ملکوت کلمات(رضا اسماعیلی)

به نام خدا

________________
شعر امروز در محتوا عقب است
________________

یک شاعر در برنامه تلویزیونی «شابک» گفت: روند شعر امروز در حوزه ساختار و فرم روند روبه رشد و قابل تاملی است و پیشرفت‌های درخشانی در این حوزه داشته‌ایم، اما احساس می‌کنم در حوزه محتوا ما همچنان عقب هستیم.

به گزارش خبرگزاری فارس، رضا اسماعیلی شاعر و منتقد ادبی با حضور در برنامه «شابک» در خصوص اولین گام های خود در حوزه ادبیات گفت: مادرم در دوران کودکی من دوبیتی های باباطاهر را دایما با خود زمزمه می کرد و همین ضرب آهنگ حزن انگیز مادرم در گوش من باقی ماند و به صورت ناخودآگاه باعث شد که به ادبیات علاقه مند شوم و در این وادی قدم بگذارم. بعد ها هم انقلاب اسلامی اتفاق افتاد و باعث شد با جدیت و انگیزه بیش تری با حوزه هنری همکاری کنم و گام های بلندتری در مسیر ادبیات بردارم.

این شاعر در معرفی آثار خود بیان کرد: اولین مجموعه ای که از من منتشر شد «حنجره سرخ عشق» نام داشت که ناشر آن حوزه هنری بود. بعد از آن اولین آثار آیینی من توسط روزنامه اطلاعات منتشر شد. یک سری مجموعه های گردآوری هم از من به صورت پراکنده منتشر شده و چند اثر تحقیقی از جمله "رفتارشناسی ادبی و شعر مفهومی".

اسماعیلی با اشاره به جایگاه کتاب در جامعه اظهار داشت: کتاب در هر شرایطی جایگاه خود را حفظ خواهد کرد. فضای مجازی هرگز نمی تواند جای کتاب را پر کند چرا که کتاب انسان را به تعمق و تفکر وا می دارد و انسان در یک خلوت و آرامش با کتاب انس می گیرد و با تمرکز حواس می توان با کتاب خلوتی دلچسب را پدیدآورد. فضای مجازی نمی تواند به صورت اصیل تولید اندیشه کند و بیش تر نوعی تفنن و بازیچه به نظر می رسد.

این منتقد ادبی در ادامه با بیان علاقه مندی های خود در حوزه شعر و داستان گفت: در این روزگار شاعران خوب زیاد داریم و سعی می کنم آثار همه شاعران خوب را مطالعه کنم. اما در حوزه شعر سپید بنده ارادت ویژه ای به خانم طاهره صفارزاده دارم و ایشان را به عنوان شاعر «اندیشه و معنا» می‌شناسم. در حوزه شعر کلاسیک هم به استاد مشفق کاشانی علاقه مندم. از شاعران جوان تر هم آقایان علیرضا قزوه و فاضل نظری به نظرم از شاعران موفق روزگار ما هستند. البته همانطور که اشاره کردم شاعران خوب زیاد داریم، و نام بردن از بعضی به خاطر بی جواب نماندن سوال شما بود. در حوزه داستان هم به آثار هوشنگ مردای کرمانی علاقه مندم و در کنار آن از آثار جلال آل احمد هم بسیار لذت می برم.

اسماعیلی با اشاره به روند شعر معاصر عنوان کرد: روند شعر امروز در حوزه ساختار و فرم روند روبه رشد و قابل تاملی است و پیشرفت های درخشانی در این حوزه داشته ایم، اما احساس می کنم در حوزه محتوا ما همچنان عقب هستیم و شعر ما از این ناحیه همچنان دچار آسیب هست و کاستی هایی داریم و این به دلیل عدم مطالعه است.

وی افزود: شعر ما بیشتر از احساسات مایه می گیرد تا اندیشه، شعر ما باید از لهجه توصیفی صرف فاصله بگیرد و این فقر اندیشه را جبران کند تا شاهد مضامین ارجمندتر و مفاهیم عمیق تری در شعر امروز باشیم.

ایشان در پایان خاطرنشان کرد: آرزو می کنم کتاب در جامعه به جایگاه اصیل خود دست پیدا کند و روزی برسد کها کتاب در سبد خانواده جایگاه شایسته خود را پیدا کند و همچنان که مردم به سایر موارد توجه می کنند کتاب را هم قدر بشناسند و با کتاب انس و الفت بیشتری پیدا کنند.

گفتنی است معرفی و متن خوانی کتاب «حیفا» به قلم محمدرضا حدادپور جهرمی از دیگر بخش های برنامه شابک بود.


خبرگزاری فارس، دوشنبه 18 دی 1396
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13961018000779

به نام خدا

به انگیزه تجدید میثاق ملت سربلند ایران با امام، انقلاب و رهبری

________________________________
در دولت «عدل»، حال ملت خوب است
________________________________

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، رضا اسماعیلی، از شاعران کشور، همزمان با راهپیمایی مردم در پاسخ به اغتشاشگران، با استناد به فرازی از بیانات رهبر انقلاب در باره ضرورت رسیدگی به معیشت مردم، جدیدترین رباعی های خود را – که تعدادی از آنها با لهجه طنز سروده شده - به این موضوع اختصاص داده است:

«از جمله‌ى چیزهایى که مردم را به بهشت نزدیک می کند، بهبود معیشت مردم است. «کادَ الفَقرُ اَن یَکُونَ کُفرا». جامعه‌اى که در آن فقر باشد، بیکارى باشد، مشکلات معیشتىِ غیر قابل حل وجود داشته باشد، اختلاف طبقاتى باشد، تبعیض باشد، شکاف طبقاتى باشد، حالت آرامش ایمانى پیدا نمی کند. فقر، انسان ها را به فساد می کشاند، به کفر می کشاند؛ فقر را باید ریشه ‌کن کرد. کار اقتصادى، فعّالیّت اقتصادى باید به‌ طور جدّى در برنامه‌هاى مسئولین قرار بگیرد، که خب امروز بحمداللَّه مسئولین دنبال این چیزها هستند. فکرها را باید منتظم کرد، راه را باید درست تشخیص داد، درست باید حرکت کرد.»
(از بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ 23 اردیبهشت 1393)

۱
ما شیعه حیدریم و عزت با ماست
فرزند حماسه ایم و غیرت با ماست
در دایره عدل علی می چرخیم
تا حشر، تبسم عدالت با ماست

۲
هر آینه، گفتن از عدالت خوب است
با عدل، امارت و حکومت خوب است
در سایه عدل، زندگی شیرین است
در دولت عدل، حال ملت خوب است

۳
جز عدل، کتاب دیگری ما را نیست
گلواژه ناب دیگری ما را نیست
برخاسته ایم، تا به پا گردد عدل
جز عدل، حساب دیگری ما را نیست

۴
ای حضرت انقلاب! ما را دریاب
ما مردم دردآشنا را دریاب
یک سو همه کوخ و سوی دیگر کاخ است
این فاصله ها... فاصله ها را دریاب!

۵
انسان گرسنه، درد را می فهمد
دستان فقیر مرد را می فهمد
شرمندگیِ سفره خالی از نان
در آینه، آهِ سرد را می فهمد

۶
ای کاخ نشینان! به خدا برگردید
از کاخ، به سوی کوخ ها برگردید
از شورش پابرهنه ها در عالم
گردیده قیامتی به پا، برگردید

۷
ما مردم زخم خورده بیداریم
برخاسته ایم اگر که ما، حق داریم
خواهان عدالتیم و خصم فتنه
از دشمن ملت و وطن بیزاریم

۸
ما پیرو خاندان عصمت هستیم
لب تشنه زمزم عدالت هستیم
مُردیم به زیر بار ناکامی ها
خواهان رسیدگی به ملت هستیم

۹
قربان امام و حرف های نابش
قربان دلِ شکسته ی بی تابش
بُردیم ز یاد حرف های او را
کردیم به چارچوب نسیان قابش!

۱۰
در شهر، ترقص تجمل تا کی؟
از دیدن اختلاس، قُل قُل تا کی؟
بردند تمام هستیِ مردم را
خون خوردن و روزه تحمل تا کی؟

۱۱
برگرد ز حرص و آز، آقازاده
با خلق خدا بساز، آقازاده
شد صورت خلق، سرخِ سیلی از فقر
برخیز ز خواب ناز، آقازاده

۱۲
در شهر هزار کاخ و ویلا داری
در بانک، حساب های بالا داری
با پولِ نزول، خیریه می سازی
روی سر پابرهنگان جا داری!

۱۳
ای حضرت مُستطاب! پیش از آن که...
شیرازه ی انقلاب پیش از آن که...
عفریته ی فقر، عِرض مردم را برد
برخیز هلا ز خواب، پیش از آن که...؟!

۱۴
باهوشی و دانش اداری داری
در حَلق، زبانِ چرب؟ آری، داری
با تک تک پابرهنگان این شهر
می دانم، عکس یادگاری داری!

۱۵
دوران خوشی ست، بی رگی، بی دردی
با پول بدون رنج، دنیاگردی
وقتی که کسی نیست بپرسد از تو:
«آقای رئیس! از کجا آوردی؟!»

۱۶
خوش باد تو را درونِ این آبادی
با پولِ گرسنگان، بساط شادی
گفتند به تو: فرازِ چشمت ابروست؟!
لعنت به پرنده! مرگ بر آزادی

۱۷
حرفای قشنگ می زنی، این کم نیست
بر آینه سنگ می زنی، این کم نیست
در شهر به مغزِ مردم بیچاره
هر روز کلنگ می زنی، این کم نیست!

۱۸
تو نابغه ای، ملت ما می داند
هر کس که نشسته با شما می داند
در صنعت اختلاس فردِ فردی
این حُسن تو را «راز بقا» می داند!

۱۹
تو نوکر مردمی، ز حالت پیداست
در شهر، ز بوی قیل و قالت پیداست
تو حرف دلِ گرسنه را می فهمی
از جاه و جلال بی زوالت پیداست!

۲۰
در شهر، عزیزِ دل! قیامت کردی
به مردم ناامید، خدمت کردی
در بین برهنگانِ تیپا خورده
تن جامه ای از «شعار»، قسمت کردی

۲۱
جنتلمن و باکلاس و دلبندی تو
در دادن وعده ها، توانمندی تو
در پشت شعارِ «زنده بادا مردم»
بر ریش تمام خلق، می خندی تو!

۲۲
ماییم و ولایت علی، بسم الله
همسایه عزت علی، بسم الله
همسنگر غیرت ابوذر مردان
سرباز عدالت علی، بسم الله

۲۳
وقت است دو باره دل به دریا بندیم
ما لشکر قطره‌ها به هم پیوندیم
دریا بشویم اگر، به جا می‌مانیم
بر نسل سراب، راه را می‌بندیم

به نام خدا

______________________
فقر و تبعیض
______________________

«از جمله‌ى چیزهایى که مردم را به بهشت نزدیک می کند، بهبود «معیشت» مردم است؛ کادَ الفَقرُ اَن یَکُونَ کُفرا. (رسول اکرم) جامعه‌اى که در آن فقر باشد، بیکارى باشد، مشکلات معیشتىِ غیر قابل حل وجود داشته باشد، اختلاف طبقاتى باشد، تبعیض باشد، شکاف طبقاتى باشد، حالت آرامش ایمانى پیدا نمی کند. فقر، انسان ها را به فساد می کشاند، به کفر می کشاند؛ فقر را باید ریشه‌ کن کرد.»
(از بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مردم استان ایلام در سالروز ولادت امیرالمؤمنین علیه‌السلام / 23 اردی بهشت 1393)


گرسنه است
دنیای پابرهنه
فردا «آزادی»
مغلوب قرصی نان خواهد شد!


رضا اسماعیلی

به نام خدا

غزلی از دوست شاعرم، استاد محمد حسین انصاری نژاد در منقبت حضرت معصومه(س)

--------------------------------
از جاده ی قم
--------------------------------

چون شاخه‌هایی در هم این شعر تر آوردم
از بید مجنون‌های باغ قمصر آوردم

دستی شمیم بیدمشک تازه با خود داشت
این چند برگ خشک، لای دفتر آوردم

بی تابی نیلوفران در باد،دیدن داشت
با باد رفتم تا کجاها سر در آوردم

در روشنای چشمه آنجا چای دم کردم
یا استکانی از شراب خلر آوردم

پای کدامین صخره با تو درد دل کردم؟
پای کدامین صخره، شعری دیگر آوردم؟

پیچیدم از آنجا تمام جاده ی قم را
جای گلاب این اشک‌های پرپر آوردم

در گردباد بی ترحم سخت پیچیدم
پیچیدم و این گونه کفرش را در آوردم

از چلچراغ گنبدش دستی تکان می‌داد
با گریه شعری تازه را پشت در آوردم

از حضرت شاه چراغ ای ابر می‌بینی
این نامه را بر آستان خواهر آوردم

بر روی دست آوردم این شور معطر را
از کوچه باغ قمصر این برگ و برآوردم

چون کودکی معصوم در پای ضریح آن گاه
یاد از غروب چشم‌های مادر آوردم

در جاده هم چشمم زیارت نامه سر می‌داد
از جاده تا گلدسته چشمان تر آوردم

شب بود و دیدم استجابت‌های گیسویی
تا رو به این خاک شقایق پرور آوردم

چشمم بر اوراق زیارت نامه بود اما
دست از مدار کهکشان آن سوتر آوردم

حس کرده‌ام بال کبوترهای گنبد را
در حسرت پروازشان مشتی پر آوردم

از چشم زخم روزگار آسوده‌ام بانو!
تا از تو حرزی خاصه بر انگشتر آوردم

چیزی شبیه یک سفرنامه است شعر من
این تحفه را در شامگاه آخر آوردم

***

به نام خدا

تقدیم به آیینه نور و مبشر ظهور، امام حسن عسکری(ع)

_______________________
باغ اشارات
_______________________

بيـــا باغ گـل را، تجسم كنيـم
گل عسکــــری را، تبسم كنيم

بــــــه باغ اشارات او بشكفيـــم
كرامـــــات او را، تكلـــم كنيــــم

زمين روسياه شب و دشنه است
بيا صبح او را، تـــــرنّم كنيــــــم

بيـــــا تــــــا ز احسان دستان او
زمين را پر از عشق و گندم كنيم

ز باران مِهرش، جهان را شبـی
بهارانــه، خيس تفاهــــم كنيــم

بيا فصل چشمان او را بـه شوق
صميمانه، تقديم مـــــردم كنيـــم

بيـــا در نگاه صبور حسن (ع)
امـام زمـان را تجســـم كنيــــم

بيا فصل ميـــلاد چشمان اوست
بيــــا چشــم او را تبسم كنيـــم

***

می افزاید: مفهوم این بیت آن است که انسان هایی که به دنبال نور، روشنایی و آزادی هستند، همواره این دغدغه و نگرانی را دارند که «خورشید آزادی» مورد هجوم شب استبداد قرار گیرد، از همین رو همواره تلاش می کنند با روشنگری از میراث نور و روشنایی پاسداری کنند تا به مخاطره نیفتد.

____________________
یلدا، کنایه از دنیا
____________________

نویسنده کتاب «بانوی آئینه و آب» با بیان این که در شعرهایی که لهجه حکمی، اخلاقی و تعلیمی دارند، منظور شاعر از به کاربردن واژه یلدا کنایه از دنیا است، ادامه می دهد: در چنین اشعاری شب یلدا به ظلمت دنیا تشبیه شده و مژده پیروزی نور بر ظلمت و حق بر باطل داده می شود، مثلا خاقانی در بیت:
تو جان لطیفی و جهان جسم کثیف است
تو شمع فروزنده و گیتی شب یلداست

انسان آرمانی را به جان لطیف و جهان را به جسم کثیف تشبیه کرده است. اسماعیلی با اشاره به بیتی از صائب تبریزی با این مضمون:
مردان نظر سیاه به دنیا نمی کنند
روز سفید خود شب یلدا نمی کنند

اضافه می کند: شاعر در این بیت دنیا و ظلمت کده خاک را به شب یلدا تشبیه کرده و می گوید، مردانی که به دنبال معرفت و زندگی جاوید هستند، به دنیا التفاتی ندارند و در پی آن هستند که از این جهان پر ظلمت خود را به دنیای باقی و جاویدان برسانند.
به گفته این شاعر آیینی کشور، در اشعار عاشقانه، شب یلدا به معنای دیگری به کار برده شده است. در اشعار غنایی و عاشقانه شاعران گیسوی بلند یار و شب هجران و فراق را به شب یلدا تشبیه کرده اند. مثلا سعدی می گوید:
نظر به روی تو هر بامداد نوروزیست
شب فراق تو هر شب که هست یلداییست

و عبید زاکانی در بیتی می گوید:

با زلف تو قصه ایست ما را مشکل
همچون شب یلدا به درازی مشهور

خواجوی کرمانی نیز در بیتی می گوید:
تا در سر زلفش نکنی جان گرامی
پیش تو حدیث شب یلدا نتوان کرد

به گفته اسماعیلی، این اشعار نشان می دهد، شاعرانی که لهجه عاشقانه در آثار خود داشته اند، دمیدن سپیده صبح و طلوع خورشید را به روزگار وصل و شب یلدا را به روزگار هجران و جدایی تشبیه کرده اند.

______________________
بار منفی «یلدا» در شعر کلاسیک بیشتر است
______________________

اسماعیلی با بیان این که یلدا در شعر کلاسیک بیشتر بار منفی دارد، می گوید: این شاعران به یلدا بیشتر به عنوان پدیده ای که زیاد مطلوب و مقبول نیست و مرحله ای که باید از آن گذر کرد، نگاه کرده اند. حتی بعضی از شاعران یلدا را بهانه شکوه و شکایت از روزگار فقر و تنگدستی قرار داده و با زبان شعر گریزی به وضعیت نابسامان اقتصادی خویش زده اند:
هیچ دانی که مرا حال شبانروزی چیست
از هجوم غم و رزق کم و افزونی وام
روز روشن ببرم چون شب یلدا تاریک
آب شیرین به مذاقم چو می تلخ حرام

(دیوان ادیب الممالک فراهانی: قصیده شماره 1)

وی ادامه می دهد: در شعر معاصر اما ، بیش تر وجه ایجابی یلدا مورد توجه شاعران قرار گرفته است. جشن یلدا در شعر امروز فرصتی برای رونمایی از سبک زندگی ایرانی - اسلامی و فرصتی برای احیای کرامت های اصیل انسانی و به تصویر کشیدن سیمای انسان آرمانی است. جشن یلدا در شعر امروز فرصتی برای رونمایی از سبک زندگی ایرانی - اسلامی و فرصتی برای احیای کرامت های اصیل انسانی و به تصویر کشیدن سیمای انسان آرمانی است.

به گفته این شاعر، در اشعار معاصر از شب یلدا به عنوان فرصتی برای بازگشت به خویشتن، مهرورزی و مردم داری، احسان، نیکوکاری، صله رحم ، و دستگیری از نیازمندان یاد شده است.
نویسنده کتاب «آسمانی ها» اضافه می کند: در شب یلدا به سنت های اصیل ایرانی و ملی خود بازگشته و جشن خود را به چاشنی تلاوت آیات قران، تفال به دیوان حافظ و شاهنامه خوانی و مثنوی خوانی متبرک می کنیم.
به گفته وی، وقتی شب یلدا را در اشعار معاصر واکاوی می کنیم، متوجه تجلی مولفه های سبک زندگی انسان شرقی در آن می شویم.

مولف کتاب «رفتارشناسی ادبی و شعر مفهومی» به شعری از نغمه مستشار نظامی از شاعران جوان معاصر اشاره کرده و می گوید در این شعر به زیبایی این سبک زندگی به تصویر کشیده است:
یلدا شب بلند غزل های مشرقی ست
میلاد هر ترانـــه زیبـای مشرقی ست
حالا کــــه دوستان همـــــه جمعند دف بیار
چشم انتظار صد دل شیدای مشرقی ست

اسماعیلی می افزاید: شاعران معاصر سعی کرده اند با تاکید بر جشن و سنت شب یلدا به صیانت از ارزش های اصیل ملی و اسلامی ایرانی بپردازند و آن را فرصتی مغتنم برای با هم بودن و دور هم جمع شدن بدانند. چنان که خدابخش صفادل در غزل زیر به خوبی
از سیمای ایجابی و روشن شب یلدا رونمایی کرده است:

به نام خدا

------------------------------------
تجلی شب یلدا در شاهکارهای ادبی پارسی
______________________

تهران - ایرنا - بسیاری از شاعران معاصر و کهن، متناسب با نگاه اندیشه ورز خود به شب یلدا گوشه چشمی داشته و در آثار به جای مانده اشان، به تفسیر و ستایش این بلندترین شب سال پرداخته اند.

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، یلدا یک جشن باستانی و یک میراث ناملموس فرهنگی است که نه به شیوه های رسمی بلکه به صورت شفاهی به نسل های مختلف منتقل شده و بر اساس آن رسوم و سنت هایی شکل گرفته است.
شب یلدا (شب چله) با طلوع نخستین روز زمستان به پایان می‌ رسد، پس از این رویداد، طول روزها به تدریج افزایش پیدا می‌ کند، از این رو شب یلدا را «شب تولد خورشید» می‌نامند.
این شب سرد که فرا می رسد ایرانیان و دیگر کشورها که دارای فرهنگ مشترک با ما هستند بر اساس یک سنت دیرین دور هم جمع شده تا لحظه های شیرین و به یاد ماندنی را در کنار اعضای خانواده ثبت کنند.
برخی یلدا را فرصتی مغتنم برای گردآمدن اقوام و بستگان دانسته و بعضی دیگر آن را بهانه ای برای تحبیب قلوب، صلح و آشتی، رفع کدورت ها و استحکام پیوندهای عاطفی عنوان کرده اند.
نگاه به کارنامه هزار ساله ادبیات فارسی، نشان می دهد که شاعران این مرزو بوم در اشعار خود به این جشن و این شب رویایی اهتمام داشته اند، هرچند تعابیر و تفاسیر در اشعار برخی از این بزرگان متفاوت است.

____________________
نشانی از «یلدا» تا پایان قرن پنجم در ادبیات پارسی نیست
____________________

یکی از شاعران معاصر درباره این شب و کاربرد واژه یلدا در اشعار شعرای معاصر و کهن به خبرنگار ایرنا می گوید: شب یلدا یا به تعبیری شب چله یکی از جشن های اصیل ایرانی است، بررسی ها در این باره که این جشن از چه قرنی در ادبیات فارسی راه باز کرده، نشان می دهد، تا پایان قرن پنجم به صورت جدی اثری از آن در اشعار به چشم نمی خورد، دلیل آن هم این است که تا این زمان شعر فارسی بیشتر در خدمت دربار و خواص بوده است.

رضا اسماعیلی می افزاید: شاعران در آن ایام از بیان غم و شادی های مردم به دور بوده و بیشتر به نیت گرفتن «صله» برای دربار و خواص شعر می گفتند، زیرا جشن شب یلدا یک جشن ساده مردمی بود که کشاورزان آن را در آخرین روز پاییز و بلندترین شب سال برای تولد دوباره خورشید، برگزار می کردند.

نویسنده کتاب «حنجره سرخ عشق» با بیان این که شاعران در آن زمان بیشتر به سبک خراسانی شعر می گفتند، نگاه آنها را در اشعار، آفاقی دانسته و ادامه می دهد: آنها تصویرگر و صورتگر بودند و در شعرهای خود بیشتر به توصیف طبیعت می پرداختند.
به گفته وی، پس از قرن پنجم، جشن یلدا اندک اندک به ادب فارسی راه پیدا کرد و تورق و توجه در دیوان شاعران نشان می دهد، عنصری بلخی از اولین شاعرانی است که در سده چهارم درباره یلدا بیت زیر را با لهجه غنایی- عاشقانه سروده است:
چون حلقه ربایند به نیزه، تو به نیزه
خال از رُخ رنگی بربایی شب یلدا

اسماعیلی با بیان این که ناصر خسرو قبادیانی شاعر دیگری است که درباره شب یلدا شعر سروده اضافه می کند: این شاعر اخلاق مدار که در اشعار خود بیشتر به باطن و سیرت توجه داشته، در بیتی شب یلدا را به ظلمت شب و گناه و معصیت تشبیه کرده و می گوید:
قندیل فروزی به شب قدر به مسجد
مسجد شده چون روز و دلت چون شب یلدا

در این بیت خطاب ناصرخسرو افرادی هستند که ظواهر دینی را حفظ کرده اما به باطن و مغز دین بی توجه هستند و درظلمت معصیت و گناه به سر می برند.
اسماعیلی با بیان این که شاعران دیگری از جمله مولانا، سعدی، حافظ و بسیاری از بزرگان ادب فارسی یلدا را مورد توجه قرار داده اند، می گوید: در شعر فارسی تعبیر و تفسیر شب یلدا متفاوت است زیرا شاعران روایات گوناگونی از آن دارند.

___________________
یلدا، کنایه از اختناق و استبداد
___________________

مولف کتاب منظومه بلند «نی نامه» با بیان این که معنی یلدا در شعرهای سیاسی اجتماعی متفاوت است، می افزاید: واژه یلدا در این نوع اشعار کنایه از شب سیاه اختناق و استبداد دارد به طور مثال حافظ می گوید:
صحبت حُکام ظلمت شب یلداست
نور ز خورشید جوی بو که برآید

به گفته این شاعر و پژوهشگر، از آنجا که شب یلدا بلندترین شب سال و آمیخته باا تیرگی است، حافظ در بیت یاد شده هم صحبتی وهمنشیتی با حاکمان جور و ستم را به شب یلدا تشبیه کرده و توصیه می کند، به دنبال نور و صبح صادق باشید تا به رستگاری و سعادت برسید.
وی همچنین با اشاره به بیت زیر از هوشنگ ابتهاج متخلص به «سایه»:
ای سایه! سحرخیزان دلواپس خورشیدند
زندان شب یلدا بگشایم و بگریزم

به نام خدا
--------------------------------
عزیز دل، کرمانشاه!
--------------------------------


لرزید زمین و بیش تر دل هامان
افتاد و شکست، شادی دنیامان
شد از غم تو، عزیز دل، کرمانشاه!
هم شب تر و هم بلندتر، یلدامان

رضا اسماعیلی

به نام خدا

__________________________
سرمشق سپید سروری
__________________________

1 - امام على عليه السلام :
«أيُّها الناسُ ، إنّ آدمَ لَم يَلِدْ عَبدا و لا أمَةً ، و إنّ النّاسَ كلَّهُم أحْرارٌ.»
اى مردم! آدم نه بنده اى زاييد و نه كنيزى. مردم همه آزادند.
(نهج السعادة : ۱/۱۹۸)

2 - «لا تَكُونَنَّ عَبدَ غَيرِكَ و قَد جَعلَكَ اللّه ُ سُبْحانَه حُرّا.»
بنده ديگران مباش، كه خداوند سبحان تو را آزاد آفريده است .
( نهج السعادة : ۱/۱۹۸ )

1
او آمد و درس مهتری را آموخت
در روی زمین، برابری را آموخت
در مکتب دین، به بردگانِ تاریخ
آزادی و مشق سروری را آموخت

2
بر حق طلبان، ابوذری را آموخت
در مکتب دین، برابری را آموخت
با مهر، به بردگانِ تیپا خورده
سرمشق سپید سروری را آموخت

3
او آمد و ظلم باوری را خط زد
اربابی و مشق نوکری را خط زد
در جانِ «بلال»، بذر آزادی کاشت
آیین غلام پروری را خط زد

3
اسلام، نظام بربری را پاشید
تحقیر و بساط نوکری را پاشید
اسلام به پابرهنگان عزّت داد
شیرازه ی برده پروری را پاشید

***