AUDITOR

Ҳодимларга харажатларни қоплаш (9-дарс)

#Россия_тажрибаси

РФ Меҳнат кодексининг 188-моддасига кўра, ходим иш берувчининг розилиги билан ва унинг манфаатлари учун шахсий мулкидан фойдаланганда, ходимга тегишли бўлган асбоб-ускуналар, шахсий транспорт, жиҳозлар ва бошқа техник воситалар ҳамда материаллардан фойдаланганлик, эскириш (амортизация) учун компенсация тўланади, шунингдек улардан фойдаланиш билан боғлиқ харажатлар қопланади. Харажатларни қоплаш миқдори меҳнат шартномаси тарафларининг ёзма шаклда ифодаланган келишуви билан белгиланади.

Бунда кўрсатилган харажатларни қоплаш миқдори меҳнат фаолияти мақсадлари учун мазкур мулкдан амалда фойдаланиш билан боғлиқ иқтисодий асосланган харажатларга мос келиши керак. Яъни, ташкилот ходимнинг фойдаланилаётган мулкка нисбатан мулк ҳуқуқини, шунингдек ушбу мулкдан ишлаб чиқариш мақсадларида фойдаланишда у томонидан қилинган харажатларни тасдиқловчи ҳужжатларга (ёки уларнинг белгиланган тартибда тасдиқланган нусхаларига) эга бўлиши керак.

"Акциядорлик жамиятлари тўғрисида"ги Федерал қонуннинг 64-моддасига кўра, акциядорларнинг умумий йиғилиши қарорига биноан жамият директорлар кенгаши (кузатув кенгаши) аъзоларига улар ўз мажбуриятларини бажараётган даврда жамият директорлар кенгаши (кузатув кенгаши) аъзолари функцияларини бажариш билан боғлиқ харажатлар қопланиши керак. Бундай мукофот ва компенсациялар миқдори акциядорларнинг умумий йиғилиши қарори билан белгиланади.

Юқоридаги ҳолатларда гап жисмоний шахс ташкилот манфаатлари йўлида ўз функцияларини бажариш муносабати билан қилган амалдаги харажатларни қоплаш ҳақида борганлиги сабабли, бундай вазиятда солиқ солинадиган даромад юзага келмайди.

@auditor_team

Солиқ солинмайдиган даромадлар (8-дарс)

#Россия_тажрибаси

РФ солиқ қонунчилиги ЎзР СК каби жисмоний шахсларнинг барча даромадлари солиққа тортилиши бўйича қоидаларни белгилайди. Шу билан бирга аниқ белгиланган рўйхат бўйича тегишли даромад турларига солиқ солинмайди. Бу истиснолар фақат қонун чиқарувчиларнинг хоҳиш-иродаси билан белгиланган ва СК 217-моддасида "Солиқ солинмайдиган даромадлар" сифатида кўрсатиб ўтилган.

Иш берувчилар томонидан ўз ходимлари фойдасига тўланадиган солиқ солинмайдиган тўловлардан қуйидагиларни келтириб ўтиш мумкин:

1️⃣ қонунда белгиланган барча турдаги компенсация тўловлари (фойдаланилмаган таътил учун компенсация бундан мустасно);

2️⃣ ходимларнинг хизмат сафари харажатлари қопланиши (йўл кира, яшаш жойи, шунингдек белгиланган меъёр доирасидаги кунлик харажатлар). Ички хизмат сафарлари учун меъёр кунига 700 рубль, хорижий сафарлар учун – кунига 2500 рубль этиб белгиланган;

3️⃣ ходимларга бир йилда бир ходимга 4000 рублдан ошмаган миқдордаги моддий ёрдам. Бундан ташқари, иш берувчилар томонидан ходимларга (ота-оналар, фарзандликка олувчилар, васийлар) бола туғилганда (фарзандликка олинганда, асраб олинганда) туғилгандан (фарзандликка олингандан) кейинги бир йил ичида тўланадиган моддий ёрдамдан солиқ ушланмайди. Лекин бу турдаги тўловлар учун чеклов назарда тутилган – ҳар бир бола учун 50 000 рублдан кўп бўлмаслиги керак;

4️⃣ ходимларга бир йилда бир ходимга 4000 рублдан ошмаган миқдордаги совғалар;

5️⃣ ходимлар ва уларнинг оила аъзолари (эр-хотин, болалар ва ота-оналар) даволаниши учун тўлов (тиббиёт муассасасининг тегишли лицензияси мавжуд бўлганда, шунингдек тўлов иш берувчининг соф фойдаси ҳисобидан амалга оширилган тақдирда);

6️⃣ ўз ходимларига ва (ёки) уларнинг оила аъзоларига РФ ҳудудидаги санаторий-курорт ва соғломлаштириш муассасаларига йўлланмалар (туристик йўлланмалардан ташқари) қийматини тўлиқ ёки қисман қоплаш суммалари (тўлов иш берувчининг соф фойдаси ёки бюджет маблағлари ҳисобидан амалга оширилган тақдирда);

7️⃣ ходимлар (ва бошқа жисмоний шахслар) фойдасига мажбурий суғурта шартномалари, ихтиёрий шахсий суғурта шартномалари ёки ихтиёрий пенсия суғуртаси шартномалари бўйича бадаллар;

8️⃣ лицензияга эга нодавлат пенсия фондлари билан тузилган нодавлат пенсия таъминоти шартномалари бўйича ходимлар учун тўланадиган пенсия бадаллари;

9️⃣ ходимларнинг уй-жой сотиб олиш (қуриш) учун олинган қарзлар бўйича фоизларни тўлаш харажатларини қоплаш. Бу компенсация фақат фоизларга тегишли ва белгиланган меъёр доирасида (фойда солиғи бўйича ҳисобга олинадиган меҳнатга ҳақ тўлаш харажатларининг 3 фоизи) ЖШДС солинмайди;

🔟 ходимнинг малакасини мустақил баҳолаш учун тўлов;

Россия таълим муассасаларида (тегишли лицензияга эга) ёки тегишли мақомга эга хорижий таълим муассасаларида асосий ва қўшимча таълим дастурлари, шунингдек касбий тайёргарлик ва қайта тайёрлаш бўйича жисмоний шахсларнинг ўқиши учун тўлов ЖШДСдан озод қилинади.

@auditor_team

Солиқ солинмайдиган даромадлар (7-дарс)

#Россия_тажрибаси

РФ солиқ қонунчилиги ЎзР СК каби жисмоний шахсларнинг барча даромадлари солиққа тортилиши бўйича қоидани белгилайди. Шу билан бирга аниқ белгиланган рўйхат бўйича тегишли даромад турларига солиқ солинмайди. Бу истиснолар фақат қонун чиқарувчиларнинг хоҳиш-иродаси билан белгиланган ва CК 217-моддасида "Солиқ солинмайдиган даромадлар" сифатида кўрсатиб ўтилган.

Шундай қилиб, у ёки бу даромад тури солиқ солинмайдиган тоифага киритиш учун Солиқ кодексининг 217-моддасидаги рўйхатга мурожаат қилиш керак.

Солиқ солинмайдиган даромадларга, хусусан, қуйидагилар киради:

1️⃣ давлат нафақалари (вақтинчалик меҳнатга лаёқатсизлик нафақаси ва бемор болаларни парвариш қилиш учун нафақалар бундан мустасно) ва давлат пенсиялари;

2️⃣ амалдаги қонунчиликка мувофиқ тўланадиган компенсациялар, алиментлар;

3️⃣ ҳокимият органлари қарори асосида кўрсатилган моддий ёрдам;

4️⃣ жисмоний шахснинг кредитор томонидан умидсиз қарзини ҳисобдан чиқаришдан олган даромади, агар жисмоний шахс ва кредитор ўзаро боғлиқ бўлмаса ва қарз мавжуд бўлган даврда меҳнат муносабатларида бўлмаса, шунингдек қарзни ҳисобдан чиқариш моддий ёрдам ёки кредиторнинг жисмоний шахсга сотилган товарлар (бажарилган ишлар, кўрсатилган хизматлар) учун тўлов шакли бўлмаса (Солиқ кодекси 217.1-моддаси 3-банди 4-кичик банди, 2020 йил 1 январдан киритилган).

Изоҳ: Юқорида кўрсатилган жисмоний шахснинг кредитор томонидан умидсиз қарзини ҳисобдан чиқаришдан олган даромади ЎзР СКнинг 376-моддасига мувофиқ моддиф наф тарзидаги даромад сифатида қаралади ва солиққа тортилади. РФ СК бундай қарз умидсиз бўлган тақдирда жисмоний шахснинг даромади бўлмаслиги қоидасини қиритган.

@auditor_team

Алоҳида молиявий ҳисобот мажбурий бўлади

#мулоҳаза

Иқтисодиёт ва молия вазирлиги эълон қилган низомга мувофиқ 2025 йил 1 январдан бошлаб МҲХСга ўтган ташкилотлар тегишли шакл бўйича алоҳида молиявий ҳисобот топширишлари шарт.

10-сон МҲХС “Консолидациялашган молиявий ҳисобот” стандартига мувофиқ ўзининг шўъба ташкилотларига эга бўлган бош ташкилот консолидациялашган молиявий ҳисоботни мажбурий тартибда, алоҳида молиявий ҳисоботни эса ихтиёрий тарзда тузиши мумкинлиги кўрсатиб ўтилган. Шу билан бирга алоҳида молиявий ҳисоботни тузиш муайян давлат қонунчилиги бўйича мажбурий қилиб белгиланиши дунё тажрибасида мавжуд.

Эндиликда МҲХСга ўтган ташкилотлар улар гуруҳни ташкил этадиган бош ташкилот бўлиши ёки бўлмаслигидан қатъий назар давлат органига алоҳида молиявий ҳисоботни тақдим этиши шартлиги белгиланмоқда. Консолидациялашган молиявий ҳисоботни бошқа фойдаланувчиларга тақдим этишлари мумкинлиги таъкидланган.

27-сон МҲХСга мувофиқ махаллий қонунчилик алоҳида молиявий ҳисобот тузишни талаб қилган тақдирда компания ўзининг шўъба ташкилотларидаги инвестицияларига нисбатан мазкур стандартни қўллайди. Яъни шўъба ташкилотларни ҳам қўшма корхоналарга ёки таъсир остидаги ташкилотларга инвестиция каби улушли қатнашиш усулидан фойдаланиб акс эттиради.

Шунингдек, Иқтисодиёт ва молия вазирлиги мазкур низом бўйича талаб қилинадиган молиявий ҳисобот шаклларини тўлдириш бўйича услубий қўлланма тез оради эълон қилинишини маълум қилган.

Барча субъектларнинг молиявий ҳисоботларини жамлаш ва эълон қилишни назарда тутадиган стратегик қарор бўйича хозирда сукут сақланмоқда.

@auditor_team

Жисмоний шахсларга ўзининг мол-мулк ва ер солиғи ҳисоботларини акцептлаш ҳуқуқи берилиши керак (1-қисм)

#мулоҳаза

Одатда шу пайтгача жисмоний шахсларнинг мол-мулк ёки ер солиғи бўйича солиқ органларининг ўз маълумотлари асосида солиқ ҳисоблаши ва уни хабарнома тарзида жисмоний шахсга юбориши жисмоний шахс учун қулайлик сифатида қарар эдик. Қаерда солиқ масалалари бўйича аудитория билан суҳбатлашган бўлсак, бу борада муаммолар бўлмас эди.

Эндиликда, ушбу солиқлар суммаси қўзга кўринадиган даражага чиқиши, жисмоний шахсларнинг аҳамиятли даромад суммалари солиққа тўланиши керак бўладиган даврлар келганда, ушбу қулайлик солиқ тўловчининг ҳуқуқини чеклаш бўлиб қолмоқда.

Биринчидан, солиқ органи ўзига бошқа бир давлат органидан келиб тушган маълумот асосида солиқни ҳисоблашига тўғри келади. Ушбу маълумотларнинг тўғри эканини текшириш ёки ҳақиқатга мос келиши ҳисобга олинмайди.

Иккинчидан, солиқ тўловчи ўзига тегишли солиқ объекти бўйича тегишли солиқ базаси ва солиқ ставкасидан келиб чиқиб солиқ тўлаши керак. Лекин, бу ҳисоб-китобга жисмоний шахснинг розилик билдириши учун имконият берилмаслиги холисликни йўқолишига сабаб бўлади. “Биз ҳисоблаймиз-Сиз тўлайсиз”.

Учинчидан, техник хатолар ёки нотўғри солиқ ҳисоби маълумотлари жуда кўплаб инсонларга етиб бормайди. Натижада нореал солиқ қарздорлигини хосил қилиш эхтимоли юзага келади. Бугунги солиқ тўловчига солиқларни шунчаки тўлашни эмас, ҳар бир масалани тагига етиб солиқ тўлашларини тавсия қиламиз. Бу Сизнинг ҳуқуқингиз!

Бу мавзуни реал суд иши мисоллари билан ўрганамиз. Халқаро тажрибани кўриб чиқамиз ва масалани давлат ва жамият учун энг мақбул ечимларини таклиф қиламиз. Агар мавзуга алоқадор кейслар Сизда мавжуд бўлса, биз билан боғланинг.

@auditor_team

Даромадларни олиш шакли ва санаси (6-дарс)

#Россия_тажрибаси

Иш ҳақи кўринишидаги даромадлар учун ойнинг якуни даромад олиш санаси ҳисобланади. Фоиз кўринишидаги даромадлар учун эса тўлов санаси даромаднинг олиш санаси ҳисобланади.

2016 йилнинг 1 январидан бошлаб даромадларни олиш саналари қуйидагича белгиланган:

✅ Хизмат сафари харажатларига солиқ солиш. Ходимга тўланадиган меъёрдан ортиқча кунлик харажатлар солиққа тортилади. Бунда даромад олиш санаси деб, ходим сафардан қайтгач, аванс ҳисоботи тасдиқланган ойнинг охирги куни ҳисобланади.

✅ Қарзни кечиш ҳолатида. Масалан, компания фуқарога берган қарзини қайтариб олишдан воз кечса. Бу ҳолатда даромад олиш санаси қарзни расмий равишда ҳисобдан чиқарилган кун ҳисобланади

✅ Паст фоизли ёки фоизсиз қарзлар бўйича. Бундай қарз ёки кредитлардан олинадиган моддий наф учун даромад олиш санаси сифатида қарз берилган муддат давомида ҳар ойнинг охирги куни олинади.

@auditor_team