجالی باشد برای پرورش فضایلی همچون تمرکز، ژرف‌اندیشی، اشتیاق، و احساس نیاز بیشتر به خداوند به عنوان منبع لایزال دانش.
🔻مسئله اختفای الهی قرابت‌هایی مبنایی با مسئله شر دارد و حتی می‌توان، با کمی تسامح، آن را ذیل مسئله شر جای داد. پاسخ‌هایی که به آن داده شده است همچون پاسخ‌های به مسئله شر ذیل دو عنوان کلی ۱- پاسخ به مسئله خوانش منطقی و ۲- تئودیسه الهی جای داد. همچون مسئله شر، پاسخ منطقی صرفا تلاش می‌کند تا امکان منطقی سازگاری وجود خداوند با اختفای او را نشان دهد و تئودیسه در تلاش است تا غرض خداوند از اختفاء را بیان کند.
همانطور که ویلیام رو در مقاله «مسئله شر و بعضی از انواع خداناباوری» گفته خداباوران می‌توانند با فرض گرفتن یا اثبات وجود خداوند عالم مطلق، قادر مطلق، و خیرخواه محض از طریقی دیگر، خود را ناتوان از دانستن حکمت یا دلیل خداوند برای اختفا بدانند و همچنان به وجود خداوند باور داشته باشند. اما همانطور که ویلیام رو می‌گوید این موضع صرفا می‌تواند خداباوران را در موضع خودشان عقلانی جلوه دهد ولی احتمالا از اقناع خداناباوران ناتوان خواهد ماند.
@soofar_channel