#یادداشت
#محمدباقر_ملکیان
🗒 سند پژوهی (4)
تعليق (1)
در یادداشت پیشین از تعلیق نام بردیم و نمونه ای هم برای آن ذکر کردیم. در این یادداشت به تفصیل به مسأله تعلیق در اسانید خواهیم پرداخت؛ إن شاء الله.
✅ تعلیق در حقیقت افتادگی ای از ابتدای سند است البته با توجه به سند قبلی و تکیه بر آن. (الرواشح السماویة، ص 200)
این نمونه را ببینید:
1. عليّ بن إبراهیم عن محمّد بن عیسی عن یونس عن أبي الحسن (عليه السلام)
2. یونس عن أبي الحسن (عليه السلام)
در سند دوم، تکه ای از سند (يعني «علیّ بن ابراهیم عن محمّد بن عیسی») با تکیه بر سند اول حذف شده است.
✅ يک نکته
تعليق دو گونه است: در قسمي، تکه محذوف سند ـ با توجه به سند پيشينش ـ معلوم است، مثالي که در ابتدای اين بحث ذکر کرديم مثالی برای اين گونه از تعليق است.
اما در قسم دوم ـ که البته انگشت شمار است ـ امر اين گونه نيست، يعني با توجه به سند پيشينش وبا تکيه بر آن نمی توان تکه محذوف سند را مشخص کرد. به اين دو سند توجه کنيد:
1. حميد بن زياد عن الحسن بن محمّد بن سماعة عن محمّد بن أبي حمزة. ( الكافي، ج3، ص155، ح1.)
2. سهل بن زياد عن إسماعيل بن مهران عن عليّ بن أبي حمزة. ( الكافي، ج 3، ص155، ح2).
کليني بدون واسطه از سهل بن زياد نقل روايت نمی کند، اما اين سند نمی تواند بر سند قبلی هم تکيه داشته باشد. با اين حال سند دوم حقيقتاً معلّق است البته نه بر سند قبلی، بلکه متکی است بر تکه ای که در اسانید معهود است (چیزی شبیه به عهد ذهنی در مسأله لام تعریف در نحو). از اين رو شيخ طوسی در تهذيب الأحکام اين سند را چنين نقل کرده است: «محمّد بن يعقوب عن عدّة من أصحابنا عن سهل بن زياد عن إسماعيل بن مهران عن عليّ بن أبي حمزة». (تهذيب الأحكام: ج1، ص344، ح174. ونيز نمونه های ديگر را بنگريد: الكافي، ج 3، ص135، ح16؛ ج3، ص154، ح3؛ ج3، ص165، ح1؛ ج3، ص165، ح2؛ ج3، ص233، ح2).
✅ مصادر روايي وخصيصه تعليق
تعلیق یکی از خصائص سندی در کتاب کافی است، امّا اين تنها مختص کتاب کافی نيست، بلکه ـ چنان که مرحوم شوشتری گفته است (قاموس الرجال، ج9، ص 625) ـ تعلیق در آثار قدماء امری رائج است.
نمونه هایی از تعلیق در کتاب اختیارالرجال کشی را در مقدّمه تصحیح کشی بیان کرده ام.
در فهرست حمید بن زیاد نیز تعلیقات فراوانی وجود دارد که متأسفانه کسی بدان ها نپرداخته است، بلکه به نظر می رسد در برخی موارد حتی شیخ طوسی هم متفطّن تعلیقات فهرست حمید نبوده است. (این موارد را در حواشی ای که بر فهرست شیخ طوسی داشته ام بیان کرده ام).
https://t.me/derasatfielmrejal
#محمدباقر_ملکیان
🗒 سند پژوهی (4)
تعليق (1)
در یادداشت پیشین از تعلیق نام بردیم و نمونه ای هم برای آن ذکر کردیم. در این یادداشت به تفصیل به مسأله تعلیق در اسانید خواهیم پرداخت؛ إن شاء الله.
✅ تعلیق در حقیقت افتادگی ای از ابتدای سند است البته با توجه به سند قبلی و تکیه بر آن. (الرواشح السماویة، ص 200)
این نمونه را ببینید:
1. عليّ بن إبراهیم عن محمّد بن عیسی عن یونس عن أبي الحسن (عليه السلام)
2. یونس عن أبي الحسن (عليه السلام)
در سند دوم، تکه ای از سند (يعني «علیّ بن ابراهیم عن محمّد بن عیسی») با تکیه بر سند اول حذف شده است.
✅ يک نکته
تعليق دو گونه است: در قسمي، تکه محذوف سند ـ با توجه به سند پيشينش ـ معلوم است، مثالي که در ابتدای اين بحث ذکر کرديم مثالی برای اين گونه از تعليق است.
اما در قسم دوم ـ که البته انگشت شمار است ـ امر اين گونه نيست، يعني با توجه به سند پيشينش وبا تکيه بر آن نمی توان تکه محذوف سند را مشخص کرد. به اين دو سند توجه کنيد:
1. حميد بن زياد عن الحسن بن محمّد بن سماعة عن محمّد بن أبي حمزة. ( الكافي، ج3، ص155، ح1.)
2. سهل بن زياد عن إسماعيل بن مهران عن عليّ بن أبي حمزة. ( الكافي، ج 3، ص155، ح2).
کليني بدون واسطه از سهل بن زياد نقل روايت نمی کند، اما اين سند نمی تواند بر سند قبلی هم تکيه داشته باشد. با اين حال سند دوم حقيقتاً معلّق است البته نه بر سند قبلی، بلکه متکی است بر تکه ای که در اسانید معهود است (چیزی شبیه به عهد ذهنی در مسأله لام تعریف در نحو). از اين رو شيخ طوسی در تهذيب الأحکام اين سند را چنين نقل کرده است: «محمّد بن يعقوب عن عدّة من أصحابنا عن سهل بن زياد عن إسماعيل بن مهران عن عليّ بن أبي حمزة». (تهذيب الأحكام: ج1، ص344، ح174. ونيز نمونه های ديگر را بنگريد: الكافي، ج 3، ص135، ح16؛ ج3، ص154، ح3؛ ج3، ص165، ح1؛ ج3، ص165، ح2؛ ج3، ص233، ح2).
✅ مصادر روايي وخصيصه تعليق
تعلیق یکی از خصائص سندی در کتاب کافی است، امّا اين تنها مختص کتاب کافی نيست، بلکه ـ چنان که مرحوم شوشتری گفته است (قاموس الرجال، ج9، ص 625) ـ تعلیق در آثار قدماء امری رائج است.
نمونه هایی از تعلیق در کتاب اختیارالرجال کشی را در مقدّمه تصحیح کشی بیان کرده ام.
در فهرست حمید بن زیاد نیز تعلیقات فراوانی وجود دارد که متأسفانه کسی بدان ها نپرداخته است، بلکه به نظر می رسد در برخی موارد حتی شیخ طوسی هم متفطّن تعلیقات فهرست حمید نبوده است. (این موارد را در حواشی ای که بر فهرست شیخ طوسی داشته ام بیان کرده ام).
https://t.me/derasatfielmrejal