Mantiqiy xatolar haqidaMantiqiy xatolar kundalik xayotimizning ajiralmas qismini tashkil qiladi. Insonlar azaldan biror bir baxsni yutish uchun yoki qandaydir nuqtai nazarini tushuntirish uchun o’zi bilgan yoki bilmagan xolda yangilish yoki noto’g’ri argumentlardan foydalangan, yangilish asoslarga tayangan, yoki mantiqsiz xulosalar qilgan. Mantiqiy xatolar esa xar bir baxsning yoki tushuntirishning asosiy maqsadi bo’lmish olg’a siljishga to’g’anoq bo’ladi. Mantiqiy xatolar ikki keng turga bo’linadi, formal va noformal. Farqi shundaki formal mantiqiy xatolar deganda argumentning mantiqiy strukturasidagi xatolarni tushunamiz yani tahlil rasmiy (matematik) mantiq qoidalarni buzishini. Noformal mantiqiy xatolar esa argumentning mazmuni yoki kontekstidan kelib chiqadi va mantiqning strukturasi emas, balki umumiy sifati va kuchiga ta'sir qiladi.
Tanqidiy fikrlash ustida ishlab shunday xatolarni kamaytirish mumkin. Tanqidiy fikrlash o’zi nima? Mana bu
maqolada (3-bet) zamondosh mutaxassislar quyidagi ta'rifni bergan “Ideal tanqidiy fikrlovchi odatda izlanuvchan, bilimdon, aqlga ishonuvchi, ochiq fikrli, moslashuvchan, adolatli baholovchi, shaxsiy qarama-qarshiliklarga qarshi turishda sofdil, mulohaza yuritishda ehtiyotkor, fikr va asoslarni qayta ko'rib chiqishga tayyor, masalani aniq tushunadi, murakkab masalalarda tartibli fikrlaydi, tegishli ma'lumotlarni izlashda quntli, mezonlarni tanlashda asosli, haqiqatni so’rov orqali izlaydigan hamda so'rovning mavzusi va sharoitdan kelib chiqib imkoni boricha tiniq va aniq xulosalar olishga tirishqoq”. Menimcha yaxshi keng qamrovli ta’rif. Men ham mantiqiy xatolarga tez tez yo’l qo’yaman, ayniqsa og’zaki nutqdagi qizg’in suhbatlarda. Shu sababdan ularni yaxshiroq payqash uchun mantiqiy xatolar ro’yxatiga odatda qarab turaman.
Berilgan havolada esa mening kuzatuvimda eng ko’p uchragan (noformal) 8 mantiqiy xatoni ta'rif, misol, va tahlil bilan o'zbekchada bayon qilgaman. O’qing va manfaatli bo’lsa boshqalarga ham iltimos ulashing.
