📄مغالطه چیست؟
What is the fallacy?
🖊️ محمدرضا سلیمی
مُغالِطِه مصدر باب مُفاعِلِه به معنی همدیگر را به غلط انداختن است. در عربی مصدر باب مفاعله برای نشان دادن مشارکت در انجام کاری برای رسیدن به هدف خاصی می‌باشد؛ مانند مذاکره، مناظره، مجادله، مباحثه، مصاحبه، مکاتبه، مشاعره، معامله، مکالمه، و مغالطه. بنابراین برای مکاتبه، مباحثه، مشاعره، مذاکره، مجادله، مصاحبه، معامله، مکالمه، و مغالطه به حداقل وجود دو نفر نیاز است که می‌توانند هم‌زمان هم فاعل باشند و هم مفعول. البته وجود بیش از یک نفر شرط لازم نیست چون ممکن است شخص با خودش هم مجادله، مکالمه، یا معامله کند.
تعامل و مشارکت افراد باهم ممکن است نتیجهُ و هدف خاصی را در پی داشته باشد: نتیجهُ مصالحه آشتی، نتیجهُ مصاحبه پذیرش یا رد درخواست، نتیجهُ مبارزه شکست یا پیروزی، نتیجهُ مذاکره دست‌یابی به اهداف مشترک، نتیجه مشاعره تفریح روحی و روانی و لذت فکری، و نتیجهُ مغالطه فریب خود یا دیگران برای پذیرش نتیجهُ استدلال می‌باشد که این نتیجه ممکن است درست باشد یا نادرست.
در تفکر انتقادی، به گفتار، رفتار، اندیشه و پندار، نوشتار، و احساس و هیجانی که جای استدلال صحیح و منطقی را بگیرد و بطور آگاهانه یا ناآگاهانه و عمد یا غیرعمد در آن فریب و نیرنگ به خود و دیگران باشد مغالطه گفته می‌شود.
مثال ۱:
تصور کنید مردی به همسرش پیشنهاد می‌‌دهد با هم چند روزی به مسافرت شمال بروند و زن در پاسخ به این پیشنهاد بگوید: اگر مسافرت برویم تصادف می‌کنیم، قطع نخاع می‌شویم، باید تا آخر عمر در بستر بخوابیم، بعد زخم بستر می‌گیریم، جای زخم عفونت می‌کند و این باعث مرگ ما می‌شود.
نتیجه: مسافرت لغو می‌شود.
در این استدلال مغالطهُ شیب لغزنده (slippery slope fallacy) وجود دارد. نام دیگر این مغالطه، مغالطهُ زنجیرهُ فاجعه یا شرایط فاجعه‌ناک است. این مغالطه در زبان عامیانه با عبارت "اگر همین‌طور پیش برود ... " شروع می‌شود.
ساختار منطقی این مغالطه به شرح زیر است؛
اگر اجازه دهیم عمل "الف" انجام شود، به تدریج منجر به انجام عمل "ب" می‌شود.
عمل "ب" غیراخلاقی و فاجعه‌ناک است.
نتیجه: نباید عمل "الف" انجام شود.
البته اگر زن در پاسخ به پیشنهاد شوهر بگوید: اگر به مسافرت برویم ممکن است به بیماری کرونا مبتلا شویم و بمیریم مغالطهُ شیب لغزنده نیست.
نمونهُ دیگر مغالطهُ شیب لغزنده یا زنجیرهُ فاجعه ممانعت بانوان از ورود به ورزشگاه برای تماشای فوتبال می‌باشد.
البته در بعضی شرایط استدلال شیب لغزنده منطقی می‌باشد مانند گرفتن کارد از دست کودک خردسال و نوزاد جهت جلوگیری از آسیب زدن به خود.
مثال ۲:
مادری که مدرک تحصیلی دیپلم دارد به فرزندش توصیه می‌کند خوب درس بخواند تا در آزمون کنکور سراسری قبول شود. فرزند در واکنش به توصیهُ مادر می‌گوید: تو خودت دیپلم داری!! چرا ادامهُ تحصیل ندادی؟!! به من می‌گویی درس بخوان؟!!
در این استدلال فرزند مرتکب مغالطهُ "خودت هم" (you too fallacy) شده است که جای پاسخ منطقی را گرفته است. مغالطهُ خودت هم (you also fallacy یا you too fallacy ) زیر مجموعهُ مغالطهُ حمله به شخص (ad hominem fallacy) می‌باشد. یا وقتی که گفته می‌شود در جامعه ما مشکلات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی وجود دارد، در پاسخ بعضی افراد می‌گویند در فلان کشورها هم این مشکلات وجود دارد. این استدلال هم مغالطهُ خودت هم است.
هرگاه با این مغالطه مواجه شدید، در دفاع از استدلال خود این شعر حافظ را بخوانید.
عیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه سرشت
که گناه دگران بر تو نخواهند نوشت
من اگر نیکم و گر بد تو برو خود را باش
هر کسی آن درود عاقبت کار که کشت
آموزش تفکر انتقادی
@mahfelekhodshenasi
What is the fallacy?
🖊️ محمدرضا سلیمی
مُغالِطِه مصدر باب مُفاعِلِه به معنی همدیگر را به غلط انداختن است. در عربی مصدر باب مفاعله برای نشان دادن مشارکت در انجام کاری برای رسیدن به هدف خاصی می‌باشد؛ مانند مذاکره، مناظره، مجادله، مباحثه، مصاحبه، مکاتبه، مشاعره، معامله، مکالمه، و مغالطه. بنابراین برای مکاتبه، مباحثه، مشاعره، مذاکره، مجادله، مصاحبه، معامله، مکالمه، و مغالطه به حداقل وجود دو نفر نیاز است که می‌توانند هم‌زمان هم فاعل باشند و هم مفعول. البته وجود بیش از یک نفر شرط لازم نیست چون ممکن است شخص با خودش هم مجادله، مکالمه، یا معامله کند.
تعامل و مشارکت افراد باهم ممکن است نتیجهُ و هدف خاصی را در پی داشته باشد: نتیجهُ مصالحه آشتی، نتیجهُ مصاحبه پذیرش یا رد درخواست، نتیجهُ مبارزه شکست یا پیروزی، نتیجهُ مذاکره دست‌یابی به اهداف مشترک، نتیجه مشاعره تفریح روحی و روانی و لذت فکری، و نتیجهُ مغالطه فریب خود یا دیگران برای پذیرش نتیجهُ استدلال می‌باشد که این نتیجه ممکن است درست باشد یا نادرست.
در تفکر انتقادی، به گفتار، رفتار، اندیشه و پندار، نوشتار، و احساس و هیجانی که جای استدلال صحیح و منطقی را بگیرد و بطور آگاهانه یا ناآگاهانه و عمد یا غیرعمد در آن فریب و نیرنگ به خود و دیگران باشد مغالطه گفته می‌شود.
مثال ۱:
تصور کنید مردی به همسرش پیشنهاد می‌‌دهد با هم چند روزی به مسافرت شمال بروند و زن در پاسخ به این پیشنهاد بگوید: اگر مسافرت برویم تصادف می‌کنیم، قطع نخاع می‌شویم، باید تا آخر عمر در بستر بخوابیم، بعد زخم بستر می‌گیریم، جای زخم عفونت می‌کند و این باعث مرگ ما می‌شود.
نتیجه: مسافرت لغو می‌شود.
در این استدلال مغالطهُ شیب لغزنده (slippery slope fallacy) وجود دارد. نام دیگر این مغالطه، مغالطهُ زنجیرهُ فاجعه یا شرایط فاجعه‌ناک است. این مغالطه در زبان عامیانه با عبارت "اگر همین‌طور پیش برود ... " شروع می‌شود.
ساختار منطقی این مغالطه به شرح زیر است؛
اگر اجازه دهیم عمل "الف" انجام شود، به تدریج منجر به انجام عمل "ب" می‌شود.
عمل "ب" غیراخلاقی و فاجعه‌ناک است.
نتیجه: نباید عمل "الف" انجام شود.
البته اگر زن در پاسخ به پیشنهاد شوهر بگوید: اگر به مسافرت برویم ممکن است به بیماری کرونا مبتلا شویم و بمیریم مغالطهُ شیب لغزنده نیست.
نمونهُ دیگر مغالطهُ شیب لغزنده یا زنجیرهُ فاجعه ممانعت بانوان از ورود به ورزشگاه برای تماشای فوتبال می‌باشد.
البته در بعضی شرایط استدلال شیب لغزنده منطقی می‌باشد مانند گرفتن کارد از دست کودک خردسال و نوزاد جهت جلوگیری از آسیب زدن به خود.
مثال ۲:
مادری که مدرک تحصیلی دیپلم دارد به فرزندش توصیه می‌کند خوب درس بخواند تا در آزمون کنکور سراسری قبول شود. فرزند در واکنش به توصیهُ مادر می‌گوید: تو خودت دیپلم داری!! چرا ادامهُ تحصیل ندادی؟!! به من می‌گویی درس بخوان؟!!
در این استدلال فرزند مرتکب مغالطهُ "خودت هم" (you too fallacy) شده است که جای پاسخ منطقی را گرفته است. مغالطهُ خودت هم (you also fallacy یا you too fallacy ) زیر مجموعهُ مغالطهُ حمله به شخص (ad hominem fallacy) می‌باشد. یا وقتی که گفته می‌شود در جامعه ما مشکلات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی وجود دارد، در پاسخ بعضی افراد می‌گویند در فلان کشورها هم این مشکلات وجود دارد. این استدلال هم مغالطهُ خودت هم است.
هرگاه با این مغالطه مواجه شدید، در دفاع از استدلال خود این شعر حافظ را بخوانید.
عیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه سرشت
که گناه دگران بر تو نخواهند نوشت
من اگر نیکم و گر بد تو برو خود را باش
هر کسی آن درود عاقبت کار که کشت
آموزش تفکر انتقادی
@mahfelekhodshenasi