Elbek Esonov | Rasmiy Blog

Р А С М И Й Б А Ё Н О Т

Самарқандлик бьюти-блогер Г. М.нинг (аёл) ўлими бўйича ижтимоий тармоқларда муҳокамалар давом этар экан, унинг турмуш ўртоғи томонидан никоҳни бекор қилиш ҳақидаги ариза фуқаролик судида жуда қисқа вақтда кўрилиб, қаноатлантирилганига оид хабарлар ҳам учрамоқда.

Аниқланишича, Г.М. (вафотидан икки ой аввал, турмуш ўртоғи биргаликда) никоҳдан ажратиш ҳақида судга эмас, балки Самарқанд шаҳар 2-сонли Фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш (ФҲДЁ) органига ариза билан мурожаат қилган. Ариза юзасидан тарафлар 2025 йилнинг 9 январь куни мазкур органга таклиф қилинган экан.

Бундан кўринадики, ижтимоий тармоқлардаги гўёки “суд саноқли кунларда никоҳни бекор қилди” мазмунидаги хабарлар ҳақиқатга тўғри келмайди.

Фуқаролик ишлари бўйича судларга Г. М. ёки унинг турмуш ўртоғи томонидан никоҳдан ажратиш ёки бошқа оилавий низолар бўйича даъво аризалар келиб тушмаган.

Судьялар олий кенгаши
матбуот хизмати

Telegram | Instagram

Ўзбекистонда “оталик таътили” белгиланиши мумкин.

Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутутлари Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш масаласини кўриб чиқмоқда.

Киритилган қонун лойиҳасида ишлаётган эркакларга фарзандли бўлганда, турмуш ўртоғига ёрдам бериш ва бошқа фарзандларига қараб туриши учун 5 календар кундан иборат қисқа муддатли таътил берилиши кўзда тутилмоқда.

Бунда ушбу 5 кунлик таътил даврида ходимнинг иш жойи ва ўртача иш ҳақи сақланиб қолади.

Депутатлар бу масалани ўрганиб чиқиб, ушбу “оталик таътили” кунини қатъий равишда “5 календарь кун” деб эмас, “5 календарь кундан кам бўлмаган миқдорда” деб белгилашни таклиф қилди. Таклиф маъқулланди.

Telegram | Instagram

Hanafiya mazhabi asoschisi Imomi A'zam abu Hanifa qozi bo'lishdan bosh tortgan.

Imomi A’zam Abu Hanifa rahimahulloh an-No‘mon ibn Sobit ibn Zutiy al-Ko‘fiy (hijriy 80-150/milodiy 699-767) taniqli faqih bo‘lib, otasining nomi ba’zi manbalarda Sobit emas, an-No‘mon, bobosining nomi esa al-Marzbon ekani qayd etilgan.
Abu Hanifa rahimahulloh ustozlarining sonini 4 ming nafarga yetadi deyilsa-da, biroq, asosiy ilmni Hammod ibn Abu Sulaymon al-Ko‘fiy oldida olganlar. Ustozlarining oldiga 22 yoshida borib, 18 yil davomida shogirdlikka tushgan. Ustozi vafotidan so‘ng 40 yoshlarida ustozi o‘rniga fatvo bera boshlagan. Abu Hanifa rahimahulloh ilm talabida Basra, Bag‘dod, Makkaga bir necha marta safar qilgan. Uning ustozlari orasida sahobalar, tobe'inlar va tab’a tobe’inlar bor edi.

Hijriy 130, milodiy 747-yillarda Iroq voliysi faqihlardan ayrimlarini davlat ishlariga jalb qiladi. Ular orasida Abu Hanifa rahimahulloh ham bor edi. Qozi bo‘lishga ko‘nmagan Abu Hanifa rahimahulloh bir necha yillar Makkaga borib yashagan.

Abbosiy xalifa Abu Ja’far Mansur davrida unga yana qozilik vazifasi topshirilmoqchi bo‘ladi. Abu Hanifa rahimahulloh qabul qilmaydi, natijada u kishi hibs qilinadi va darra uriladi. Shunday qilib, hijriy 150, milodiy 767 rajab (shavvol yoki sha’bon) oyida Bag‘dod zindonida vafot etadi.

Butun ahli sunna val jamoa ergashadigan sunniylik mazhabining hanafiya yo'nalishiga asos solgan Imomi A'zam biror hukmni noto'g'ri chiqarib, Allohning qaxriga uchrashdan qo'rqib qozilik lavozimidan bosh tortgan ekan.

Bunday rivoyatlarni ko'plab keltirish mumkin.
Shuning uchun biror hukm chiqarayotganda faqat bu dunyoni o'ylamasliklarini tavsiya qilgan bo'lardik.
Xulosa o'zingizdan hurmatli janob sudyalarimiz!

Telegram | Instagram

Важлар тасдиқланмади, бироқ ҳолат алоҳида эътибор талаб қилади

Нишонлик фермер ва МИБ туман бўлими ўртасидаги иқтисодий низо Олий судда кўрилар экан, судлов ҳайъати аъзоларининг айрим хатти-ҳаракатлари ишнинг холис кўрилишига шубҳа уйғотаётгани ҳақида айрим электрон-нашр ва ижтимоий тармоқларда етарлича ёзилди.  Шу мазмундаги хабарларда судлов ҳайъати аъзолари ва иш бўйича тараф ҳисобланган прокуратура ходими ўртасида (суд мажлиси бошланишидан аввал) алоҳида ва гўёки сирли суҳбат  бўлиб ўтганига урғу берилади.  

Айтиш керакки, бўлиб ўтган суд мажлислари ҳамда қабул қилинган суд  қарори судлов ҳайъатига нисбатан шубҳа ва эътирозлар асоссиз эканини тасдиқлайди. Чунки, якунда масала ҳолатдан жиддий норози бўлган фермер фойдасига бўлган ва бу ҳақда айрим  ижтимоий тармоқларда ҳам  бир эмас, бир қанча ахборотлар тарқатилди.

Дарҳақиқат, Судьялар одоби кодексига кўра, судья ҳар қандай вазиятда суднинг холислиги, мустақиллиги ва беғаразлигига шубҳа туғдириши мумкин бўлган хатти-ҳаракатлардан ўзини тийиши шарт. Суд мажлисига тайёргарлик жараёнидаги судлов ҳайъати аъзоларининг хатти-ҳаракатларида мазкур қоида формал бузилганидан келиб чиқиб,  тегишли малака ҳайъатига шу ва шу каби ҳолатларнинг олдини олиш борасида қўшимча чоралар кўриш тавсия қилинди.

Судьялар олий кенгаши
матбуот хизмати

Telegram | Instagram

(1) Masalan, Sara Palin — Alyaskaning sobiq gubernatori va vitse-prezidentlikka nomzod boʻlgan siyosatchi 2017-yilda The New York Taymsni sudga beradi. Sara Palinning siyosiy guruhi(PAC) va Gabi Giffordsni yarador qilgan ommaviy otishma oʻrtasida aloqa borligini taxmin qilgan maqola chop etishgani uchun. Tayms tezda tuzatish kiritadi, ammo Palin “qasd bilan” tuhmat qilishganini isbotlashga urinadi. Sud esa Palinning daʼvosini rad etadi, chunki gazeta beparvolik bilan yolgʻon maʼlumot chop etgan boʻlishi mumkin, lekin qasd borligini Palinning advokatlari koʻrsatib bera olishmadi deydi sud. Qisqasi, bunday sud ishlarida yolgʻon maʼlumotgina emas, bu maʼlumot aynan putur yetkazilishi uchun qasd bilan qilingan boʻlishi kerakligini — davo qiluvchi taraf koʻrsatib berishi kerak. Bu esa qiyin narsa. Ayniqsa publik insonlarga dalillar darajasi yuqoriroq. Yaʼni qanchalik mashhur boʻlsa — shunchalik putur yetkazilishini sudda isbotlash qiyin.
Aytmoqchi Palinning sudi hali ham jarayonda ekan. Hozir buni yozayotganda tekshirib qaradim va hali ham appelyatsiyalar jarayoni tugamagan ekan. Qoyil. Asosiy gʻoya lekin oʻsha — nafaqat puturni va yolgʻonni balki bu jarayonda qasd va niyatni koʻrsatib berish muammosi ham mavjud. ( Iqtisodchi Bekzod Hoshimov)

Telegram | Instagram

Haqorat, tahdid, tuhmat va obroʻsizlantirish haqida.

Nazariya haqida gaplashib olaylik. Qanday boʻlishi kerak. Kitobida deydi-ku.

Haqorat jinoiy javobgarlikka olib kelishi mantiqsiz narsa. Ixtiyoriy haqorat — har qanday javobgarlikka. Soʻz erkinligini asosiy tamoyili ham shu. Sivilizatsiyaning muhim tamoyili ham shu. Soʻz erkinligi bor joyda haqorat uchun, na fuqarolik va na jinoiy javobgarlik boʻlishi kerak. Kim kimni qanday xohlasa haqorat qilishga haqqi boʻlishi kerak. Lekin haqorat va tahdid bir xil narsa emas. Masalan, birov birovga fizik kuch ishlatish bilan yoki jarohat berish bilan tahdid qilsa — va bu tahdidni ustidan amal qilishga imkoni boʻlishini ehtimoli boʻlsa — albatta bunday holat javobgarligi boʻlishi kerak. Haqorat va tahdid tabiiyki juda farqli yuridik masalalar.

Endi obroʻ haqida.

Birov inson boʻladimi, tashkilot boʻladimi, ularga nisbatan yolgʻon maʼlumotni tarqatish natijasida oʻsha tashkilot yoki inson obroʻsiga putur yetkazish uchun javobgarlik belgilanishi esa albatta mantiqli. Masalan, bir somsaxonada eshak goʻshtidan somsa qilinyapti degan yolgʻon xabar tarqatilsa va buning natijasida oʻsha somsaxonaning va somsapazning obroʻsiga putur yetkazilsa — unda oʻsha somsapaz yoki somsaxona maʼlumot tarqatganga qarshi fuqarolik davosi kiritishga haqli va oʻrinli. Jazo esa oʻsha putur yetkazilishi natijasida yoʻqotilgan foyda boʻlishi kerak. Lekin jazo faqat fuqarolik sudi orqali belgilanishi kerak — politsiyaga taaluqli ish emas. Ikkita subyekt — tashkilotlararo, yoki fuqaro va tashkilot oʻrtasida yoki fuqarolararo masalani faqat fuqaroviy sud koʻradigan masala boʻlishi kerak. Putur yetkazilganini oʻsha jabr qiluvchi tomon koʻrsatib berishi kerak boʻladi va koʻpgina hollarda — yaʼni amaliyotda rosa qiyin masala. Men AQShda bunday ishlar qanday koʻrib chiqilishini bilgan holda ayta olamanki, amri mahol. Chunki oʻsha tuhmat — yaʼni putur yetkazuvchi yolgʻon maʼlumotni putur yetkazish uchun qasddan tarqatganini isbotlash kerak. (1)


Bu yerda muhim tarafi shundaki, agar maʼlumot rost boʻlsa — sudlar maʼlumot tarqatgan tarafni yonini olishi kerak. Nega? Chunki jamiyat haqiqatga faqat ochiqlik orqali kela oladi. Rost — lekin shikast yetkazuvchi maʼlumotni tarqatgan tarafni qonun himoya qilishi kerak. Yaʼni agarda somsaxona chindan ham eshak goʻshtidan somsa qilgan boʻlsa va buni kimdir ovoza qilsa — qonun ustuvorligi bor mamlakatda oʻsha aytgan insonni fuqaroviy javobgarlikka tortish mumkin boʻlmasligi kerak. Soʻz orqali juda katta putur yetkazilgan boʻlsa ham. Yaʼni somsaxona eshak goʻshtidan somsa qilganini qaysidir shaxs ovoza qilsa va buning natijasida maksimal obroʻsizlantirish yuzaga kelsa va hatto somsaxona bor foydasini yoʻqotib qoʻysa ham — maʼlumotni oshkora va ovoza qilgan shaxs muhofazalanishi darkor. Agar u maʼlumotlar yolgʻon boʻlmasa.

Yana bir narsa — barcha yolgʻon maʼlumot uchun ham jazo boʻlmaydi tabiiyki. Masalan, agar somsaxonadagi somsapazni boʻyi 190 deb kimdir radioda aytsa va bu somsapazning boʻyi 185 boʻlsa — bu maʼlumot albatta yolgʻon, lekin buning natijasida somsaxonadagi savdo tushib ketganini bogʻliqligini sudda koʻrsatish qiyin. Yaʼni obroʻsizlantirish sodir etilganini koʻrsatish uchun uchta shart kerak, birinchidan yolgʻon maʼlumot boʻlishi kerak, ikkinchidan qasdan putur yetkazish niyatida qilingan boʻlishi kerak va uchinchidan oʻsha yolgʻon va qasdan tarqatilgan maʼlumot chindan ham oʻlchasa boʻladigan zarar yetkazishi kerak.

Xulosa qilib aytsak, haqorat uchun hech qanday jazo boʻlmasligi kerak, tuhmat (qasdan putur yetkazuvchi yolgʻon maʼlumot tarqatish) natijasidagi obroʻsizlantirish uchun fuqaroviy sud ishni koʻrishi kerak. Politsiya yoki davlat aralashadigan ish boʻlmasligi kerak. ( Iqtisodchi Bekzod Hoshimov)


Telegram | Instagram

❗️Media mahsulotlarni "ma'naviy ekspertiza"dan o‘tkazish haqidagi qaror bekor qilinib, ijrodan chaqirib olingan

Avvalroq Respublika Ma'naviyat va ma'rifat markazi tomonidan e'lon qilingan loyihaga ko‘ra, kino, serial va qo‘shiqlar kabi media mahsulotlar axloqsizlikni targ‘ib qilmasligi uchun "ma'naviyat ekspertizasi"dan o‘tkazilishi belgilangandi.

Adliya vazirligi mazkur masalani o‘rganib, unda jismoniy va yuridik shaxslarning huquq va qonuniy manfaatlariga daxl qiluvchi normalar borligini aniqlagan.

Shu bois, media mahsulotlarini "maʼnaviy ekspertiza"dan oʻtkazishni joriy etish toʻgʻrisidagi qaror ushbu hujjatni qabul qilgan organlar tomonidan bekor qilingan va ijrodan chaqirib olingan.

Vazirlik media mahsulotlar faqat qonuniylik yuzasidan ekspertiza qilinishi mumkinligini bildirdi.

Ma’naviyat va ma’rifat markazi mutaxassislariga esa qonunchilikka zid media-mahsulotlari yuzasidan vakolatli organlarga taklif kiritish tavsiya qilindi.

Telegram | Instagram

Барча ҳужжатларнинг ўрнини босадиган ижтимоий карта жорий этилади

Ҳозирги кунда 65 турдаги ижтимоий хизмат ва ёрдам олиш учун фуқароларимиз туғилганлик, ногиронлик тўғрисида, пенсия, талабалик гувоҳномаси, банк картаси каби 10 дан ортиқ ҳужжатни кўтариб юришга мажбур.

Бундай оворагарчиликка чек қўйиш вақти келганини таъкидлаб, Президент барча ҳужжатларни ўрнини босадиган битта – ижтимоий карта жорий этилишини эълон қилди.

Ижтимоий карта билан автобус ва метрода бепул юриш, электр, газ ва ўқиш харажатига компенсация олиш мумкин бўлади, нафақа ва ёрдам пуллари ҳам шу картага тушади.

Telegram | Instagram

📍Порахўрлик ишлари кўрилишида омон-омон замонлар қайтдими ёхуд Қўшма кўрсатма бекор қилиндими?

2015 йилгача ишлаган ҲМҚО органлари ходимлари буни жуда яхши эслашса керак. Олдин битта фуқаро хоҳлаган мансабдорга пора берганлиги ҳақида кўрсатув берса тамом, шу кўрсатувни ўзигагина асосланиб унга нисбатан ЖКнинг 210-моддаси (пора олиш) билан жиноят иши қўзғатилиб, озодликдан маҳрум қилинарди. Ушбу кўрсатув тўғрими ёки туҳматми умуман қизиғи йўқ, ҳеч ким эшитмас эди. Шунчаки даҳшат.

Қама-қамалар кўпайиб кетгандан сўнг, 2014 йил 23 июнда Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси, Олий суди, Миллий хавфсизлик хизмати ва Ички ишлар вазирлигининг порахўрлик ишларини кўриш бўйича ҚЎШМА КЎРСАТМАси қабул қилинди.

Шундан кейингина порахўрлик тўғрисидаги ишларни кўришда фақатгина кўрсатувга асосланиш амалиётига чек қўйилди ва бу албатта умуминсонийлик принципларига тўла мос. 

ҚЎШМА КЎРСАТМАнинг 8.1-бандида:

❌аризачининг кўрсатмаларидан ташқари бошқа объектив далиллар аниқланмаганида жиноят иши қўзғатилишига, шахс қамоққа олинишига, жиноий жавобгарликка тортилишига йўл қўйилмаслиги;

❌аризачининг кўрсатмаси, шахснинг айбига иқрорлик кўрсатмалари билан тасдиқланган ҳолатлар ҳам бошқа объектив далиллар аниқланмаган тақдирда айблаш учун етарли acoc бўла олмаслиги инобатга олиниши кераклиги;

8.2-бандида:

❗️шахсга айб эълон қилишга фақат объектив далиллар мажмуигина acoc бўлиши мумкинлиги, бунда:

✅ пора предметининг олиниши,
✅ қонунлар билан белгиланган тартибда почта-телеграф ва электрон жўнатмалари,
✅ аудио ёки видеоёзувлар,
✅ телефон ёки бошқа мосламалар орқали амалга оширилган сўзлашувлар аниқланиши каби аниқ мезонлар билан АСОСЛАНТИРИШ шартлиги қатъий равишда белгиланган.

Бироқ, ҳимоям остидаги 2 нафар шахсларга (алоҳида-алоҳида иш) нисбатан (1.Олий суд; 2.ЖИБ Оҳангарон т) фақатгина кўрсатувдан ташқари бирорта объектив далиллар (пора предмети, аудио, видеоёзув, телефон сўзлашувлари ва ҳ.к.) мавжуд бўлмасада, барибир эски замон стилида, гувоҳнинг кўрсатмасига асосан ҳукм чиқарилди.

❗️Ишонинг, Ўзбекистонда мустақил ва адолатли судьялар деярли қолмаган, бунга асосларим етарлича. (ҳаммаси ҳам эмас)

P.S. Маълумот учун, ушбу жиноят ишлари фақатгина аризага асосан қўзғатилган, тадбир ўтказилмаган, объектив далиллар умуман мавжуд эмас. Қўшма кўрсатма чиндан ҳам бекор қилинган кўринади.

Адвокат Шохрух Мирзабеков


Telegram | Instagram