ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှု လုပ်ငန်းစဉ်တွင် ထပ်မံပါဝင်မှုမှာ ၁၉၉၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အီရတ်သို့ အရာရှိ ၅၀ ဦးကို စေလွှတ်ကာ UN Guard Contingent in Iraq အဖြစ် သို့မဟုတ် UNGCI အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင်စေခြင်း ဖြစ်သည်။ ပင်လယ်ကွေ့စစ်ပွဲအပြီးတွင် ကုလသမဂ္ဂသည် အီရန်-အီရတ်နှင့် အီရတ်-တူရကီနယ်စပ်တစ်လျှောက် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှု အကူအညီပေးရေး လုပ်ငန်းများအောက်တွင် ကုလသမဂ္ဂရုံးခွဲများနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု ဗဟိုဌာနကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ UNGCI မှာ နောင်တွင် ထိုလုပ်ငန်းများအောက်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ဖြစ်သည်။
ထပ်မံပါဝင်ခဲ့သည်မှာ ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသို့ စေလွှတ်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ပြည်တွင်းစစ် ရပ်စဲသွားပြီးနောက် ၁၉၇၈ ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂက UN Advance Mission in Cambodia (သို့မဟုတ်) UNAMIC ကို ထူထောင်ပြီး စစ်ပွဲဆင်နွှဲသူများအကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို စောင့်ကြည့် ထိန်းချုပ်ရန် ဖြစ်ပါသည်။ UNAMIC တွင် ပါဝင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် ထိုင်းတပ်မတော် အင်ဂျင်နီယာ ၇၀၅ ဦးကို စေလွှတ်ခဲ့ပါသည်။ ၎င်းတို့၏တာဝန်မှာ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ မြေမြှုပ်မိုင်းများကို ဖယ်ရှားရန်နှင့် တံတားများ၊ လမ်းများနှင့် အခြားအခြေခံအဆောက်အအုံများကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် ဖြစ်သည်။
၁၉၉၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် UN သည် ဆီလီရာလီယွန်တွင် UN Observer Mission (သို့မဟုတ်) UNOMSIL (နောင်တွင် UNAMSIL) ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံအား အခြားသော အဖွဲ့ဝင် ၁၂ နိုင်ငံနှင့်အတူ ပါဝင်ရန် ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။ ထိုင်းတပ်မတော်သည် UNOMSIL တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် အရာရှိ ၅ ဦးကို စေလွှတ်ခဲ့ပါသည်။
ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှုလုပ်ငန်းစဉ်တွင် ထပ်မံထူးခြားသည့်အချက်မှာ အရှေ့တီမောသို့ စေလွှတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားထံမှ လွတ်လပ်ရေးရယူရန် ပြည်လုံးကျွတ်ဆန္ဒခံယူပွဲ၌ ပြည်သူများမဲပေးခဲ့ကြပြီးနောက် အရှေ့တီမောတွင် မငြိမ်မသက်ဖြစ်မှုများ ဖြစ်ပွါးလာရာ ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီက အရှေ့တီမောတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းရန် နိုင်ငံစုံတပ်ဖွဲ့ကို ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ထိုင်းတပ်မတော်သည်လည်း ဤစစ်ဆင်ရေးတွင် ပါဝင်ရန် တောင်းဆိုမှုကို လက်ခံရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၉၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် အစိုးရအဖွဲ့က ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနကို အရှေ့တီမောရှိ INTERFET နှင့် ပူးပေါင်းရန် လက်နက် ကိရိယာ အစုံအလင်ဖြင့် စစ်သည် ၁၅၈၁ ဦးကို စေလွှတ်ရန် ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ အရှေ့တီမောတွင် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပပြီးနောက် INTERFET ကို UN Transitional Authority in East Timor သို့မဟုတ် UNTAET အဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ လက်ရှိ အရှေ့တီမော ငြိမ်းချမ်းရေးမှု ထိန်းသိမ်းရေး စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယအဆင့်တွင် ကုလသမဂ္ဂ၏ တောင်းဆိုချက်အရ ထိုင်းတပ်မတော်သည် UNTAET တွင် ပါဝင်ရန် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၉၂၅ ဦးကို စေလွှတ်ထားဆဲဖြစ်သည်။
အထက်တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ထိုင်းတပ်မတော်သည် ကုလသမဂ္ဂငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှု စစ်ဆင်ရေးများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ အဆိုပါ ကတိကဝတ်ကို ထိန်းသိမ်း မြှင့်တင်ရန်အတွက် ထိုင်းတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဉီးစီးချုပ်ရုံးသည် အစိုးရ၏ တာဝန်ပေးချက်နှင့်အညီ စစ်ပွဲမဟုတ်သော စစ်ဆင်ရေးများ (Operations other than War - OOTW) နှင့် ငြိမ်းချမ်းမှုထိန်းသိမ်းရေး လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရန်တို့အတွက် ပူးတွဲစစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှု ညွှန်ကြားရေးမှူးရုံး၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ငြိမ်းချမ်းမှု စစ်ဆင်ရေး တပ်မသစ် (The Division of Operations for Peace) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ထိုတပ်မ၏ အဓိကတာဝန်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည် -
(၁) ငြိမ်းချမ်းမှုထိန်သိမ်းရေး စစ်ဆင်ရေးများနှင့် စစ်ပွဲမဟုတ်သော စစ်ဆင်ရေးများ (Operations other than War - OOTW) ဖြစ်သည့် မြေမြှုပ်မိုင်း ရှင်းလင်းခြင်း၊ လူသားချင်း စာနာ ထောက်ထားမှု နှင့် သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ် ကယ်ဆယ်ရေး လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ အရင်းအမြစ်နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်ရေးနှင့် လူ့အခွင့်အရေး ကာကွယ် စောင့်ရှောက်ရေး တို့နှင့် စပ်လျဉ်းသည့် လေ့ကျင့် သင်တန်းပေးမှုများအား စီမံချက်ရေးဆွဲခြင်းနှင့် ကွပ်ကဲ ကြီးကြပ် ကွပ်ကဲခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ရန်။
(၂) ကုလသမဂ္ဂက ချမှတ်ထားသော သင်ရိုးညွှန်းတမ်းများနှင့်အညီ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းများ လေ့ကျင့်ရေးဆိုင်ရာ အစီအစဥ်များ၊ ပရောဂျက်များနှင့် ဘတ်ဂျက်များကို ပြင်ဆင်ရေးဆွဲခြင်းနှင့် တင်ပြတောင်းခံခြင်း။
(၃) ကုလသမဂ္ဂငြိမ်းချမ်းမှု ထိန်းသိမ်းရေး စစ်ဆင်ရေးတာဝန်များကို ပံ့ပိုးကူညီရန်အတွက် အင်အားဖြန့်ကျက်မှုကို ညွှန်ကြားခြင်း၊ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲခြင်း။
(၄) အချက်အလက်များ စုဆောင်း ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရန်နှင့် ထိုင်းတပ်မတော်အတွက် ငြိမ်းချမ်းမှုထိန်းသိမ်းရေး စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတရားကို ရေးဆွဲရန်။
(၅) ပြည်တွင်း၊ပြည်ပရှိ ထိုင်းတပ်မတော် ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုတပ်ဖွဲ့များ၏ စစ်ဆင်ရေးများကို စောင့်ကြည့်အကဲဖြတ်ရန်။
ထပ်မံပါဝင်ခဲ့သည်မှာ ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသို့ စေလွှတ်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ပြည်တွင်းစစ် ရပ်စဲသွားပြီးနောက် ၁၉၇၈ ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂက UN Advance Mission in Cambodia (သို့မဟုတ်) UNAMIC ကို ထူထောင်ပြီး စစ်ပွဲဆင်နွှဲသူများအကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို စောင့်ကြည့် ထိန်းချုပ်ရန် ဖြစ်ပါသည်။ UNAMIC တွင် ပါဝင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် ထိုင်းတပ်မတော် အင်ဂျင်နီယာ ၇၀၅ ဦးကို စေလွှတ်ခဲ့ပါသည်။ ၎င်းတို့၏တာဝန်မှာ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ မြေမြှုပ်မိုင်းများကို ဖယ်ရှားရန်နှင့် တံတားများ၊ လမ်းများနှင့် အခြားအခြေခံအဆောက်အအုံများကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် ဖြစ်သည်။
၁၉၉၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် UN သည် ဆီလီရာလီယွန်တွင် UN Observer Mission (သို့မဟုတ်) UNOMSIL (နောင်တွင် UNAMSIL) ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံအား အခြားသော အဖွဲ့ဝင် ၁၂ နိုင်ငံနှင့်အတူ ပါဝင်ရန် ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။ ထိုင်းတပ်မတော်သည် UNOMSIL တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် အရာရှိ ၅ ဦးကို စေလွှတ်ခဲ့ပါသည်။
ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှုလုပ်ငန်းစဉ်တွင် ထပ်မံထူးခြားသည့်အချက်မှာ အရှေ့တီမောသို့ စေလွှတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားထံမှ လွတ်လပ်ရေးရယူရန် ပြည်လုံးကျွတ်ဆန္ဒခံယူပွဲ၌ ပြည်သူများမဲပေးခဲ့ကြပြီးနောက် အရှေ့တီမောတွင် မငြိမ်မသက်ဖြစ်မှုများ ဖြစ်ပွါးလာရာ ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီက အရှေ့တီမောတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းရန် နိုင်ငံစုံတပ်ဖွဲ့ကို ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ထိုင်းတပ်မတော်သည်လည်း ဤစစ်ဆင်ရေးတွင် ပါဝင်ရန် တောင်းဆိုမှုကို လက်ခံရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၉၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် အစိုးရအဖွဲ့က ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနကို အရှေ့တီမောရှိ INTERFET နှင့် ပူးပေါင်းရန် လက်နက် ကိရိယာ အစုံအလင်ဖြင့် စစ်သည် ၁၅၈၁ ဦးကို စေလွှတ်ရန် ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ အရှေ့တီမောတွင် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပပြီးနောက် INTERFET ကို UN Transitional Authority in East Timor သို့မဟုတ် UNTAET အဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ လက်ရှိ အရှေ့တီမော ငြိမ်းချမ်းရေးမှု ထိန်းသိမ်းရေး စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယအဆင့်တွင် ကုလသမဂ္ဂ၏ တောင်းဆိုချက်အရ ထိုင်းတပ်မတော်သည် UNTAET တွင် ပါဝင်ရန် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၉၂၅ ဦးကို စေလွှတ်ထားဆဲဖြစ်သည်။
အထက်တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ထိုင်းတပ်မတော်သည် ကုလသမဂ္ဂငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှု စစ်ဆင်ရေးများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ အဆိုပါ ကတိကဝတ်ကို ထိန်းသိမ်း မြှင့်တင်ရန်အတွက် ထိုင်းတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဉီးစီးချုပ်ရုံးသည် အစိုးရ၏ တာဝန်ပေးချက်နှင့်အညီ စစ်ပွဲမဟုတ်သော စစ်ဆင်ရေးများ (Operations other than War - OOTW) နှင့် ငြိမ်းချမ်းမှုထိန်းသိမ်းရေး လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရန်တို့အတွက် ပူးတွဲစစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှု ညွှန်ကြားရေးမှူးရုံး၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ငြိမ်းချမ်းမှု စစ်ဆင်ရေး တပ်မသစ် (The Division of Operations for Peace) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ထိုတပ်မ၏ အဓိကတာဝန်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည် -
(၁) ငြိမ်းချမ်းမှုထိန်သိမ်းရေး စစ်ဆင်ရေးများနှင့် စစ်ပွဲမဟုတ်သော စစ်ဆင်ရေးများ (Operations other than War - OOTW) ဖြစ်သည့် မြေမြှုပ်မိုင်း ရှင်းလင်းခြင်း၊ လူသားချင်း စာနာ ထောက်ထားမှု နှင့် သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ် ကယ်ဆယ်ရေး လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ အရင်းအမြစ်နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်ရေးနှင့် လူ့အခွင့်အရေး ကာကွယ် စောင့်ရှောက်ရေး တို့နှင့် စပ်လျဉ်းသည့် လေ့ကျင့် သင်တန်းပေးမှုများအား စီမံချက်ရေးဆွဲခြင်းနှင့် ကွပ်ကဲ ကြီးကြပ် ကွပ်ကဲခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ရန်။
(၂) ကုလသမဂ္ဂက ချမှတ်ထားသော သင်ရိုးညွှန်းတမ်းများနှင့်အညီ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းများ လေ့ကျင့်ရေးဆိုင်ရာ အစီအစဥ်များ၊ ပရောဂျက်များနှင့် ဘတ်ဂျက်များကို ပြင်ဆင်ရေးဆွဲခြင်းနှင့် တင်ပြတောင်းခံခြင်း။
(၃) ကုလသမဂ္ဂငြိမ်းချမ်းမှု ထိန်းသိမ်းရေး စစ်ဆင်ရေးတာဝန်များကို ပံ့ပိုးကူညီရန်အတွက် အင်အားဖြန့်ကျက်မှုကို ညွှန်ကြားခြင်း၊ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲခြင်း။
(၄) အချက်အလက်များ စုဆောင်း ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရန်နှင့် ထိုင်းတပ်မတော်အတွက် ငြိမ်းချမ်းမှုထိန်းသိမ်းရေး စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတရားကို ရေးဆွဲရန်။
(၅) ပြည်တွင်း၊ပြည်ပရှိ ထိုင်းတပ်မတော် ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုတပ်ဖွဲ့များ၏ စစ်ဆင်ရေးများကို စောင့်ကြည့်အကဲဖြတ်ရန်။