Jaydari Siyosat

🇦🇿 26 декабр Озарбoйжонда мотам куни деб эълон қилинди

Бугун Azerbaijan Airlines авиакомпаниясининг Баку-Грозний рейси бўйича учаётган самолёти Қозоғистон ҳудуди ҳалокатга учрагани хабар қилинган эди. Маълумотларга кўра, қулаган самолёт бортида 67 йўловчи ва 5 экипаж аъзоси бўлган. Қозоғистон ФВВга кўра, 32 нафар йўловчи омон қолган ва улар шифохонага етказилган. Самолёт йўловчиларидан 37 киши Озарбойжон, 16 киши Россия, 6 киши Қозоғистон ва 3 киши Қирғизистон фуқароси бўлган.

👉@jaydari_siyosat

Shunda tepaliklardan Qutuz boshchiligidagi jangchilar chiqib kelib, uch tomondan moʻgʻullarga hujum qiladilar.
Faqat qonli oʻta ogʻir jang orqali ular halqadan chiqishga muvaffaq boʻladilar. Muqarrar oʻlim keltiruvchi xalqadan qochib chiqar ekan, moʻgʻullar oʻz qoʻmondonini yoʻqotganlarini ham xatto payqashmaydi ham.
Tez orada Kitbuka Qutuzning qoʻliga asir tushadi. U gʻurur bilan: "Mening hayotim sizlarning qoʻlingizda. Ammo bu hech narsani oʻzgartirmaydi, chunki Hulagu-xonda yana uch yuz ming shunday mashhur otliqlar bor", — deydi.
Va sarkarda boshidan judo qilinadi.

Qutuzning oʻzi xam Qohiraga yetib bormaydi. Qaytish yoʻlida, Gʻazo yaqinidagi lagerda, Beybars va sultonning boshqa yaqinlari fitna uyushtirishdi.
Qutuz oʻldiriladi va uning oʻrnini Beybars egallaydi.
U tez orada musulmonlarning eng mashhur qoʻmondonlaridan biri sifatida taniladi.

Ixtiyor ESONOV

👉@jaydari_siyosat

AYN JALUTDAGI JANG
Moʻgʻul turklari qanday qilib oʻlim halqasiga tushib qoldi?

Chingizxon vafotidan keyin ham Moʻgʻul imperiyasi Yevroosiyo qitʼasining turli burchaklariga oʻzlarining faol hujumlarini davom ettiradilar.
Avval uning ishlarini oʻgʻillari davom ettirdi, keyin esa bosqinchilik merosini uning nevaralari qoʻlga oldi.
Har bir Chingiziy muayyan yoʻnalishni tanlab, oʻz qoʻshinlarini urushga yoʻllagan, bu qoʻshinlar yoʻlidagi hamma narsani yutib yuborgan.
XIII asrning oʻrtasiga kelib, Chingizxonning iqtidorli nevarasi Hulaguxon Yaqin Sharqning ichkari qismiga muvaffaqiyatli kirib bordi.
1258-yilda uning ulkan qoʻshini tumanlari hujumi ostida Bagʻdod shahri — yaʼni Arab xalifaligi poytaxti va islom olamining madaniy va maʼnaviy markazi — quladi.
Moʻgʻullar bir hafta davomida shahar aholisini qirgʻin qilib, ayovsiz talab, Bagdodning boyliklaridan huzur olishadi!
Shundan soʻng, yengilmas turk koʻchmanchilari qoʻshini Eron yerlariga kirib bordi.
Keyin esa Suriya yerlarini oʻz qoʻl ostiga olish uchun yana ortga qaytdi.
1260-yilga kelib, mugʻullar Halab (Aleppo) ga yetib kelishdi va uni bor-yoʻgʻi olti kun ichida oldilar!
Damashq esa hatto qarshilik koʻrsatmasdan xam taslim boʻldi. Shaharda Hulagu tomonidan tayinlangan boshqaruvchi tezda oʻzining hokimiyatini oʻrnatdi. Deyarli bir necha yil ichida islomiy Sharqning katta qismi koʻchmanchi bosqinchilarga boʻysunishga majbur boʻldi.
Faqat Misr sultonligigina mustaqilligini saqlab qoldi va yangi tahdidga qarshi kurashishga tayyor edi.
1250-yildan buyon mamluklar hukmronligi oʻrnatilgan edi.
Hulagu-xon Suriyadan keyin Misr sultoni Qutuzga maktub yuborib, taslim boʻlish va oʻlpon toʻlashini talab qildi. Unda shunday deyilgan edi: "Qilichlar chiqmasdan va xatolaringiz oʻzingizga qarshi oʻtirmasdan oldin taslim boʻling." Bu maktub, aslida, urush eʼloni edi.
Maktubda yana shunday soʻzlar bor edi: "Siz bizning qilichlarimizdan qutulolmaysiz. Bizing otliqlarimiz hammanikidan tezroq chopadi, nayzalarimiz eng oʻtkir, oʻqlarimiz esa doimo nishonga tegadi."
Hulagu Misr hokimiyatiga jangda mardona oʻlim topishdan boshqa yoʻl qoldirmagan edi.
Ammo birdan uning ukasi, buyuk xoqon Moʻnkening vafoti haqida xabar keladi.
Shuning uchun Hulagu yaqin qarindoshining xotirasini hurmat qilish va yangi moʻgʻul xonini saylash uchun uyushtirilgan qurultoyda ishtirok etish uchun shoshilinch ravishda dashtga qaytdi.
U Yaqin sharqdagi oʻzi egallagan yerlarini boshqarishni 20 ming otliqdan iborat boʻlgan ikki tumanini qoʻmondon Qitbuqaga rahbarligiga topshirdi.
Hulagu qoʻshini harakati haqida maʼlumot olgan Qutuz harbiy kengash yigʻdi.
Muhokamalar natijasida moʻgʻullarga ular hali kuchsiz boʻlgan paytda shiddatli hujum qilish rejasini ishlab chiqadi.
Mamluklar xatto Quddus qirolligi hududlari orqali oʻz qoʻshinlarini oʻtkazish uchun tampliyerlar bilan kelishib olishdi.
1260-yil kuzining boshlarida, Falastin yerlaridagi Ayn Jalut yaqinida sulton Qutuz va lashkarboshi Qitbuqa armiyalari oʻrtasida murosasiz jang boshlanadi
Jangning faol bosqichi moʻgʻul otliqlarining hujumi bilan boshlandi, unga mamluklar avangardi qarshilik koʻrsatdi.
Mamluklarning iqtidorli qoʻmondoni Beybars bu hujumni boshqardi.
Koʻp oʻtmay, jangning umumiy manzarasi ayon boʻldi: Qutuzning qoʻshini chekina boshlaydi, Kitbuqa esa hujum bosimini kuchaytirib gʻalabaga yaqinlashayotgan edi.
Ammo moʻgʻullar jangga kirar ekan mamluklar ham xuddi oʻzlari kabi koʻchmanchi turkiylar ekanligini unutib qoʻygandi.
Mamluklar asosan Qipchoq turklari boʻlib, bir paytlar moʻgʻullarga qarshi jangu jadallarda asir olingan va Yaqin Sharqdagi qul bozorlarida sotilgan kishilar edilar .
Shuning uchun moʻgʻullar chekinib ketayotgan Beybarsni shiddat bilan taʼqib qilar ekan, "yolgʻon chekinish" degan oʻzlarining mashhur usuliga oʻzlari aldanganini juda kech tushunib qolishdi.
Bu usulning aynan oʻzini moʻgʻullar ham dushmanlariga koʻp marotaba qoʻllardilar.
Natijada, moʻgʻullarning ikki tumani oʻlim halqasiga tushib qoladi.

🇩🇰Дания Гренландияни ҳимоя қилиш харажатларини кескин оширади

Бу қарор Трампнинг ушбу ҳудудни сотиб олиш истаги ҳақидаги баёнотидан сўнг қабул қилинди.

Мудофаа вазири Троэльс Лунд Поульсеннинг айтишича, бунинг учун камида $1,5 млрд ажратилади.

Ушбу маблағга икки янги назорат кемаси ва узоқ масофага учадиган икки дрон сотиб олиш режалаштирилган.

👉 @jaydari_siyosat