Abdulloh Ozod

Hasanali chiqdi. Rahmat Otabek bilan yana bir qayta sogʻliq soʻrashgandan keyin soʻradi:
— Bu kishi kimingiz boʻladilar, bek aka?
Otabek Rahmatning savoliga javob bermay, eshikka qaradi. Hasanalini hujradan uzoqlatib, soʻngra javob berdi:
— Qulimiz

Oʻtkan kunlardan.

P.s. Tepada Hasanali Otabek, Rahmatlar oʻtirgan joyga kirganida, Otabek u bilan hammani oldida, Ota - deb soʻrashdi.

Hasanali eshikdan chiqshini kutib turib, keyin javob berishi ham uni izza qilmaslik uchun edi.

Qodiriyga qoyilda! Kecha Hasanxon qorining intervyularida shu narsani gapirgandilar: «Avvalgilarda qandaydir bir nafis odob-axloq bor edi. Hozirgi paytda bunday axloqlar nodir boʻlib ketdi» deb. Qodiriy birgina epizodda ajdodlarimizning yuksak odob-axloqqa ega boʻlishganini bildirib ketolgan ekan

Oʻtar roʻza

Bolaligimda Ramazon keldi deguncha oʻzgacha shukuh, oʻzgacha ruh kirib borardi ichimga. Boshqacha yaxshi koʻrardim. Toʻgʻri, oyni oʻrtasiga borganda zerikish boshlanardi, oxiriga borib esa tezroq tugasa edi, deb qolardim. Lekin shundayam yoqardi.

Oʻsha bolalik paytlarim (2004-2009) saharlikka turolmasak, «oʻtar» roʻza tutardik koʻpincha. Kattalar-ku tutishar edi oxirigacha. Lekin men... Tushlik vaqtiga borib sekin «oʻchib» qolishni boshlardim. Keyin Onamga telefon qilardim, «Aya, qornim ochib ketyapti, roʻzamni ochvorsam boʻladimi?» deb. Onam esa oʻsha zahoti, «Ha, ochib yuboraver. Sen yosh bolasan, hech nima qilmaydi», derdilar. Bu gapdan keyin mazani qilardim. Roʻza tutib, keyin uni ochvorishni boshqa gashti bor edi)

Bugun Ashuro kuni. Roʻza tutish kerak boʻlgan kun. Men esa doimgidek «oʻtar» roʻza tutganman) Lekin endi Onasiga telefon qilib, «Roʻzamni ochvorsam boʻladimi?», deb soʻraydigan bola yoʻq. Uning oʻrnini yelkasiga faloncha gunoh ortgan, endi roʻzasini ochvorsa, bitta qazo roʻza tutib beradigan odam bor.

Lekin, agar, mabodo, «Qornim ochib ketdi, roʻzamni ochvorsam boʻladimi?», deb soʻrasa, «Ochib yuboraver. Qiynalib qolmagin, bolam», deb uni har doim oʻylaydigan, qiynalishini hecham xohlamaydigan Onasi haliyam bor...

29.08.2020. 10:00

Bu yil necha marta o'tar ro'za tutdingiz? 😄

men 3 marta

Qori akam Maryamning "hunini" Tohani ajam maqomida o'qib to'layaptilar...

Teatr qilib yuboryaptilar o'ziyam

Maryam surasini Hasanxon qori o'qishlarini ikkinchi yil Ramazonda kutsang-u, uni boshqa qori o'qisa...

Alam qilasi. O'lay agar, alam qiladi - diydiyu kinoda

Ramazon shukuhi

Ramazon oyining boshqa 11 oyda uchramaydigan shukuhi, fayzi, tarovati bor. Ramazon kelishi bilan havo ham oʻzgacha yoqimli, shamol ham odatdagidan mayin, odamlar samimiy, qushlar har qachongidan boshqacha sayraydi, hatto mashinalar signalini bosmaydi goʻyo.

Ramazon shukuhi bir oy davomida masjidlarda ham oʻz aksini topadi. Bu borada «Ubay ibn Kaʼab» masjidi boshqalardan ajralib turadi.

Har yili Ramazon oyi keldi deguncha masjid atrofida haqiqiy Ramazon shukuhi boshlanib ketadi:
- Ramazon taomlari: xurmo, nisholda, xolva, talqon sotilishni boshlaydi;
- Asr namozidan soʻng masjidga keladigan ikki taraf yoʻllari berkilib, tarovehga tayyorlanish boshlanadi: joynamozlar solinadi;
- Masjidga kiraverishda bepul suv, xurmo tarqatiladi. Odamlar uchun kichkina boʻlsada iftorlik dasturxoni yoziladi;
- Masjid oldidagi oshxonaning stoliga iftorlik uchun bir piyola qaymoq, non, xurmo, suv qoʻyib chiqiladi (bepul) va hokazo

Boya shu masjid oldidagi novvoyxonaga non olish uchun borgandim. Yuqorida sanab oʻtilgan jarayonlarni oʻz koʻzim bilan koʻrib keldim.

Oʻtgan yillardagi Ramazon oyida ham ushbu masjid oldida aynan shunday, qalbga qandaydir oʻzgacha surur olib kiradigan yoqimli ishlar qilingan edi. Bu yil ham bu goʻzal anʼana davom etayotganini koʻrib bahri dilim ochilib ketdi.

Haqiqattan ham goʻzallik. Bu goʻzallik uchun hech qanday ortiqcha pul sarflash, qandaydir bezatishlarni (oformileniya) tashkil qilish, xonandalar-u, boshqa ishlarni qilish shart emas.

Ramazon oyida bir marta boʻlsa ham «Ubay ibn Kaʼab» masjidiga kelishni, boʻlibam iftor vaqtiga yaqin kelishni tavsiya qilardim (meni tavsiyam qiziq boʻlmasa ham). Kelsangiz, albatta boshqa masjidlar-u maskanlarda topilmaydigan Ramazon shukuhini tuyasiz.

Ijtimoiy tarmoqda rasmlar koʻrib qolamiz: Misr yo yana shunday musulmonchiligi yuqori boʻlgan davlatlarning odatiy mahalla yo koʻchalarida dasturxon yozilgan, odamlar u yerda iftorlik qilayotgan boʻlishadi. Koʻrib, koʻzlarimiz quvnaydi, bizda ham shunday joylar bormikan degan oʻy oʻtadi ichimizdan. Ana shu jarayonni aynan mana shu masjid oldiga kelib koʻrsangiz boʻladi.

Kamiga masjidning joylashuvi ham zoʻr: 100 metr narida Hazratning masjidlari. Har kuni 5 mahal namoz uchun aytiladigan azon ikki masjidda birinma-ketin eshitilib turadi.

Ramazon shukuhini «Ubay ibn Kaʼab» masjidi bilan yanada koʻproq his qilishingiz mumkin-da xullas. Choʻzilib ketdi.

Keling, koʻring, Ramazon tarovatini his qiling 😊

* Izohda qoʻldan kelgancha yuqorida tasvirlangan shukuhlarni ulashaman

#Ramazon

«Mayin shamoldan ham sahovatli boʻlib ketar edilar»

Ramazonning ilk jumasini ham oʻtkazdik. Namozga hazratning masjidiga chiqdim. Tabiiy boshqa namozxonlar qatori men ham masjidda soya-salqin joy qidirdim. Esimga tushib qoldi: ayollar xonaqosining eshigi oldidagi joy bor, boʻsh boʻlsa, oʻsha yerga joylashaman dedim.

Haqiqattan ham joy boʻsh ekan, joynamozimni solib joylashdim.

Maʼruza boshlandi. Aytilganidek, salqin joyda oʻtiribman. Birozdan soʻng mayin shaboda esdi... Esdi-yu, hadis esimga keldi...

Ibn Abbos roziyallohu anhu: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam barcha insonlar ichida eng sahovatlisi edilar. Ramazonda Jabroil bilan uchrashganlarida sahovatlari yanada ortar edi», deb rivoyat qiladilar.

Joyimda oʻtiribman-u, hadisdagi jumlaning qanchalar goʻzal oʻxshatish ekanligini his qilyapman. Roʻza tutgan, charchagan, chanqagan odam tangachalik joy boʻlsa ham soya yerni qidiradi. Harna qayerimdir quyoshdan — issiqdan holi qolsin, deydi.

Mana shunday paytda salqin shamol odamga qanchalar huzur bagʻishlaydi. Tanangiz oʻlgan-u, shu shamol sabab tirilgandek boʻladi.

Shu oʻylar hayolimdan oʻtib, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qanchalar fazilatli, barokatli zot boʻlganliklarini tasavvur qilyapman.

Odam issiqda qolib ketsa, unga shamol qanchalar kerak boʻlganidek, gʻaflatda, zalolatda qolgan odam uchun hidoyat shunchalar kerak. Hidoyat sababchisi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qanday zot boʻlgan ekanlar?! Endi Rasululloh alayhissalomning Robbisi, hidoyat beruvchining Oʻzi qanday zot ekan?

Fikrimni qanday yetkazdim, bilmadimu, lekin nimalarni his qilganimni oʻzim bildim...

#Ramazon #Oʻylar

Bahor keldi deguncha dehqonlar ishga tushib ketishadi. Ular uchun «mavsum» boshlanadi.

Galabotirda ham bolalikdan beri an’anaga aylanib kelayotgan ishlardan biri shu - yerlarni ekin uchun tayyorlash, chopish.

Har yili 21-mart kunlari dam bo‘ladi, Galabotiriga kelib, yerlarni chopamiz. Bu yil ham bu an’ana davom etdi: hovliga kirgandagi «ogorot»ni chopdik.

Komron bilan (amakivachcham) yerni chopyapmiz-u, Buvim bor paytlarni eslayapmiz...

Har shanba Galagotirga kelishdan oldin Komron bilan gaplashib, bugun boramizmi - deb maslahat qilardik. Shanba kuni kelib, yakshanba kuni hovlidagi ishlarni qilardik.

Buvim bizga bosh bo‘lib, ishlarni qildirardilar. Bahorda asosiy ishimiz yerni chopish, ekinlar, ayniqsa rayhon, albatta, ekish asosiy ishimiz bo‘lardi.

Buvim ertalabdan turgazardilar: «Turinglar darrov-darrov. Bugun ketasizlar. Foydalanib qolay sizlardan. O‘zim qilolmasam bu ishlarni», derdilar. Erinibgina turardik. Buvim choy tayyorlab qo‘ygan bo‘lardilar. Tata-choy, non, sariyog‘ («shedroe leto») bilan yengil taomlanib, ishga tushib ketardik.

Buvim aytgan ishlarni yoqtirmasdan, erinib, charchab ketayotgandek harakat qilib, buni Buvimga bildirib, balki, bo‘ldi, dam olinglar - deyishlaridan umid qilib ishlardik. Buvim esa ha deganda bizni xursand qilavermasdilar.

Biz yerni chopsak, buvim kichkina tesha bilan chopgan yerimizdagi kesaklarini maydalab, ekin ekishga tayyorlab ketardilar, o‘tlari bo‘lsa, yulardilar.

Kuchlari bor paytlari rayhon ekiladigan yerni o‘zlari teshada chopardilar. Yaqin-yaqindan kuchlari ketib, bizga chopib berishimizni iltimos qilardilar. Chopardik, keyin birga rayhon ekardik.

Bahor, issiq, terlab, chanqab ketardik. Vodokachkadan suv chiqarib ichardik. Buvim esa bundan qaytarardilar: «Terlab turganda sovuq suv ichsa, o‘pka, ichaklar shamollaydi. Iliq suv ichish kerak» deb urshardilar. Faqaq gap bilan qaytaribgina qo‘ymasdan iliq choy tayyorlab qo‘yardilar. Ish qilib, charchasak, ozgina tin olsak, borib shu choyni ichardik. Aytardilar: «Chanqasanglar, mana, iliq choy qilib qo‘ydim, shuni ichinglar». Men choy ichmasdim. Shamasi og‘zimga yopishib qolishi g‘ijinimga tegardi. Buvim shuni bilib, qaynagan suvni sovutib, yashil bidonimiz bo‘lardi, shunga quyib qo‘yardilar. Menga ataylab kelib, «Sen choy ichmaysan. Mana, dog‘ suv (qaynagan suvni dog‘ suv derdik) bor. Shuni ichgin» deganlarini eslayman.

Komron bilan meni doim maqtardilar. «Bular ikkovi nevaralarim ichida eng yaxshisi: doim ish aytsam, oxirigacha qolib qilishadi. Qolganlar ketib qolishadi» derdilar.

Boya Komron bilan yer chopayotib, shularni eslayapmiz-u, o‘sha paytlarni sog‘inganimizni his qilyapmiz. Buvim bizni ertalabdan uyqudan qolishimizga sababchi bo‘lishlari, charchab ketsak ham ishni oxirigacha qildirishlari, ba’zida erkalik qilib, aytganlarini qilmasak, o‘zlari ishga tushib ketsalar, biz qilgan ishimizdan uyalib, borib qo‘llaridan ishni olishlarimizni sog‘indik.

O‘zgacha paytlar edi. Hozir uy huvillab qolgan. Shunday bo‘lsa ha har yerda - Buvim yurgan har yerda ularning islari kelib turadi. Go‘yo Buvim vafot etmaganlar, xonalarida dam olyaptilar, hozir chiqib, yerlarni chopib qo‘yganimizni ko‘rib, yosh bolalarni maqtagandek bizlarni maqtaydilar. Buvimning xonalarida hozir hech kim turmaydi. Lekin kirsam, Buvimning iforlari, ular doim ichib yurgan dorilariningmi, nimanidir hidi, o‘zgacha ifori kelib turadi. Bu iforni faqat Buvimdan, ularning xonasidagina tuyish mumkin.

Sog‘inch odamni qiynaydi...

#xotiralar

Otam — Dadamning dadalari ijodkor odam edilar. Sheʼrlar yozardilar. Koʻzlari koʻradigan, qoʻllari hali qaltirab qolmagan paytlari dutor chalardilar.

Otamning oʻrtoqlari bor edi. Otamning ulfatlari edi u odam. Gap qilishsa, ular qoʻshiq aytardilar, Otam dutor chalardilar.

Yoz boʻyi Galabotirda radio yoniq turardi. Asosan «Oriat dono» fmda turardi. Otam hovlidagi ayvonda radioga quloq solib, eshitib yotardilar. Baʼzida qoʻshiqqa qoʻshilib hirgoyi qilib qolardilar.

Keyinchalik radiolarning davri oʻtdi. Otamga fleshka tushadigan magnitafon olib berdik. Fleshkaga Otam yaxshi koʻradigan qoʻshiqlarni yozib berdik, qayta-qayta eshitardilar.

Elas-elas eslayapman, u paytda Otam hali dutor chalar edilar. Bir kuni xonalariga kirib, dutor chalib berishlarini soʻradim. Chalib berdilar-da, keyin 15 yillar avval vafot etgan ukalarini esladilar: «Anvar koʻp qoʻshiqchilarni tanir edi, birga ishlashardi. Uyimizga ham bir necha marta taniqli sanʼatkorlar kelishgan. Ular bilan birga boʻlib, qoʻshiqlar aytardik, dutor chalardik». Gapirib turib, koʻzlari yoshlanganini koʻrib men ham taʼsirlanib ketgandim.

Otam samimiy, mana shunday badiiyati yuqori odam edi. Boya Karvonni eshitib qoldim-u, garchi Otam Sheralini eshitmagan, yoqtirmagan boʻlsalar ham oʻsha paytlar — Otam navqiron, dutor chalib beradigan paytlarini esladim, sogʻinib ketdim.

Avvalgi shorilar-u yozuvchilar, avvalgi odamlar boshqa olam boʻlishgan ekan.

#xotiralar

Mehr

Ba’zida, tez-tez ham bo‘lishi mumkin, ishim ko‘payib, uyga kelolmay qolaman.

Biror haftadan beri Ramazonga yaqin qolgani, ishlarni muborak oygacha tugatib olib, bu oyni xotirjam o‘tkazish uchun uyga kelishim cho‘zilib ketdi.

Kecha ham ishda qoldim. Bugun ertalab halovasiz, nimadir yetishmayotgandek, nimadir kerakdek his bilan uyg‘ondim. O‘tib ketsa kerak deb u-bu narsaga chalg‘igan bo‘ldim. Lekin boyagi holat o‘zgarmadi.

Kamiga havo ham yurakni qandaydir ezadigan, yomg‘ir tinmay yog‘di.

(Gunohlar yuki ham odamni ancha cho‘ktirib qo‘yganligi esa aniq).

Kun kech bo‘lib, atrof qorong‘ulashgani sari yuragim bezovtalanishi yanda ortdi. Bugun ham ishda qolishni reja qilgandim, lekin halovasizlikka chidab bo‘lmadi. Nimadir kerakdek tuyulaverdi.

Yakshanba bo‘lgani uchun ishxonada hamkasblar yo‘q, bitta o‘zim bo‘lgani ham qalbda kechayotgan holatga sabablardan biri bo‘lgan bo‘lsa kerak.

Xullas, ishda qolgim kelmadi, uyga boraman dedim. Uyga kelib, yuqorida menga kerak bo‘layotgan, meni halovasiz qilgan narsa nima ekanligini tushungan bo‘ldim: mehr ekan.

Onamning ovozlarinj, uyimning taftini sog‘inganim angladim, o‘z uying - o‘lan to‘shaging degan gapning mag‘zini tushungandek bo‘ldim. Uyga keldim-u, hammasi bittada ketdi, demayman, lekin ichimni qoplagan zulmat o‘rnini nur egalladi.

Avval hech bunday holatga tushmas edim. Mabodo shunday bo‘lsa, Qur’on eshitibmi, yo boshqa nimadir qilib, chalg‘ib ketardim. Bugun unday bo‘lmadi. Qur’onni, qori akamning A’la surasini o‘qiganlarini qayta-qayta eshitdim, yuqorida aytganim mehrning o‘rnini bosolmadi.

Odam uchun eng kerakli narsa ham aynan mehr, e’tibor, sen uchun kimdir havotir olishi, uyda seni kimdir kutishini anglash bo‘lsa kerak.

Yaqinlar, ular bilan o‘tadigan kunlar, ularning senga aytadigan gaplarini shunchaki tinglash, o‘z uyingdagi halovat, o‘sha halovatni his qilish ham Alloh taoloning bandasiga bergan katta ne’matlardan ekan.

Ana shu ne’matga shukr qilishni nasib qilsin...

#tund