Адвокат Ахмедходжаева Лайло ўзб

Азиз дўстлар!
🏡 Ниҳоят Ўзбекистонда Ерлар хусусий мулкка айланмоқда! Ер участкаларини хусусийлаштириш икки йилдан бери мумкин, аммо кўпчилик ўз ер участкасининг ҳақиқий эгаси бўлиш учун ноёб имкониятдан фойдаланмайди.

📑 Ерларни хусусийлаштириш бўйича барча маълумотларни "Адвокат Ахмедходжаева Лайло" каналимиздан олишингиз мумкин https://t.me/akhmedkhodjaeva_uzb_lawyer

⚖️ Бизнинг адвокатлик фирмамизга ер участкаларини хусусийлаштиришни рад этилиши муносабати билан кўплаб мурожаатлар келиб тушади ва биз кўплаб фуқаролар ва компанияларга ёрдам бера олдик.

⏳ Агар сизга ер участкасини хусусийлаштиришда ёрдам керак бўлса ёки сизга хусусийлаштириш рад этилган бўлса, биз билан боғланинг!
Биз сизга ер участкангизни хусусийлаштиришда энг қисқа вақт ичида ёрдам берамиз.

Алоқа
https://t.me/lawyers_tashkent
+998 97 158 88 51

📕 Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига мувофиқ, хусусийлаштириш рад этилиши юзасидан низони ҳал этишда қўлга киритилган ғалаба

🏡 Бизнинг ишонч билдирувчимиз 18.02.2019 йилдаги мерос ҳуқуқи тўғрисидаги гувоҳнома асосида Тошкент вилоятида жойлашган бино мулкдори ҳамда унга туташган 400 кв.м. га тенг бўлган майдонли ер участкасига нисбатан доимий фойдаланиш ҳуқуқи асосида эгалик қилади.
📑 2023 йил апрель ойида ишонч билдирувчимиз ер участкаси хусусийлаштирилиши учун Давлат хизматлари маркази орқали ариза тақдим этиб, барча зарур ҳужжатларни илова қилди.

❌ Хусусийлаштириш туман қурилиш бўлими томонидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 12.12.2017 йилдаги №981-сонли қарорининг 1-бандига таянган ҳолда рад этилди. Мазкур қарорга мувофиқ, Тошкент вилояти аҳоли пунктлари ҳудудида (Бош режа тасдиқлангунга қадар) қуйидаги чекловлар жорий этилган:
• жисмоний ва юридик шахсларга қурилиш учун ер майдонлари ажратиш;
• бинолар, иншоотлар ва бошқа объектларни қуриш, реконструкция қилиш ёки қайта ихтисослаштириш;
• ўзбошимчалик билан қурилган бинолар ва иншоотларга мулк ҳуқуқини белгилаш.

📝 Фирмамиз адвокатлари рад жавобини қуйидаги асосларда унинг ноқонунийлиги туфайли юқори турувчи органга шикоят қилишди:
1️⃣ Қурилиш бўлими асосланган Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 12.12.2017 йилдаги №981-сонли қароридаги тақиқ фақат ер ажратиш, бинолар ва иншоотларни қуриш, реконструкция қилиш ёки қайта ихтисослаштиришга, шунингдек, уларга рухсатнома беришга тааллуқлидир. Бизнинг ишонч билдирувчимиз эса ер участкасига доимий фойдаланиш ҳуқуқини хусусийлаштиришни (фақат ҳуқуқ турини ўзгартириш) сўраган ва мазкур тақиқ ушбу турдаги рўйхатдан ўтказишга тааллуқли эмас.
2️⃣ Бундан ташқари, мазкур қарорнинг 1-иловасига кўра, лойиҳалаштирилган бош режа киритилган Тошкент вилоятидаги туманлар рўйхатига ишонч билдирувчимиз мол-мулки жойлашган аҳоли пункти киритилмаган. Демак, мазкур тақиқ ушбу ҳудудга татбиқ этилмайди.

🏆 Шикоятни кўриб чиққан қурилиш бўлими хусусийлаштиришга розилик билдирилганлиги ҳақида расмий хабарнома тақдим этди ва ер участкаси хусусийлаштирилишига доир ариза қаноатлантирилди.

#хусусийлаштириш

📕 Ер участкаларини хусусийлаштиришни рад этиш
Ер участкаларини хусусийлаштиришни рад этиш учун асослар:
➖ ер участкаларини хусусийлаштириш учун “Қишлоқ хўжалигига мўлжалланмаган ер участкаларини хусусийлаштириш тўғрисида”ги Қонунда назарда тутилган асосларнинг мавжуд эмаслиги;
➖ хусусийлаштириладиган ер участкасига нисбатан тугалланмаган суд ишларининг мавжудлиги;
➖ хусусийлаштириладиган ер участкаларида жойлашган кўчмас мулк объектларига нисбатан қўйилган тақиқнинг ёки белгиланган хатловнинг мавжудлиги;
➖ аҳоли пунктларининг тасдиқланган бош режаларида, аҳоли пункти қисмларини батафсил режалаштириш лойиҳаларида, ҳудудларни комплекс ривожлантириш ва қуришга доир бошқа ҳужжатларда ёки ер участкасидан фойдаланишнинг рухсат берилган турларида ер участкаларини хусусийлаштиришга бевосита монелик қиладиган маълумотларнинг мавжудлиги;
➖ ер участкаларини жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйиш тўғрисида ариза топширилгунига қадар қабул қилинган Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгесининг, халқ депутатлари вилоятлар ва Тошкент шаҳар Кенгашларининг қарорлари мавжудлиги;
➖ хусусийлаштириладиган ер участкасини сотишга ёки бошқача тарзда ўзга шахсга ўтказишга нисбатан тақиқнинг мавжудлиги;
аризада нотўғри, бир-бирига зид бўлган ёки бузиб кўрсатилган маълумотлар аниқланганлиги;
➖ хусусийлаштириладиган ер участкасининг сотиб олиш қийматини тўлаш ушбу Қонунда белгиланган муддатда амалга оширилмаганлиги ёки тўлиқ амалга оширилмаганлиги.
❌ Ер участкаларини хусусийлаштиришни бошқа сабабларга кўра рад этишга йўл қўйилмайди.
🔺 Ер участкаларини хусусийлаштиришни рад этиш учун асос бўлиб хизмат қилган сабаблар бартараф этилган тақдирда, рад жавоби олинган кундан эътиборан бир ой ичида аризачи давлат хизматлари кўрсатилиши учун йиғимни тўламасдан қайта ариза бериш ҳуқуқига эга бўлади.

#хусусийлаштириш

📕 Ўзбекистонда ер участкаларини хусусийлаштириш: ким ва нимани хусусийлаштириш мумкин?

Кимлар хусусийлаштириш ҳуқуқига эга:
✅ Ўзбекистон Республикаси фуқаролари
✅ Ўзбекистон Республикасининг юридик шахслари

Ким ерни хусусийлаштира олмайди:
❌ Чет эл фуқаролари
❌ Фуқаролиги бўлмаган шахслар
❌ Чет эл юридик шахслари
❌ Хорижий инвестициялар иштирокидаги корхоналар
❌ Давлат органлари, муассасалари, корхоналари ва фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари

Қайси ер участкаларини хусусийлаштириш мумкин:

🏢 Юридик шахслар учун:
Фойдаланиш мақсади:
* Тадбиркорлик ва шаҳарсозлик фаолияти учун

Ер участкаси ҳуқуқий мақоми:
* Доимий фойдаланиш (эгалик қилиш)ҳуқуқида бўлган
* Ижарада бўлган

🏘 Фуқаролар учун :
Фойдаланиш мақсадлари:
* якка тартибда уй-жой қуриш ва уй-жойни ободонлаштириш;
* тадбиркорлик ва шаҳарсозлик фаолиятини амалга ошириш учун

Ер участкаси ҳуқуқий мақоми:
* мерос қилиб қолдириладиган умрбод эгалик қилиш ҳуқуқи асосида тегишли бўлган.
* Доимий фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлган;
* Ижарада бўлган.

🔑 Муҳим: ерга бўлган ҳуқуқлар янги эгасига ўтказилганда, уни хусусийлаштириш ҳуқуқи ҳам ўтади

#хусусийлаштириш

📕 Ер участкасини хусусийлаштириш тартиби ва шартлари

📑 Жисмоний ва юридик шахслар ер участкаларини хусусийлаштириш учун аризани шахсан Давлат хизматлари кўрсатиш марказлари орқали ёки масофадан туриб ягона Давлат Интерактив портали орқали мурожаат этишлари мумкин (my.gov.uz ), аризани кўриб чиқиш ва тасдиқлаш – Yerxususiylashtirish орқали амалга оширилади.

🪪 Ўзи келган ҳолда мурожаат қилиш учун фақат шахсни тасдиқловчи ҳужжатни тақдим этилади.

🏠 Ариза кадастр агентлиги ва қурилиш бўлимларига юборилади. Кадастр органлари, ўз навбатида, ернинг аризачи номига расмийлаштирилганини, яъни рўйхатдан ўтганлигини текширадилар. Ернинг ўзгармаганлиги, бугунги кунда реестрда тургани, таъқиқ ва чекловлар бор йўқлиги, хусусийлаштиришга тўсқинлик қилмайдиган барча жиҳатлар текширилади.

🏗 Қурилиш агентликлари шаҳарсозлик қоидаларига мувофиқ ерни хусусийлаштириш имкониятларини ўрганади. Барча текширувлардан ўтиб, ижобий қарор қабул қилганидан сўнг, сизга тўлов ҳақида хабар берилади, яъни хусусийлаштириш учун тўлов хабарнома бўйича тўланади.
🧾 Хусусийлаштирганлик учун йиғим Тошкент шаҳри ва Нукус шаҳри ва вилоят марказларида юридик ва жисмоний шахслар учун сотиб олиш нархи белгиланган кунда белгиланган базавий солиқ ставкасининг 10 бараварини, бошқа вилоятларда 5 бараварни (сўм учун 1 м2), яъни Тошкент шаҳрида сотиб олиш нархи ер солиғи йиллик миқдорини 10 каррасини ташкил этади.

#хусусийлаштириш

📕 Ерни хусусийлаштиришнинг афзалликлари

1️⃣ Биринчидан, ўз ерингизни тўлақонли эгаси, мулкдорига айланасиз, ва албатта: ўз хоҳишига кўра ва ўз манфаатларини кўзлаб эркин эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва уни тасарруф этиш, шу жумладан ундан гаров предмети сифатида фойдаланиш, юридик шахснинг устав капиталига (устав фондига) ҳисса сифатида киритиш, ижарага бериш, уй-жой, ишлаб чиқариш, маданий-маиший иморатлар ва иншоотларни ҳамда бошқа иморатлар ва иншоотларни қуриш, уларни қайта қуриш ва бузишни амалга ошириш

2️⃣ Иккинчидан, давлат сизнинг ерингизни тортиб олишга ҳақли бўлмайди, у фақат сотиб олиши мумкин.
Сиз ерга мулк ҳуқуқини олишингиз билан, давлат сизга тегишли ерни олиб қўя олмайди-бу мулк ҳуқуқи кафолоти. Агар давлат учун сизнинг ер участкангиз керак бўлса, у фақат сизнинг розилигингиз билан бозор нархида шартнома асосида сотиб олиши мумкин.

3️⃣ Учинчидан, ерни эркин қўшиш, бўлиш ва ажратиш ҳуқуқи.
Бугунги кунга қадар ер участкасига эгалик ҳуқуқи йўқлиги сабабли, ер участкаларини қўшиш, бўлиш ва қайта тақсимлаш механизмлари таъминланмаган.Энди ерга эгалик қилиш билан бу механизмларнинг барчаси ишлайди.

4️⃣ Тўртинчидан, солиқлардан тежаш.
Ҳозирги вақтда хусусийлаштириш қиймати ҳали ҳам паст. Айтайлик, 6 сотихли бир йиллик учун ер солиғи 800 000 сўм, шунинг учун сотиб олиш нархи 8 000 000 сўм бўлади.
Ўзбекистонда ер солиғи ставкаларига ўзгартиришлар киритиш режалаштирилган ва энг тахмин қилинадиган вариантлар қуйидагилар:
1-мисол -ерни хусусийлаштирганлар бир хил ставкалар бўйича тўлайдилар, қолганлар давлатдан ерни ижарага олганликлари сабабли, ер участкаси жойлашаган ҳудуддан келиб чиққан ҳолда солиқ миқдори 15% дан 30% гача ошади.
2-мисол - кўчмас мулк ва ер ҳам солиқ ўз ичига олувчи янги кўчмас мулк солиғи жорий этилади, бу ҳолда, хусусийлаштирилган ер участкалари бўйича солиқ фақат 5% га, қолган ер участкалари учун 40%га (бунда ер солиғи 30%, ва кўчмас мулк 10%) га ошади.

#хусусийлаштириш

📕 Энди ерларни хусусийлаштириш мумкин
Ўзбекистонда ер ниҳоят хусусий мулкка айланиб бормоқда.
📗 Кўпгина ривожланган мамлакатларнинг ер қонунчилигида "ерга эгалик" ва "ерга бўлган мулк ҳуқуқи" тушунчалари аниқ ажралиб туради. Ўзбекистон ривожланган мамлакатларнинг ижобий тажрибасини ўзлаштирди, ер муносабатларини ислоҳ қилди ва миллий қонунчиликка янги институтларни киритди.
⬅️ Ўзбекистон Республикасининг " Қишлоқ хўжалигига мўлжалланмаган ер участкаларини хусусийлаштириш тўғрисида" ги 15.11.2021 йилдага 728 сонли Қонунини қабул қилингунга қадар фуқароларга уй-жой билан ер участкаларидан умрбод фойдаланиш ҳуқуқи, мерос қилиб қолдириладиган умрбод эгалик қилиш ҳуқуқи асосида берилган, юридик шахсларга эса тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланиш учун турар-жой бўлмаган бинолар турган ер ижарага бериш ёки доимий фойдаланиш (эгалик қилиш) учун берилган.
Яъни, агар уй ёки бино сизга мулк ҳуқуқи асосида тегишли бўлса ҳам, уйлар, бинолар, иншоотлар жойлашган ер сизга тегишли бўлмаган ва Сиз унга нисбатан эркин эгалик қилиш, фойдаланиш ва тасарруф этиш ҳуқуқига эга бўлмагансиз, шунингдек уни ёки унинг қисмини гаров предмети сифатида фойдаланиш, компания устав капиталига хисса сифатида қўйиш, ворислик қилиш, сотиш ва хадя этишингиз мумкин бўлмаган.дан эркин фойдалана олмагансиз.
➡️ Узоқ кутилган янги қонуннинг қабул қилиниши билан жисмоний ва юридик шахслар қишлоқ хўжалиги ерларидан ташқари ўз ер участкаларини хусусийлаштириш имкониятига эга бўлдилар.
🏡 Ер участкалари қуйидаги шаклларда хусусийлаштирилади:
✅ хусусийлаштириш субъектлари томонидан ўзига доимий фойдаланиш (эгалик қилиш), ижара ёхуд мерос қилиб қолдириладиган умрбод эгалик қилиш ҳуқуқи асосида тегишли бўлган ер участкаларини сотиб олиш;
✅ ер участкаларини электрон онлайн-аукцион орқали сотиб олиш.

#хусусийлаштириш

📗 Ишончномани қандай қилиб масофадан туриб расмийлаштириш мумкин?

💻 1 йил 2024 мартдан бошлаб нотариал идорага бормасдан, шу жумладан чет элдан туриб ҳам, электрон рақамли имзо ёрдамида видеоконференция орқали мол-мулкдан фойдаланиш билан боғлиқ битимларни (мулкни бошқа шахсга ўтказиш бундан мустасно) амалга ошириш мумкин.
📜 Бундай битимларга, масалан, кўчмас мулкни, транспорт воситаларини сотиш, хадя қилиш ва мулкни мерос қилиб олиш учун ишончномалар киради.
🌍 Яъни, ҳар қандай жойдан, шу жумладан чет элда бўлган ҳолда, мурожаат қилувси нотариус билан видеоконференция орқали битимни масофадан туриб расмийлаштириши мумкин, бунинг учун қуйидагилар зарур:
➖ ЭРИ олиш;
➖ e-imzo ни браузерга юклаб олиш;
➖ E-notarius.uz тизимда рўйхатдан ўтиш(шу жумладан идентификациялашдан ўтиш);
➖ нотариал ҳаракатни ташкил этиш (видеоконференция ёрдамида расмийлаштиришни, нотариусни, нотариал ҳаракат турини, тарафлар тўғрисидаги ахборотни танлаш)
➖ уни текшириш учун нотариусга юбориш.

🤵🏻 Кейин қуйидаги ҳаракатлар амалга оширилади:
➖ нотариус томонидан текшириш ва агар керак бўлса , тузатиш;
➖ талабнома берувчи томонидан тузатишни тасдиқлаш;
➖ нотариус томонидан тўловларни шакллантириш;
➖ нотариус томонидан расмийлаштириш вақтини белгилаш;
➖ нотариус томонидан расмийлаштириш вақтини тасдиқлаш;
➖ мурожаат қилувчи томонидан хизматлар учун тўлов;
✅ нотариал ҳаракатни расмийлаштириш.

#нотариус

🏆 Вакилнинг ёрдами учун харажатларни қоплаш ва давлат божлари бўйича низоларда ғалаба қозониш
📑 Бизнинг фирма адвокатлари МЧЖ манфаатларини кўзлаб Миробод туманлараро фуқаролик судига жавобгардан – автотранспорт воситасини жисмоний шахсдан, бошқа шахснинг қонунга хилоф эгалигидан талаб қилиб олиш бўйича, шунингдек зарарни ундириш учун даъво аризаси билан мурожаат қилишди.
⚖️ Вакилнинг ёрдамини тўлаш харажатларини ундириш тўғрисидаги суд қарори қабул қилинмади, мулкни бошқа шахснинг қонунга хилоф эгалигидан талаб қилиб олиш бўйича рад этилди, чунки жавобгар қарор қабул қилинишидан олдин машинани қайтариб берганлиги сабабли ва у адвокатининг айби билан даъвогар томонидан унга юборилган судгача даъво ҳақида ҳеч нарса билмаган.
❌ Адвокатлар 1-инстанция судининг жавобгардан вакилнинг ёрдами учун тўлаш харажатлари ва даъвогар томонидан тўланган давлат божини ундиришни рад этиш тўғрисидаги қарорига рози бўлмай, апелляция инстанциясига мурожаат қилишди.
1️⃣ Даъвогар суднинг автомобилни қайтариш тўғрисидаги даъвони қондиришни рад этиш тўғрисидаги қарорига эътироз билдирмади, аслида у қайтарилганлигини ҳисобга олган ҳолда, лекин суд томонидан қарорда кўрсатилган асосларга кўра эмас.
Даъвогарнинг адвокатлари суд буни фақат жавобгар низо бўйича қарор қабул қилишдан олдин транспорт воситасини даъвогарга ихтиёрий равишда қайтариб берганлиги сабабли оқлаши керак деб ҳисобладилар, бироқ, жавобгардан бошқа бировнинг мулкини ноқонуний сақлаш фактининг ўзи судланувчининг ҳаракатларининг ноқонунийлигини ва унинг даъволарнинг қонунийлиги ва асослилигини тан олишини кўрсатади.
2️⃣ ФПКнинг 253-моддасига биноан, қарорнинг хулоса қисмида суднинг кўрсатилган даъволарни тўлиқ ёки қисман қондиришни қондириш, ёки рад этиш тўғрисидаги хулосаси, суд харажатларининг тақсимланиши, қарор устидан шикоят қилиш муддати ва тартиби кўрсатилиши керак.
Адвокатлар қарорнинг хулоса қисмида кўрсатилган талабларни қондириш ёки қондиришни рад этиш тўғрисидаги хулосаларнинг йўқлиги ва суд харажатларини тақсимлаш кўрсаткичининг йўқлиги процессуал қоидабузарлик деб ҳисоблашди.
3️⃣ ФПКнинг 138-моддасига мувофиқ, агар жавобгар даъвогарнинг даъволарини судга мурожаат қилганидан кейин ихтиёрий равишда қондирса, суд харажатлари жавобгар томонидан қопланади.
ФПКнинг 127-моддасига биноан, суд харажатлари давлат божи ва ишни кўриб чиқиш билан боғлиқ харажатлардан иборат.
24.11.2009-йилдаги 14-сон “Фуқаролик ишлари бўйича суд харажатларини ундириш амалиёти тўғрисида” Олий суд Пленуми Қарорининг 13-бандига кўра, бошқа суд харажатлари (ФПКнинг 132-модда 1-қисми 5-банди) суд томонидан ҳақиқий йўқотиш учун компенсация йиғиш билан боғлиқ оқилона миқдорларда белгиланадиган вақт, вакилнинг ёрдами учун тўлов, ва ҳоказо харажатларни ўз ичига олади.
ФПКнинг 136-моддасига мувофиқ, қарор қайси тарафнинг фойдасига чиқарилган бўлса, суд шу тарафга иккинчи тарафдан вакилнинг ёрдами учун тўлашга доир харажатларни оқилона миқдорларда ундириб беради.
⚖️ Тошкент шаҳар судининг фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати қарори билан шикоят қаноатлантирилди, 1-инстанция судининг қарори ўзгартирилди, даъвогар вакилининг ёрдамини тўлаш харажатлари ва давлат божини тўлаш харажатлари жавобгардан даъвогарнинг фойдасига ундирилди.

#амалиёт

🏆 Даъвони ноқонуний қайтариш тўғрисидаги низода ғалаба қозониш
📑 Бизнинг фирма адвокатлари МЧЖ манфаатларини кўзлаб Миробод туманлараро фуқаролик судига жавобгардан – автотранспорт воситасини жисмоний шахсдан, бошқа шахснинг қонунга хилоф эгалигидан талаб қилиб олиш бўйича, шунингдек зарарни ундириш учун даъво аризаси билан мурожаат қилишди.
⚖️ Судьянинг қарори билан илова қилинган ҳужжатлар билан даъво аризаси қайтарилди. Суд Ўзбекистон Республикаси ФПКнинг 195-моддасини қуйидаги туртки билан қайтариш учун асос қилиб кўрсатди: кўриниб турибдики, даъвогар ушбу даъволарни кўриб чиқишда аризага мол-мулкни ундириш тўғрисидаги даъво учун 1 800 000 сўм миқдорида давлат божини тўлаш тўғрисидаги квитанцияни керакли миқдорда илова қилган. Бироқ, зарарни қоплаш тўғрисидаги даъво учун даъвогар 264 000 сўм миқдорида давлат божи тўлаган, ҳолбуки у камида энг кам миқдор (270 000 сўм) миқдорида давлат божи тўлаши керак.
❌ Адвокатлар қуйидаги асослар бўйича даъвони қайтариш учун кўрсатилган асослар билан рози бўлмадилар.
Давлат божи ставкалари миқдорининг 1-банди “а” суб-бандига мувофиқ (Ўзбекистон Республикасининг 06.01.2020 йилдаги ЎРҚ-600 “Давлат божи тўғрисида” Қонунига илова), фуқаролик судларига берилган мулк билан боғлиқ даъволардан давлат божи даъво нархининг 4 фоизини ташкил этади, лекин камида 1 БҲМ.
ФПКнинг 129-моддаси 3-бандига мувофиқ, даъво нархи бир нечта мустақил даъволардан иборат даъволар, барча даъволарнинг умумий миқдори билан белгиланади.
Икки мустақил даъволарнинг умумий миқдори = 51.600.000 сўм (45.000.000 сўм + 6.600.000 сўм).
Даъвогар даъво аризаси берилганда даъво баҳосининг 4% = 2.064.000 сўм (51.600.000 сўм х 4%) тўлаган, фақат икки хил тўлов топшириғи билан.
Шундай қилиб, даъво аризасини беришда даъвогар белгиланган давлат божи миқдорини тўлаш талабларини бузмади. Даъвогар давлат божини тўлиқ ҳажмда, тасдиқловчи ҳужжатлар илова қилинган ҳолда тўлаган, шу муносабат билан адвокатлар Тошкент шаҳар судининг фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъатига шахсий шикоят билан мурожаат қилишган.
⚖️ Тошкент шаҳар судининг фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати қарори билан хусусий шикоят қаноатлантирилди, 1-инстанция судининг даъвони қайтариш тўғрисидаги ажрими бекор қилинди, иш қабул қилиш масаласини ҳал қилиш учун 1-инстанция судига юборилди.

#амалиёт

📝 Апелляция, кассация шикояти ва тафтиш тартибидаги шикоятни қандай қилиб тўғри тузиш керак
Ушбу тавсиялардан сўнг Сиз ишнинг ижобий натижаси эҳтимолини ошириб, ваколатли ва асосли шикоят қилишингиз мумкин бўлади. Шикоятнинг намунаси Сизга тайёргарликда ёрдам беради.

🏛 Шикоят берилган суд номини кўрсатинг.

👤 Ариза берувчининг тафсилотларини ёзинг:
- тўлиқ фамилияси, исми ва отасининг исми (жисмоний шахслар учун) ёки номи (юридик шахслар учун)
- яшаш манзили ёки жойлашган жойи
- алоқа маълумотлари: телефон рақамлари, факс рақамлари, электрон почта манзили (ихтиёрий)

📋 Шикоят қилинаётган суд ҳужжати ҳақида маълумот беринг:
- ҳужжатни қабул қилган суднинг номи
- чиқарилган санаси
- иш рақами
- хулоса қисмининг қисқача мазмуни

📑 Шикоят сабабларини баён қилинг:
- суд ҳужжатининг нотўғрилиги нимадалигини кўрсатинг
- моддий ва процессуал ҳуқуқ нормаларига мурожаат қилинг
- асосларни тасдиқловчи далилларни тақдим этинг
- баёнотнинг тушунарлилига ва ихчамлигига амал қилинг

🙏 Суддан нима қилишни сўраётганингизни аниқланг:
- суддан қандай процессуал чоралар кўришни сўраётганингизни аниқланг (ҳужжатни бекор қилиш, ўзгартириш, янгисини қабул қилиш ва ҳоказо)

💸 Иловалар рўйхатини тузинг:
- давлат божи ва почта тўловининг квитанцияси
- ишда иштирок этган шахслар сонига кўра шикоят ва иловаларнинг нусхалари
- шикоят асосларини тасдиқловчи ҳужжатлар (агар мавжуд бўлса)
- вакилнинг ваколатлари тўғрисидаги ҳужжат (агар шикоят вакил томонидан имзоланган бўлса)

✍️ Шикоятни имзоланг.

❗️ Айрим тоифадаги ишлар учун махсус талабларни ёдда тутинг (масалан, ходимни ишга тиклаш тўғрисидаги қарорни бажариш тўғрисидаги ҳужжатни илова қилиш).
Ҳуқуқларингизни ҳимоя қилишда Сизга омад тилаймиз!

#фпк

📕 Суд ҳужжатларини тафтиш тартибида қайта кўриб чиқиш

📑 Вилоят ёки шаҳар судьяси шикоятни тафтиш тартибида иш юритишга қабул қилиш, шикоятни қайтариш ёки уни қабул қилишни рад этиш ҳуқуқига эга.
Олий суд судьяси шикоятни тафтиш тартибида қайтариш, иш юритишга қабул қилишни рад этиш, шикоятни суд ҳайъатига кўриб чиқиш учун беришни рад этиш, иш юритишга қабул қилиш ҳамда шикоятни суд ҳайъатига кўриб чиқиш учун бериш ҳуқуқига эга.

⚖️ Иш тафтиш тартибида кўриб чиқилганда, суд суд ҳужжатларининг қонунийлигини, асослилигини ва адолатлилигини текширади. У янги далилларни ўрганиши ва янги фактларни аниқлаши мумкин. Суд суд ҳужжатини тўлиқ ҳажмда текширишга мажбур. Бироқ, биринчи инстанция судида кўриб чиқилмаган янги талаблар юқори инстанция суди томонидан қабул қилинмайди ва кўриб чиқилмайди.

🔹 Шикоятни кўриб чиқиш натижаларига кўра, тафтиш инстанциясининг суди қуйидаги қарорларни қабул қилиш ҳуқуқига эга:
1️⃣ ҳал қилув қарорини, ажримини, қарорни ўзгаришсиз қолдиришга;
2️⃣ ҳал қилув қарорини, қарорни, ажримни тўлиқ ёки қисман бекор қилишга ва янги қарор, ажрим қабул қилишга;
3️⃣ ҳал қилув қарорини, ажрим ёки ҳукмни тўлиқ ёки қисман ўзгартиришга;
4️⃣ агар суд томонидан билдирилган талаб бўйича суд ҳал қилув қарори қабул қилмаганлиги бўлса ва суд ишда иштирок этмаган шахсларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари ҳақида қарор қабул қилган бўлса ҳал қилув қарори, ажрим ёки қарорнини бекор қилиш ва ишни аппеляция ёки кассация инстанциясига қайта кўриб чиқиш учун юборишга,
5️⃣ ҳал қилув қарорини, ажрим, қарорни тўлиқ ёки қисман бекор қилишга ва иш юритишни тугатишга ёхуд даъвони тўлиқ ёки қисман кўрмасдан қолдиришга;
6️⃣ айрим суд ҳужжатларини бекор қилишга ва иш бўйича илгари қабул қилинган суд ҳужжатларидан бирини ўз кучида қолдиришга,

#фпк

📕 Тафтиш тартибида шикоят бериш тартиби
Агар иш апелляция ёки кассация инстанциясида кўриб чиқилган бўлса, суд ҳужжатларини кўриб чиқишнинг навбатдаги босқичи тафтиш инстанцияси ҳисобланади – аввал булар вилоят ва Тошкент шаҳар судларининг судлов ҳайъатлари, сўнгра Олий суднинг судлов ҳайъатлари.
📆 Шикоят тафтиш тартибида 1-инстанция судининг қарори, ажрими, ҳал қилув қарори кучга кирган кундан бошлаб 1 йил ичида тақдим этилади.
Айтайлик, кассация судининг қарори 1-инстанция судининг қарори қабул қилинган кундан бошлаб 1 йилдан кечроқ чиқарилган. Бундай ҳолда, шикоят кассация инстанцияси суди томонидан қарор қабул қилинган кундан бошлаб 3 ой ичида берилиши мумкин.
Шунингдек, агар Ўзбекистон Республикаси Олий судига тафтиш тартибида шикоятни бериш муддати шаҳар (вилоят) суди ажрим чиқаргунга қадар тугаса, шикоят шаҳар (вилоят) судининг тафтиш инстанцияси томонидан ажрим қабул қилинган кундан эътиборан 3 ой ичида берилиши мумкин.
⌛️ Тафтиш тартибидаги шикоят беришнинг ўтказиб юборилган муддати шикоят берган шахснинг илтимосномаси бўйича суд (судья) томонидан, агар илтимоснома шикоятни бериш муддати ўтган кундан эътиборан уч ой ичида берилган ва шикоятни бериш муддати ўтказиб юборилишининг сабаблари узрли деб топилган бўлса, тикланиши мумкин.

🏢 Шикоят тафтиш инстанциясининг судлов ҳайъатига юборилади ва топширилади:
- агар Сиз вилоят ёки Тошкент шаҳар судининг судлов ҳайъатига мурожаат қилсангиз, қарор қабул қилган судга;
- агар Сиз ушбу инстанцияга мурожаат қилсангиз, бевосита Ўзбекистон Республикаси Олий судининг фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъатига мурожаат қилинг.
📁 Шикоятга давлат божи тўлаш учун квитанциялар (давлат божи миқдори апелляция, кассация шикояти берилганда ҳисобланади), почта жўнатмалари ва шикоятларнинг нусхалари ишда иштирок этган шахслар сонига кўра илова қилиниши керак.

#фпк

📕 Фуқаролик судининг қарори устидан апелляция ёки кассация тартибида шикоят қилиш
❌ Биринчи инстанция судининг қарори ёки суд ажрими билан тўлиқ ёки қисман қониқмадингиз, демак чиқарилган суд ҳужжати устидан юқори инстанцияга шикоят қилишингиз керак.
📆 Апелляция шикоятини ўз вақтида бериш жуда муҳим, апелляция бериш муддати суд қарор ёки ажрим чиқаргандан кейин 1 ой.
Агар қарор кучга кирган бўлса ва апелляция шикояти берилмаган бўлса, сиз биринчи инстанция судининг қарори кучга кирган кундан бошлаб 6 ой ичида кассация тартибида шикоят қилишингиз мумкин.
📑 Апелляция ёки кассация шикоятига давлат божини тўлаш учун квитанциялар (биринчи инстанция судига низоларни ҳал қилиш учун даъво аризасини беришда тўланадиган ставканинг 50 фоизини ташкил қилади), почта жўнатмалари ва ишда иштирок этган шахслар сонига кўра шикоятларнинг нусхалари.
🏛 Эътибор беринг, шикоят апелляция ёки кассация суди номига йўналтирилади, лекин қарор қабул қилган судга, яъни биринчи инстанция судига юборилади.
⚖️ Апелляция/кассация бўйича ишни кўриб чиқишда суд биринчи инстанция судининг қарори/ажримининг қонунийлиги ва асослилигини текширади. У янги далилларни текшириши ва янги фактларни аниқлаши мумкин. Апелляция/кассация суд инстанцияси биринчи инстанция судининг қарорини тўлиқ текширишга мажбурдир. Бироқ, биринчи инстанция судида кўриб чиқилмаган янги даъволар қабул қилинмайди ва юқори суд томонидан кўриб чиқилмайди.
⚖️ Суд шикоятни апелляция ва кассация тартибида кўриб чиқиш натижаларига кўра, қуйидагиларга ҳақли:
1) ҳал қилув қарорини, ажримни, қарорни ўзгаришсиз қолдиришга;
2) ҳал қилув қарорини, ажримни, қарорни тўлиқ ёки қисман бекор қилишга ва янги ҳал қилув қарори, ажрим ёки қарор чиқаришга;
3) ҳал қилув қарорини, ажримни, қарорни тўлиқ ёки қисман ўзгартиришга;
4) ҳал қилув қарорини тўлиқ ёки қисман бекор қилишга ҳамда аризани кўрмасдан қолдиришга ёхуд иш юритишни тўлиқ ёки қисман тугатишга;
5) агар иш судга тааллуқлилик тўғрисидаги қоидалар бузилган ҳолда кўриб чиқилган бўлса, ҳал қилув қарорини бекор қилишга ва иш материалларини судга тааллуқлилигига кўра бошқа судга юборишга ҳақли.

#фпк

📕 Суд ҳужжатларини текширишнинг янги тартиби бўйича шикоят муддатлари
⏳ Суд ҳужжатларига шикоят қилиш учун қуйидаги муддатлар белгиланди:
- апелляция биринчи инстанция суди томонидан қарор қабул қилинган кундан бошлаб 1 ой ичида ва соддалаштирилган тартибда кўриб чиқилган иш бўйича суд қарорлари устидан ва ҳуқуқий таъсир чорасини қўллаш бўйича 10 кун ичида берилади;
- кассация шикояти биринчи инстанция судининг қарори кучга кирган кундан бошлаб 6 ой ичида берилади;
- тафтиш тартибидаги шикоят биринчи инстанция судининг қарори кучга кирган кундан эътиборан бир йил ичида берилади.
Ўтказиб юборилган муддат суд томонидан тикланиши мумкин, агар муддатни ўтказиб юбориш сабаблари ҳақиқий деб топилса ва илтимоснома кечиктирмасдан берилган бўлса:
- Апелляция шикояти берилганда қарор қабул қилинган кундан бошлаб 2 ой;
- Кассация шикояти бериш муддати тугаган кундан бошлаб 3 ой;
- Тафтиш тартибидаги шикоятни бериш муддати тугаган кундан бошлаб 3 ой.
Ишда иштирок этмаган шахслар, уларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари бўйича суд қарор қабул қилган бўлиб, шунингдек суд мажлисининг вақти ва жойи тўғрисида тўғри хабардор қилинмаган ишда иштирок этаётган шахслар учун муддат улар қарордан хабардор бўлган кундан бошлаб ҳисобланади.

⌛️ Олий суднинг судлов ҳайъатига тафтиш тартибида шикоят бериш муддати Қорақалпоғистон Республикаси суди, вилоятлар ва Тошкент шаҳар судлари томонидан тафтиш тартибида ажрим чиқарилгунига қадар ўтган тақдирда, шикоят ушбу судлар томонидан ишни тафтиш тартибида кўриш натижалари бўйича ажрим қабул қилинган кундан эътиборан уч ой ичида берилиши мумкин.
Протест Олий судининг Раёсатига мурожаат қилинган кундан эътиборан уч ой ичида, лекин Олий суднинг судлов ҳайъати томонидан ишни тафтиш тартибида кўриш натижалари бўйича ажрим қабул қилинган кундан эътиборан олти ойдан ортиқ бўлмаган муддатда Олий суднинг Раёсатига киритилиши мумкин.

#фпк

📕 Фуқаролик судлари қарорларининг қонунийлигини текширишнинг янги тартиби
⚖️ 2024-йил 1-январдан бошлаб суд ҳужжатларини кўриб чиқишнинг янги тартиби жорий этилди.
📃 Биринчи инстанция судларининг қарорлари вилоят ва унга тенглаштирилган судларнинг апелляция ёки кассация инстанциясида кўриб чиқилиши мумкин.
📑 Апелляция ёки кассация тартибида кўриб чиқилган фуқаролик ишлари бўйича кучга кирган суд қарорлари, шунингдек апелляция ёки кассация инстанцияси судининг қарорлари устидан Қорақалпоғистон Республикаси судига, вилоят ва Тошкент шаҳар судларига тафтиш тартибида шикоят қилиниши мумкин.
📃 Тафтиш инстанциясининг суд ҳужжатлари тафтиш тартибида Олий суднинг судлов ҳайъатига шикоят қилиниши керак.
📄Тафтиш тартибида кўриб чиқилган суд ҳужжатлари ва тафтиш тартибида қабул қилинган Олий суднинг судлов ҳайъатлари қарорлари устидан Олий суднинг Раёсатига шикоят қилиниши мумкин.
⬇️ Қуйида, ФПКдаги янгиликларни идрок этишни қулайлиги учун, биз суд ҳужжатлари устидан шикоят қилиш тартибини, уни шартли инстанцияларга бўлиб кўриб чиқамиз.
1️⃣ инстанция
Фуқаролик ишлари бўйича Миробод туманлараро суди қарор чиқарди.
2️⃣ инстанция
Тараф биринчи инстанция қарорига рози бўлмаган ҳолда, қуйидаги ҳуқуқларга эга:
- Тошкент шаҳар судининг судлов ҳайъатига апелляция бериш тўғрисида қарор қабул қилинган кундан бошлаб 1 ой ичида;
- ёки иш апелляция тартибида кўриб чиқилмаган бўлса, биринчи инстанция судининг қарори кучга кирган кундан бошлаб 6 ой ичида ўша судга кассация шикояти келтириш.
3️⃣ инстанция
Томон берилган апелляция ёки кассация суд ҳужжатидан рози бўлмаган ҳолда, Тошкент шаҳар судининг судлов ҳайъатига шикоят қилиш ҳуқуқига эга, бироқ биринчи инстанция қарори кучга кирган кундан бошлаб 1 йил ичида тафтиш тартибида.
4️⃣ инстанция
Тафтиш тартибида кўриб чиқилган Тошкент шаҳар суди судлов ҳайъати ҳужжатига рози бўлмаган томон Олий суднинг судлов ҳайъатига тафтиш шикояти бериш ҳуқуқига эга.
5️⃣ инстанция
Олий суднинг судлов ҳайъати томонидан чиқарилган суд актига рози бўлмаган ҳолда, Олий суд раисига ва/ёки Бош прокурорга шикоят қилиш ҳуқуқига эга, улар Олий суднинг Раёсатига протест билдириш ҳуқуқига эга.
Олий суднинг Раёсати томонидан кўриб чиқилиши натижасида чиқарилган суд ҳужжати устидан шикоят қилинмайди.

#фпк

📕 Иш юритишни тугатиш

⚖️Суд иш бўйича ишни тугатиши мумкин. Бу шуни англатадики, иш фуқаролик судида кўриб чиқилмайди. Иш бўйича иш юритиш тугатилган тақдирда, худди шу асослар бўйича судга ва бир томонга қайта мурожаат қилиш мумкин бўлмайди.

Суд қуйидаги ҳолларда иш юритишни тугатади, агар:
1️⃣иш фуқаролик ишлари бўйича судга, иқтисодий судга ёки маъмурий судга тааллуқли бўлмаса;
2️⃣ фуқаролик ишлари бўйича суднинг, иқтисодий суднинг ёки маъмурий суднинг ёхуд чет давлат ваколатли судининг айни бир тарафлар ўртасидаги, айни бир предмет тўғрисидаги ва айни бир асослар бўйича низо юзасидан қонуний кучга кирган ҳал қилув қарори ёки даъвогарнинг арз қилинган талабларидан воз кечишини қабул қилиш тўғрисидаги ёхуд тарафларнинг келишув битимини тасдиқлаш ҳақидаги ажрими мавжуд бўлса;
3️⃣ даъвогар арз қилинган талабларидан воз кечган ва суд бу воз кечишни қабул қилган бўлса;
4️⃣ тарафлар келишув битими тузган ва у суд томонидан тасдиқланган бўлса;
5️⃣ ҳакамлик судининг айни бир тарафлар ўртасидаги, айни бир предмет тўғрисидаги ва айни бир асослар бўйича низо юзасидан ҳал қилув қарори мавжуд бўлса, бундан суд ҳакамлик судининг ҳал қилув қарорини мажбурий ижро этиш учун ижро варақасини беришни рад этган ҳоллар мустасно;
6️⃣ иш бўйича тарафлардан бири бўлган фуқаронинг вафотидан сўнг низоли ҳуқуқий муносабат ҳуқуқий ворисликка йўл қўймаса;
7️⃣ иш бўйича тараф бўлиб қатнашаётган ташкилот тугатилган бўлса.

#фпк

📕 Аризани кўриб чиқмасдан қолдириш

⚖️ Суд аризани кўриб чиқмасдан қолдириши мумкин. Бу шуни англатадики, иш бирон сабабларга кўра суд томонидан кўриб чиқилмайди. Уларни бартараф қилганингиздан сўнг, Сиз яна судга умумий тарзда мурожаат қилишингиз мумкин.

Суд қуйидаги ҳолларда аризани кўрмасдан қолдиради, агар:
1️⃣ ариза муомалага лаёқатсиз шахс томонидан берилган бўлса;
2️⃣ манфаатдор шахс номидан ариза иш юритишга ваколати бўлмаган шахс томонидан берилган бўлса;
3️⃣ фуқаролик ишлари бўйича суднинг, иқтисодий суднинг ёки ҳакамлик судининг иш юритувида айни бир тарафлар ўртасидаги, айни бир предмет тўғрисидаги ва айни бир асослар бўйича низо юзасидан иш мавжуд бўлса;
4️⃣ тарафлар ўртасида ушбу низони ҳал қилиш учун ҳакамлик судига топшириш тўғрисида ҳакамлик битими тузилган бўлса;
5️⃣ ишни ўзининг иштирокисиз муҳокама қилишни илтимос қилмаган тарафлар иккинчи чақирув бўйича ҳам узрли сабабларсиз судга келмаса, суд эса ишга оид мавжуд материаллар асосида ишни ҳал қилиш мумкин эмас, деб ҳисобласа;
6️⃣ ишни ўзининг иштирокисиз муҳокама қилишни илтимос қилмаган даъвогар иккинчи чақирув бўйича судга келмаса, жавобгар эса ишни мазмунан кўришни талаб қилмаса;
7️⃣ алоҳида тартибда юритиладиган ишни муҳокама қилиш вақтида судга тааллуқли ҳуқуқ тўғрисида низо келиб чиқса;
8️⃣ хотини ҳомиладор бўлган вақтда ёки бола туғилганидан кейин бир йил давомида эр хотинининг розилигисиз никоҳни бекор қилиш тўғрисида даъво тақдим этган бўлса;
9️⃣ даъвогар томонидан аризани кўрмасдан қолдириш тўғрисида ариза берилган бўлса;
🔟 даъвогарнинг манфаатларини кўзлаб прокурор, давлат органи, ташкилот ва бошқа шахс томонидан тақдим этилган даъводан даъвогар воз кечган бўлса ва бунда учинчи шахсларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларига дахл қилинмаса;
Аризани кўриб чиқмасдан қолдиришнинг бошқа сабаблари ҳам бор, постда энг кенг тарқалганлари келтирилган.

#фпк