Telegram-канал "Shayboniylar shajarasi" — @shayboniylarshajarasi

Shayboniylar shajarasi

27 Apr, 15:18

Podshohlik ishi oddiy o’yinga aylanib qolgan davrlar.

XVIII asr 2-yarmida Xorazm taxtida ko’plab xonlar qisqa muddat faoliyat olib borishgan va ularni taxtga chiqarishda turli beklar va urug’-aymoqlar rahbarlari o’zaro kurashishgan. Bu davr Xorazm tarixi “taxtlar o’yini” deb nomlanadi. Ayrim xonlar o’zlari kutmagan holatda taxtga chiqishgan. Xususan shunday kutilmagan holatda xon bo’lishga sazovor bo’lgan shaxslardan biri Tavkaxon edi. U aslida qozoq xonlaridan bo’lib, Xivaga savdo-sotiq uchun kelgan va bir kechada xonlik taxtiga chiqqan edi. Karvonsaroyda tunab qolgan Tavka haqida eshitgan fitnachi amirlar kechasi o’zlari o’ldirgan Temurg’oziyxon o’rniga taxtga chiqarishadi. E’tiborlisi Tavkaxon oddiy kishi bo’lib, toj-u taxtga ishtahasi kam edi. Shu sabab uni 1765-yili 1,5 yil o’tgach o’z xohishi bilan xonlikdan ozod qilishadi.

@shayboniylarshajarasi

30 0 0

Shayboniylar shajarasi

26 Apr, 21:04

Xorazm xoni Hojimxon 60 yilda 2 bora Buxoro hujumiga duch kelgan.

Hojimxon (1519-1602) Xorazm shayboniylari vakili bo’lib, 1558-1602-yillarda mamlakat xoni bo’lgan. O’tgan 83 yillik umri davomida xon bir necha bora Buxoro xonlariga qarshi hayot-momot kurashiga kirishishga majbur bo’lgan. Ilk bora, 1538-yili Ubaydullaxon qo’shini Xivaga kelganida va 1593-98 yillar Abdullaxon mamlakatga hujum qilganida Hojimxon ularga qarshi jang qilgan asosiy liderlardan biri edi. Qizig'i, Hojimxon Ko'chkunchixon zamonida tug'ilib, Buxoroda Boqi Muhammad taxtga chiqqunga qadar yashagan.

@shayboniylarshajarasi

41 0 1

Shayboniylar shajarasi

26 Apr, 12:19

“ Aning (Jonibek sulton) o’g’li Iskandarxon. U ham kam aql kishi erdi. Ammo aning ikki hunari bor erdi. Andin so’ng qarchihay solmoqg’a va ani saqlamoqg’a yaktoyi jahon erdi”.

Abulg’oziy Bahodirxon Buxoro xoni Iskandarxon haqida. Shajarayi turk, 113-bet. (Abulg'oziy Iskandarxonni aqlsiz deb tanqid qilib, qarchig'ay boqishda tengi yo'q bo'lganini yozmoqda).

@shayboniylarshajarasi

83 0 2

Shayboniylar shajarasi

26 Apr, 12:06

Bollywood aktyori Dino Morea 2021-yilda suratga olingan "The Empire" serialida Shayboniyxon rolini gavdalantirgan edi.

@shayboniylarshajarasi

45 0 0 3

Shayboniylar shajarasi

25 Apr, 21:06

Shayboniyxonning xotinlari haqida.

Muhammad Shayboniyxonning (1451-1510) nikohida bir necha nafar ayollari bo’lgan. Biz uning katta o’g’li Muhammad Temurni dunyoga keltirgan ayol haqida hech narsa bilmaymiz. Aftidan xon bu ayolga 70-yillar oxiri va 80-yillar boshida uylangan bo’lishi ham mumkun. Mullo Shodiy Shayboniy qozoqlik paytlarida mang’itlar voliysi Muso mirzoning qizini sevib qolganini hikoya qiladi. Balki, xon bu qizga uylangan bo’lishi ham mumkun. Zero mang’itlar va shayboniylar orasida nikoh oldin ham imzolangan edi. Ya’ni Musoning bir qizi Suyunchixo’ja sultonga berilgan. Shayboniyxon bir necha yil o’tib, Qulmuhammad tarxonning singlisi, o’zining sobiq homiysi amir Muhammad Mazidning qiziga ham uylanadi. Aslida xonning qudratidan qo’rqqan Mazidbek qizini boyliklari bilan Samarqandga jo’natadi. Yo’lda Amir Urus do’rmon ularni talon-taroj qilib, Mahmud sultonga topshiradi. Mahmud sulton boyliklarni Urusbiyga, qizni esa akasi Shayboniyga topshirgan edi. Shayboniy keyinchalik o’zining ashaddiy raqibi Burunduqxon bilan 1495-yili tuzilgan sulhga binoan uning qizini o’z nikohiga oladi. Bu malikaning ismi bizga qorong’u. Burunduqxonning boshqa ikki qizi o’shanda Muhammad Temurga va Mahmud sultonga berilgan.

1500-yili Buxoro shahri egallangach, Darvesh Muhammad tarxonning qizi Sevinch Qutlug’ og’o ham xonning haramini to’ldiradi. Shayboniy 1501-yili Bobur bilan tuzilgan sulhga ko’ra uning opasi Xonzodabegimga uylanadi. Lekin bir necha yil o’tgach u bilan ajrashadi hamda ammavachchasi Hodixo’jaga nikohlab beradi. Muhammad Shayboniyxon Toshkent 1503-yilda egallangach, Sulton Ahmad mirzoning bevasi, Yunusxonning qizi, 46 yoshli Mehr Nigorxonimga uylanadi. Ammo Shayboniyxon haramida ko’p yashamagan bu ayol biroz o’tib Badaxshonga yo’l oladi va Abu Bakr dug’lot tomonidan o’sha yerda o’ldiriladi. Shayboniyxon Toshkent hukmdori Sulton Mahmudning qizi Oysha Sultonbegimga ham xuddi shu vaqtda-1503-yili uylanadi. Bu ayol Mo’g’ul xonim nomi bilan taniqli bo’lib, Shayboniyning sevimli rafiqasi hisoblangan. Xonning vafotidan ko’p o’tmay u Ubaydulla sultonga tegadi. Ayrim manbalar ular azaldan bir birini sevgani haqida so’zlagan. Ubaydullaxon vafotidan keyin malika Kiston Qora sultonning nikohiga kiradi. U vafot etgach, Mo’g’ul xonimning hayoti qanday kechgani menga noma’lum.

O’sha zamonlarda mag’lub hukmdorlarning ayollari va qizlariga uylanish odat tusiga kirgan edi. Xususan, Shayboniyxon 1507-yili Ixtiyoriddin qal’asi egallangach Muzaffar Mirzoning xotini Xonzoda begimga uylanadi. Bu ayol Muzaffar mirzoning ammasining qizi bo’lib, Ahmad Hojitarxoniy va Husayn Boyqaroning egachisi Badrjamolbegim nikohidan tug’ilgan edi. Xonzoda begimni Muzaffar mirzo 1-2 yil oldin taloq qilgan edi. Ammo boshqa manbalarda orada keyinchalik yana nikoh tuzilgan deyiladi. Bobur Shayboniyning bu ayolni zo’rlab nikohiga olganini ta’kidlaydi. Ammo Zayniddin Vosifiy hikoyalarini tahlil qiladigan bo’lsak Xonzodaning o’zida ham Shayboniyxonga tegish istagi umuman bo’lmagan deyishimiz qiyin. Vosifiyning eslashicha 1507-yili Hirot shahrida Xonzodabegim Shayboniyxon shabistoniga mehmon bo’ladi va bir adabsizlik qilib qo’ygach xonning undan e’timodi qaytadi. Xon o’sha kechasiyoq chimildiqdan jahl bilan chiqib ketadi. Bu nikoh qachongacha davom etgani bizga noma’lum.

Demak, shaxsiy kuzatuvlarimiz natijasida xonning haramida kamida 8 ta ayol bo’lganini hisobladik. Agar biz ko’zdan qochirgan ma’lumotlarni bilsangiz, kommentariyada fikr qoldiring.

@shayboniylarshajarasi

56 0 1 1

Shayboniylar shajarasi

20 Apr, 15:03

Shayboniyxonning jasadi haqida so’zimizni davom ettirgan holatda, suratdagi G.Arandarenkoga e’tibor berishingizni so’raymiz. Georgiy Arandarenko (1846-1908) XIX asr 80-yillari Samarqand uyezdi rahbari bo’lib, shaharning shimoliy qismidagi bozordagi harakatni kengaytirish uchun, Shayboniylar dahmasini ko’chirish masalasida mahalliy aholi bilan suhbat qilib, ularning roziligini oladi. Ko’chirish ishlari davomida Arandarenko N.Veselovskiyga Shayboniyxonga oid skeletning bosh qismi topilmagani haqida so’zlab bergan. Skeletning qo’llari haqida esa Arandarenko hech narsa demagan. Abu Tohirxo’ja (?-1874) “Samariya” nomli asarida esa xonning o’g’li Muhammad Temur otasining “gavda”sini olib kelib dafn etganini yozadi va bu yerda “gavda” asosan boshdan past qismni nazarda tutishini inobatga olgan holatda jasad qizilboshlardan boshsiz holatda olingan deya fikrlaymiz. Xonning boshi uzilib, sharob kosa yasalgani haqida faktlar uydirma ekani borasidagi qarashlarni yana o’ylab ko’rish kerakdir…?!

@shayboniylarshajarasi

109 0 2 1

Shayboniylar shajarasi

17 Apr, 15:21

Bugungi kunda ayrim tarixchilar Ismoil Safaviyning Shayboniyxon bosh chanog’idan sharob kosa yasagani haqidagi ma’lumotlarni uydirma deb hisoblashmoqda. Bu masala bo’yicha men ham qiziqib, manbalardagi fikrlarni va yetakchi olimlar xulosalarni o’rganishga urinyapman. Hozir esa yana bir qiziq faktni o’qib qoldim.
Rus tarixchisi N.Veselovskiyning yozishicha, XVI asr oxirida qizilboshlar hukmdori Abbos I bir nechta rus elchilari guvohligida o’z huzuriga kelgan Buxoro elchisiga qarab, “Agar Yaratganning marhamati bilan bahor va yozgacha yashash nasib etsa…dushmanim Abdullaning ustiga bostirib boraman. Yaratgan meni Buxoro podshohiga mag’lub etsa, mening yerim uniki bo’ladi. Agar Yaratgan aksincha uni menga mag’lub etsa, Buxoro saltanati meniki bo’ladi va qasam ichamanki Buxoro podshohining boshini oltin bilan bezab, sharob kosa yasataman” deb tahdid qilgan ekan. Balki Abbosshoh bu bilan Ismoilshoh Shayboniyxonning bosh chanog’idan sharob kosa qilganiga ishora bergandir?! Nima dedingiz?...

@shayboniylarshajarasi

120 0 2 4

Shayboniylar shajarasi

14 Apr, 18:43

Shayboniyxon dushman qo’lidan halok bo’lmagan.

1510-yili dekabrda Shayboniyxon Marv yaqinidagi Mahmudobod qishlog’ida qizilboshlar bilan bo’lgan jangda vafot etgan edi. Ba’zilar xon jangda dushman tomonidan o’ldirilgan deb hisoblaydi. Aslida baxtsiz xon biroz boshqacha o'lim topgandi.

Shayboniyxon pistirmaga tushib qolgach, 200 yoki 500 kishisi bilan yaqin atrofdagi atrofi devor bilan o’ralgan eski imoratga (chorbog') kirib ketadi. Qizilboshlar bu joyni o’rab, ularni o’qqa tutadi. Ichkarida tiqilinch, taloto’p boshlanib, odamlar qisilib qolishadi va bir birini bosib yanchib, devorga chiqishga urinishadi. 59 yoshli xon esa bu vaziyatda tepadan yiqilgan askarlari tagida qolib, bo’g’ilib jon bergan ekan. Bu haqida Hasanbek Rumlu, Herman Vamberi, Xondamir kabi muarrixlar ma’lumot berishgan. Abdulatif Qazviniy ham dushman shohning jonsiz tanasini topganini yozgan. Xo'jamquli Balxiy esa xonning jasadi 700 ta o'likning ichida qolgan deydi. Qizilboshlar uning boshini kesib olib ketishgan.

@shayboniylarshajarasi

141 0 2 1

Shayboniylar shajarasi

12 Apr, 09:59

1510-yil oxirida Shayboniyxonning Zamindovar, Nikudar va Hazora viloyatidan omadsiz yurish sabab Hirotga kelgani xabari yetishi bilan Shoh Ismoil ko’p sonli qizilbosh otliq qo’shini hamda artilleriya qismlarini olib Xurosonga yurdi. Shoh Ismoil qo’shinida iroqlik, forslik, kermonlik, kurdistonlik, luristonlik, ozarboyjonlik askarlar to’plangan edi. Uning kelayotganidan vahimga tushgan Domg’on hokimi Ahmad sulton ibn Sanjarshayx ibn Abulxayrxon, Astrobod hokimi Ahmad qo’ng’irot qochib Shayboniyxon huzuriga keldi. Shayboniy o’zi bilan qolgan ozgina odamlarini olib Marv qal’asiga yurdi. Chunki, Marv Hirotga nisbatan Movarounnahrga yaqin va ishonchli qal’aga ega shahar edi.

Voqealar rivoji keyinchalik qanchalik o’zgarganini albatta bilasiz.

@shayboniylarshajarasi

146 0 2 3

Shayboniylar shajarasi

10 Apr, 18:05

01:23

Видео недоступно для предпросмотра

Смотреть в Telegram

Shayboniylar davri haqida blogger Shuhrat Abdullayevdan qisqa ta’riflar.

@shayboniylarshajarasi

138 0 1

Shayboniylar shajarasi

10 Apr, 14:24

Haligacha shaxsiyatiga yetarlicha e’tibor berilmay kelinayotgan, Sohibqiron deya ulug’langan Abdullaxon Soniy nafaqat yirik sarkarda va davlat arbobi, balki nihoyatda ko’p binolar qurdirgan bunyodkor rahbar ham edi. Uning 1587-1590 yillar orasida qurdirgan Abdullaxon madrasasi ham Buxorodagi XVI asr memorchiligi yutug’i hisoblanadi. Xon shu madarasa to’grisida o’z onasi sharafiga Modarixon madrasasini ham qurdirgan va bir biriga qarama qarshi qurilgan bu ikki bino Qo’shmadrasa ansamblini tashkil etgan.

@shayboniylarshajarasi

126 0 2

Shayboniylar shajarasi

8 Apr, 14:23

Shayboniylar ko’milgan dahma haqida ozgina so’zlasak. Bu dahmaning kelib chiqish tarixi XVI asr boshiga taqaladi. Dastlab shayboniylar jasadlari Shayboniyxon madrasasi yonida dafn qilingan. Shayboniyning kelini Mehr sultonxonim tashabbusi bilan ushbu “so’fayi Shayboniy” biroz o’tib, alohida joyga ko’chiriladi. Afsuski, dastlab chor hukumati, keyin sovet hukumati tashabbusi bilan ushbu qabriston bir necha bora ko’chirilgan va ba’zi qabrtoshlar yo’qolgan. Hozirda Registon maydoni yonida (Tillakoridan sharqda) joylashgan bu qabristonda 33-36 tacha shayboniyning (asosan Samarqandda yashab, vafot etganlar ko’milgan) qabri borligi taxmin qilinadi. XIX asrda Vyatkin va Veselovskiylar yozgan ma’lumotlarda bu dahma haqida so’zlanadi.
Unda dastlab Shayboqxonning ukasi Mahmud sulton va onasi Qo’zibegim dafn qilingan edi. 1510-yili xonning o’zi, keyingi Bobur tomonidan o’ldirilgan Hamza, Mahdiy sultonlar va ularning ayrim farzandlari (Abulxayr sulton) ham shu joyda dafn qilingan. 1514-yili Shayboniyning o’g’li Muhammad Temurni dafn qilishadi. Asta-sekinlik bilan so’fada yangi qabrlar paydo bo’ladi. Ko’milganlar orasida Yodgorsultonxonim, Shohsultonxonim, Shahrbonuxonim kabi ayollar, Qutlug’ Muhammad va Suyunch Muhammad ismli erkak shayboniyzodalar bor. Aytishlaricha, Mehr sultonxonim buyrug’i bilan 14 nafar mulla har haftada 4 kun davomida ushbu qabristonda marhumlar ruhiga tilovat qilishgan. XIX asr 80-yillarida qabriston ko’chirila boshlangan paytda jasadlardan biri boshsiz topilgani haqida Veselovskiy yozib qoldirgan. Bu balki Shayboniyxon jasadidir deya taxmin qilamiz. Shayboniyxonning qabrtoshi Ermitajga olib ketilgan va qabri 20-yillarda buzilib, mana shu dahmaga ko’milgan. XX asr 50-60 yillarda bu dahma yana ko’chirilgan. Hozirda shayboniylar dafngohi maxsus o’rganilgan deya aytolmaymiz. Ayniqsa qabrlar aynan kimlarniki ekani haqida bir narsa deyish qiyin.

@shayboniylarshajarasi

126 0 4 1 2

Shayboniylar shajarasi

8 Apr, 07:54

Bilasizmi, XVI asr davomida shayboniy sultonlar orasida Movarounnhr taxti uchun bir necha bora urushlar bo’lgan. Tazkiranavis Mutribiyning yozishiga qaraganda ana shu urushlar aslida 2 guruh: o’zini Abulxayrxon avlodi deb ataydigan va o’zini ham Abulxayrxon va ham temuriylar avlodi deb biladigan shayboniylar orasida bo’lib o’tgan. Birinchi guruhga Ubaydullaxon va avlodlari, Jonibek sulton avlodlari (Abdullaxon II) kirgan bo’lsa, ikkinchi guruhga Ko’chkunchi va Suyunchixo’janing avlodlari mansub bo’lgan. Aynan Ko’chkunchi va Suyunchixo’janing farzandlari o’zlarini nafaqat shayboniy, balki Ulug’bek mirzo avlodi deb hisoblashlari oqibatida boshqa qarindoshlarini taxtga loyiq ko’rishmagan. Ana shu da’volar sabab ko’plab shayboniyzodalar qirilib ketgandi.

@shayboniylarshajarasi

122 0 0

Shayboniylar shajarasi

7 Apr, 12:45

Do’st Muhammad sulton Jonibek sultonning eng sevimli va katta farzandi edi. Jonibek sultonning 14 nafar o’g’li bo’lib, Do’st Muhammad sulton ular orasida darveshsifat, kamozor va yumshoq tabiat shahzoda hisoblangan. Manbalarda uning tug’ilgan va vafot etgan sanalari yozilmagan. Biror joyda hukm surgani haqida ham ma’lumot yo’q. Faqat, “Musaxxir al bilod” asarida muallif uni “podshoh edi” deya yozgani sabab otasining o’limidan keyin biror hududda hukm surgani haqida taxmin qilamiz. Ushbu sultondan faqatgina Robiya sultonxonim ismli qizi bo’lgani va uni Hisor sultonlariga turmushga berishgani yozilgan. Aytishlaricha, Iskandar sultonning Abdulquddus ismli farzandi amakisi Do’st Muhammadga juda o’xshagani sabab uni Do’stum sulton deb nomlashgan ekan.

@shayboniylarshajarasi

114 0 0

Shayboniylar shajarasi

5 Apr, 19:26

Samarqand shahrida joylashgan Shayboniylar maqbarasi. Bu yerda Shayboniyxondan boshlab, 20 dan ortiq sulola aʼzolari dafn etilgan.

@shayboniylarshajarasi

124 0 4 1

Shayboniylar shajarasi

5 Apr, 18:04

Shayboniy Abdulmo’min sulton qanchalik shavqatsiz odam bo’lmasin, barcha shayboniyzodalar kabi shoir va olimlarga e’tiborli bo’lgan hamda o’zi ham ziyoli odam edi. Tazkiranavis Mutribiy uning soyasida yashagani va xonda yaxshigina shoirlik iste’dodi bo’lgani to’g’risida yozib qoldirib, Abdulmo’min qalamiga mansub misralarni bizga ulashgan edi:

Nasibi teg’i dur sar bod pora-pora dilam,
Agar zi fikri miyonat kunad kanora dilam.
(Ikki tilli qilich yemi bo’lsin pora-pora dilim, Beling fikridan olsa o’zin chetga bir bora dilim)

@shayboniylarshajarasi

129 2 1

Shayboniylar shajarasi

5 Apr, 14:24

Muhammad Shayboniyxon faoliyatining boshlarida sarson va sargardonlikda qolib, dushmanlariga qarshi yetarli kuchga ega bo’lmasdan juda oz miqdordagi qo’shin bilan jangga kirardi. O’sha davrni yoritgan manbalar xonning 40 tadan 600 tagacha jangchidan ortiq qo’shini bo’lmaganini yozgan [misol uchun “Shayboniynoma”, “Musaxxir al bilod”, “Fathnoma” va boshqalarda]. Xon Hoji Tarxon qal’asida Iboqxonga 40 askar bilan, keyinroq 100 ming qo’shinlik ulusga ega bo’lgan Ahmadxonga 150 odam bilan bosqin qilgani, Ahmadning 1000 kishilik askarini 40 odami bilan yenggani haqida yozilgan. Xonning qo’shini maksimum 600 ga yetgani Xorazm yurishida (1486/7-yil) so’zlanadi. Aksincha, bu davrda unga qarshi olishgan qozoq xonlari Burunduq va Qosimxonda (50 000), Husayn Boyqaroning Xorazm qo’shinida (40 000) yirik miqdor bo’lgani bizga ma’lum. Balki, bu raqamlar miqdoran oshirilib, xonning qo’shini kamaytirib ko’rsatilgandir degan fikrga kelsakda, aniq fakt yo’qligi sabab yakuniy xulosaga kelishimiz qiyin.

@shayboniylarshajarasi

109 0 3 1

Shayboniylar shajarasi

5 Apr, 08:38

Shayboniyxonning ukasi Mahmud sulton dovyurak va qo’rqmas jangchi hisoblanib, akasining barcha urushlarida safning oldi qatorida turar va dushmanga qarshi qattiq olishardi. Manbalarning yozishicha janglarning birida Mahmud sulton qozoq xoni Jonibekning o’g’li Mahmud sulton bilan yuzma-yuz kelib qoladi. Dushmanini ko’rgan shahzoda qilichini ko’tarib unga qarab ot soladi va chunonam uradiki Jonibekzodaning burnini to’la kesib tashlaydi. Buni ko’rgan dushman askarlari oraga tushib, burunsiz qolgan sardorlarini qutqarib olishadi va ortga qochishadi. Aks holda Shayboniyxonning ukasi uni tirik qo’ymas edi.

@shayboniylarshajarasi

101 0 1

Shayboniylar shajarasi

4 Apr, 16:52

📜 “Butun olam qilichlari boshingga kelsa-da, xudo xohlamasa, bitta tomiringni ham kesa olmaydi”.

🗞 Muhammad Shayboniyxon.

@shayboniylarshajarasi

132 1 6 1

Shayboniylar shajarasi

4 Apr, 13:54

Buxoro xoni Abdullaxonning o’g’li Abdulmo’min nihoyatda qahri qattiq shahzoda edi. U Balx shahridagi qal’a devorini 6 oyda shunchalik tezlik bilan bitkazgan ediki, buning sababi ishchilarning shavqatsiz tarzda ishlatilishida bo’ldi. Аgar biror ishchi dangasalik yoki layoqatsizlik ko’rsatsa xon buyrug’i bilan uni loy va g’isht o’rniga devorga yotqizishgan. Hatto, o’sha baxtiqarolarning jasadidan qolgan suyaklar keyinchalik ham devordan ko’rinib turgan ekan [Мухаммед Юсуф Мунши. “Мукимханская история”, 68-sahifa].

@shayboniylarshajarasi

102 0 1

Bear in mind

Обитель хомяка

Книга "Взгляд в будущее: шаги к себе"

Shayboniylar shajarasi

Гео и язык канала

Категория

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

Shayboniylar shajarasi

96

Язык сайта

Bear in mind

Обитель хомяка

Книга "Взгляд в будущее: шаги к себе"

Shayboniylar shajarasi

Гео и язык канала

Категория

96