انجمن علمی دانشجویی علوم سیاسی دانشگاه بوعلی سینا

در حالی که آمریکا بیشتر نگران این واقعیت بود که مصدق یک سوسیالیست مصمم است، بریتانیا از ملی شدن شرکت نفت انگلیس در ایران نگرانی داشت.

این اظهارات دیوید اوئن در هفتادمین سالگرد کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بیان می‌شوند. او به گاردین گفت: «دلایل خوبی برای اذعان به نقش بریتانیا به همراه ایالات متحده در سال ۱۹۵۳ در براندازی تحولات دموکراتیک وجود دارد.»

اوئن از سال ۱۹۷۷ تا ۱۹۷۹ وزیر خارجه بریتانیا بود. در آخرین سال وزارت اوئن حکومت پادشاهی محمدرضا پهلوی سرنگون و به تأسیس جمهوری اسلامی ایران انجامید.

وزیر خارجه پیشین بریتانیا در مورد ناآرامی‌های آخرین ماه‌های حکومت پهلوی به گاردین می‌گوید: «من برای شاه روشن کردم که شکل حکومت او باید راه را برای اصلاحات دموکراتیک باز کند، اما ای کاش از بیماری جدی او اطلاع داشتم و می‌توانستم او را خیلی زودتر در سال ۱۹۷۸ تحت فشار قرار دهم تا برای معالجه در سوئیس بماند و اجازه دهد تا یک حکومت دموکراتیک‌تر در ایران سر کار آید.

مادلین آلبرایت، نخستین زن در مقام وزیر خارجه آمریکا ۳۴ سال پیش اعتراف کرد که آمریکا در سال ۱۹۵۳ در سرنگونی نخست‌وزیر ملی ایران، نقش چشمگیری داشت.

او گفت: «دولت آیزنهاور به دلائل راهبردی، اقداماتش را موجه می‌دانست اما کودتا، برای توسعه سیاسی در ایران، به روشنی یک پسگرد بود.»

خانم آلبرایت اولین مقام رسمی آمریکایی بود که ۲۶ اسفند ۱۳۷۸ به نقش ایالات متحده در سقوط دولت دکتر محمد مصدق اذعان کرد: «در سال ۱۹۵۳، آمریکا نقش بارزی در سرنگونی نخست‌وزیر مردمی ایران، یعنی دکتر محمد مصدق داشت.

دولت آیزنهاور در آن زمان چنین می‌پنداشت که اعمالش به دلایل استراتژیک موجه است. اما این کودتا، آشکارا به تحول سیاسی ایران ضربه وارد کرد و اکنون می‌توان به سادگی دریافت که چرا بسیاری از ایرانیان از این دخالت آمریکا در امور داخلی‌شان خشمگین هستند.»

تصویر : یورونیوز فارسی

متن برگرفته از : دویچه وله فارسی

تصمیم نهایی ( مرگ یا زندگی)
(3/3)
در نهایت سرهنگ پتروف تصمیم خود را گرفت و اقدامی نکرد. پس از بررسی مشخص شد که سیستم پیشْ اخطار دچار اشکال شده بود و آن موشک کروز در واقع یک هدف کاذب بود که سیستم مرکزی کنترل اطلاعات به اشتباه آن را یک هدف با اولویت بسیار بالا معرفی کرده بود.
به دلیل اینکه سیستم مرکزی پردازش اطلاعات فن‌آوری مدرنی بود، برخی اشکالات آن هنوز برطرف نشده بود و در نهایت پتروف به سرعت مجازات این تعلل خود را دید ( جالب اینکه بجای دادن پاداش، وی را دادگاهی و مجازات کردند). پس از این اقدام بازنشسته و از خدمت کنار گذاشته شد، که به نوعی مجازات وی بحساب می آمد، زیرا هرگز افراد منطقی و رئوف به درد ارتش سرخ نمی‌خوردند. آن‌ها کسی را می‌خواستند که زمان چکاندن ماشه به کسی فکر نکند و دلبستگی نداشته باشد، دقیقا مانند خلبان سوخو-15 که بوئینگ کره جنوبی را علیرغم اینکه میدانست غیر نظامی و مملو از زنان و کودکان بیگناه است بدون لحظه‌ای تردید ساقط کرد.
در نهایت اقدام شجاعانه سرهنگ پتروف تا سالها مخفی و جزو اسرار سری ارتش سرخ بود و برای ده سال هیچ‌کس درباره آن نمی‌دانست، زیرا شوروی به شدت کوشید که دنیا در جریان این موضوع قرار نگیرد، ولی پس از فروپاشی شوروی و انتشار اسناد، سند مربوط به اقدام سرهنگ پتروف به همراه هزاران سند دیگر منتشر شد و آن زمان دنیا در جریان شهامت این افسر نوع دوست قرار گرفت.
سرهنگ پتروف در این دنیا حضور ندارد، ولی یاد و خاطره اقدام بزرگی که انجام داد برای همیشه در تاریخ ثبت گردید و تا زمانی‌ که حیات وجود دارد، سرهنگ پتروف نیز بخشی جدایی ناپذیر از تاریخ است و از او به نیکی یاد می‌کنند.

✍️جمع‌آوری: محمد حیدری، دانشجوی علوم سیاسی

26سپتامبر سال 1983، مسکو، سرفرماندهی ارتش‌های پیمان ورشو
(2/3)
سرهنگ جوانی از ارتش شوروی در آن شب منصب افسر ارشد کشورهای عضو را بر عهده داشت. بر اساس قوانین وی تا صبح روز بعد تمامی مسئولیت‌های‌ نظامی را عهده‌دار بود. چنین مسئولیتی بسیار حساس بود و خصوصاً بعد از بحران هواپیمای بوئینگ کره جنوبی که توسط سوخوی روس‌ها ساقط شده بود، برای انتصاب افراد به این پست بسیار دقت میشد. معمولاً ژنرال‌های باتجربه‌ی ارتش سرخ در این سمت قرار می‌گرفتند، زیرا این مسئول ماشه تمامی تسلیحات اتمی را در دست داشت: لذا باید شایستگی و قابلیت فراوانی می‌داشت، خصوصا برای نظامیانی که درجه پایینی داشتند.
در آن زمان سرهنگ پتروف جزو افرادی بود که با درجه پایین این سمت را عهده دار شده بود، ولی همه افراد می‌دانستند که وی افسری بسیار لایق است‌.
سرهنگ پتروف در اتاق استراحت افسر نگهبان در حال تماشای تلویزیون بود که آژیر خطر به صدا درآمد. سرهنگ پتروف وارد اتاق افسر نگهبان شد و متصدی رادار به سرهنگ پتروف اطلاع داد که ایالات متحده دست به یک حمله هسته‌ای زده و آن‌ها باید واکنش متقابل انجام دهند.
سرهنگ پتروف در وضعیت بسیار بدی گیر افتاده بود، در چنین وضعیتی قانون کاملاً روشن بود و به تمامی واحدها اعلام شده بود در صورت اینکه شوروی یا هرکدام از هم‌پیمانان درجه یک این کشور در پیمان ورشو مورد تهاجم قرار گرفتند، به سرعت باید اقدام متقابل انجام بگیرد و هیچ ماده یا تبصره‌ای وجود نداشت. از طرفی، ارتش شوروی بسیار سخت گیری می‌کرد و اگر پتروف کوتاهی می‌کرد، احتمال دادگاهی و تیرباران شدن وی به جرم خیانت وجود داشت و پتروف به خوبی می‌دانست این موضوع گناهی بزرگ و نابخشودنی بشمار می‌رود.
پتروف چندبار قصد داشت پاسخ حمله را با اقدام متقابل بدهد، ولی دلش با دستش هماهنگ نبود. تمامی این مسائل نظامی یک طرف ماجرا بود، ولی اگر اشتباه می‌کرد چه؟؟
آنگاه امکان داشت نسل بشر بر روی کره زمین بدست وی از بین برود، زیرا در صورت شلیک شوروی، آمریکا هم واکنشش قطعی بود و به‌ صورت خلاصه، هر اقدامی تنها شروعش در اختیار وی بود و هیچ‌کس پایان آنرا نمیدانست.
سرهنگ پتروف 15 تا 20 دقیقه برای هر اقدامی فرصت داشت و بعد از آن دیگر مشخص نبود حتی توان اقدام متقابل را داشته‌ باشند، زیرا ایالات متحده گرای اغلب زرادخانه‌های هسته‌ای شوروی را داشت و در موج اول حمله تمامی تلاش خود را برای انهدام و غیر عملیاتی کردن آنها انجام می‌داد. تنها امید شوروی به زیردریایی‌های واکنش سریع بود که اگر آمریکا دست به موج اول حمله زده بود، به احتمال قوی مکان زیر دریایی واکنش سریع را نیز کشف و احتمالاً همین حالا آن زیر دریایی نابود شده بود.

سرهنگ پتروف یک معمای لاینحل داشت که جلوی هر اقدام خصمانه‌ای را گرفت. او انسان باهوشی بود و به خوبی می‌دانست در صورت حمله به شوروی، آمریکا در موج اول حمله تلاش می‌کند تمامی زیرساخت‌های نظامی شوروی را نابود کند و این امر مستلزم پرتاب ده‌ها و صدها موشک کروز و بالستیک است، ولی در صفحه رادار هم اکنون تنها یک موشک دیده می‌شد و این با منطق سازگار نبود که ایالات متحده تنها یک موشک شلیک کند.

عملیات ایبل آرچر ایالات متحده آمریکا در مقابل عملیات رایان اتحاد شوروی:
(1/3)
رونالد ریگان (Ronald Wilson Reagan) که اصلا بازیگر هالیوود بود، با وعده یکسره کردن جنگ سرد وارد عرصه سیاست آمریکا شد و با پروژه جنگ ستارگان و عملیات ایبل آرچر دست به ریسکی خطرناک زد و بازی در لبه پرتگاه را انتخاب کرد. قماری که یک طرف آن نابودی شوروی و به تاریخ پیوستن این امپراتوری بود و طرف دیگر آن، نابودی دنیا. ریگان جرئت پذیرش این ریسک را داشت.
ریگان در خاطراتش میگوید:« روزی که میخواستم بزرگترین قمار را انجام دهم، به جرج کریس (ژنرال چهار ستاره، فرمانده واحد مرکزی ارتش ایالات متحده و چهره‌ای که نفوذ بسیار زیادی روی ریگان داشت) گفتم اگر ما عملیات ایبل آرچر را راه بیندازیم و همه چیز خوب پیش نرود، چه تبعاتی می‌تواند داشته باشد؟ جرج نگاه نگرانی به من کرد. نیازی نبود چیزی به من بگوید. نگاهش همه چیز را به من گفت: خیلی بد. گفتم یک جنگ جهانی دیگر؟ گفت خیلی بدتر. گفتم یک آرماگدون هسته‌ای؟ گفت بله چیزی در این حدود».
به این صورت بزرگترین مانور اتمی ایالات متحده و کشور‌های ناتو به اجرا درآمد.
شبیه‌سازی یک عملیات اتمی را کشورهای عضو ناتو آغاز کردند.
آنقدر این رزمایش_که به عملیات ایبل آرچر مشهور بود_دقیق انجام گرفت، که تصور یک حمله اتمی را تداعی میکرد.
این عملیات فشار روانی زیادی بر رهبران شوروی بر جای گذاشت، آن‌چنان که اغلب فرماندهان پیشنهاد یک حمله پیش دستانه هسته‌ای را دادند و اطمینان داشتند که این رزمایش سرپوشی بر یک حمله اتمی توسط کشورهای ناتو است و افسانه استانیسلاو پتروف (Stanislav Yevgrafovich Petrov) در چنین روزی رقم خورد.