'Mootummaan Itoophiyaa interneetiifi bilbila Oromiyaarratti cufe atattamaan banuu qaba'
************************************
Dhaabbanni mirga namoomaaf falmu Humaan Raayits Waacha ibsa har'a baaseen, mootummaan Itoophiyaa interneetiifi komunikeeshinii bilbilaa naannoo Oromiyaa keessatti cufee atattamaan banuu qaba jechuun hakeekkachiise.
Akka ibsa dhaabbata kanaatti, bilbilliifi interneetiin cufamusaatiin kan ka'een naannicha keessatti rakkoon hamaan mudateera.
Bilbilliifi inteneetiin ji'a lamaaf cufate maatiifi firoonni quba akka wal hin qabaanne gochuu qofa osoo hin taane, tajaajilawwan jireenyaaf barbaachisan addaan kutaman.
Akkasumas yeroo mootummaan duula hidhattoota irratti gaggeessutti maaltu akka ta'e beekuudhaaf odeeffannoon akka hin jiraanne taasissera jedhe.
Erga Amajji 3, 2020 kaasee aanga'oonni mootummaan neetiwoorkii bilbila mobaayilaa, bilbila sararaafi tajaajila interneetii Lixa Oromiyaa godinaalee Qeellam Wallaggaa, Wallaggaa Lixaafi Horroo Guduruu Wallaggaatti akka addaan citu godheera.
Baha Wallagaa keessatti jiraattonni akka jedhanitti, tajaajilli interneetiifi miidiyaaleen hawaasummaa akkuma cufamaniitti jiru. Darbee darbee ammoo ergaan barreeffamaafi tajaajilli mobaayilaa magaalota tokko tokko keessatti ni jira. Kun ammoo tajaajila hawaasni argatu qabaatuuf danqaa ta'unsaa hinollee jedheera.
Bilbilaafi interneeta cufuun kunis kan raawwatamaa jiru naannoo to'annoo humna waraanaa jalatti komaand poostiin bulaa jirutti yoo ta'u, akka mootummaan jedhutti hidhattoota Waraana Bilisummaa Oromoo irratti duula gaggeessuuf.
Miidiyaaleen walabamummaan sarabama mirgoota namoomaa humnoota waraana mootummaatiin raawwatamu kan akka ajjeechaafi hidhaa jumlaa gabaasaa turuu eereera.
"Tarkaanfiin mootummaan Itoophiyaa haguuggii komunikeeshinii adda kutuutiin Oromiyaa keessati graawwataa jiruus hawaasnicha haarsaa hinbarbaachisne kanfachiisaa waan jiruuf attattamaan kaasuu qaba,'' jedhan Huumaan Raayits Waachitti Daarektarri Gaanfa Afrikaa La'etiitiyaa Baader.
"Daangaan tajaajilawwan bilbilaafi interneetii irra kaa'ame kunis tajaajilawwan murteessu, haala taateewwan murteessoo ta'an itti gabaafamuufi qorannoo mirga namoomaa irratti dhiibbaa taasisuun isaatiin alattis, haala qabiinsa mirga namoomaa duraanu naannichatti ture caalaa kan hammeesseedha."
Bulchiinsa Ministira Muummee Abiy Ahimad jalatti, osoo mootummaadhaan sababni gahaafi amansiisaan hin dhiyaatiin yeroo tasgabbiin hawaasaafi siyaasaa dhibbutti komunikeeshinii adda kutuun gocha baratamaa ta'eera jedha Huumaan Raayits Waach.
Ibsa Huuman Raayits Waach kun itti dabaluudhaan, sababa komunikeeshiniin addaan citeef dhaabbileen tola-ooltummaa afur rakkoon akka isaan mudate ibsuudhaan, haalli jiru tajaajila fayyaa naannootti argamurratti dhiibbaa qaqqabsiisuu isaa hojjetoota fayyaa eeruun gabaasichi ibseera.
Seerri Mirgoota namoomaa Addunyaa ummanni bilisaan odeeffannoo barbaadu karaa intarneetii dabalatee midiyaaleee hundarra, akka argatan fi argataniifi kennaniif mirgasaanii ni eega jedheera.
Adda kutuun komumikeeshinii sababii nageenyaatii raawwatamu yoo jiraate ammoo kan seera bu'urreeffatee fi barbaachisaa akkasumas yoo tarkaanfii taasifamuun kan wal madaalee qofaa ta'u qabaatas jedheera.
Haa ta'u malee tibba Dr Abiy paarilaamaarratti haasaa taasisanittis ta'e motummaan federaalaa haala adda kutuu tajaajilawwan intarneetiifi bilbilaa 'sababii nageenyaatiif' jechuun Oromiyaa keessatti taasifameef ibsi kanname hinjiru jedheera.
Kanaan duras yeroo mormiin uumametti, yeroo qormaatni barattootaaf kennamutti akkasumas yaalii ajjeechaa Waxabajjii 15 tajaajilli inteneetii kan addaan cite yoo ta'u yeroo sanattis , "mootummaan waa'ee tajaajilli addaan cituus ta'e yoom akka deebi'ee banamu ibsa hin kennine," jechuun ibsa gabaasni kun.
Bakka duulli waraanaa itti gaggeeffamaa jiru Lixa Oromiyaatti waa'ee bilbilaafi inteneetiin addaan cituu ilaalchisuun oppereeshinii humni waraanaa mootummaa gaggeessaa jiru waliin walqabatee akka cufate Itti-aanaan Itaamaajor Shuumii kan ta'an Janaraal Birhaanuu Juulaa torban lama dura BBC'tti himanii turan.
https://telegram.me/GamtaaBara