گلواژه

‍ ‍ ‍🔥 #سده، جشن باستانی و پايدار ايرانيان 🔥

دهم بهمن، برابر است با #جشن_سده، آيين هزاران ساله ايرانيان.

در ايران باستان از آغاز آبان تا پايان اسفند را دوره سرما می خواندند كه یکسد روز پس از آغاز اين دوره و پنجاه روز مانده به نوروز «سده» و جشن آتش بود.
هنوز در روستاهای نیمروز خاوری ايران زبانزد «سَد به سده، پنجاه به نوروز» شنيده می شود؛ يعنی جشن سده سد روز پس از يکم آبان و پنجاه روز به نوروز برپا می شود.
برخی از پارسيان هند و تاجيکيان «سده» را جشن آدور (آدور = آذر و هنوز در روستاهای خاور ايران، افغانستان و آسيای میانه، بوته‌ی خشک را آدور می خوانند). پس از از سده، از ترازِ دامنه‌ی سرما كاسته می شود. 
 
آیین جشن با هزاران سال پيش دگرسانی نكرده است. مردم، هركس برپایه‌ی توان خود، کمی هيزم پیشکش می كند و در زمينی باز آتش برپا می شود و همگان بر گرد آن به شادی می پردازند.
#نظامی در ستایش برپا کنندگان جشن سده گفته است: 

رخ  آراسته  دست‌ها پرنگار
به شادی دويدند از هر كنار

 آريايی های آسيا و اروپا هميشه روشنی و گرمی را كه خورشيد و آتش پدید آورنده آن است، نماد مهر خدا دانسته و ارج گذارده‌اند.
#فردوسی جشن سده را آتش پرستی نمی داند و برپاكنندگان آن را چنين بازگو كند:

    ..... مپندار كاتش  پرستان بدند

کنايه از اين که جشن سده را آتش پرستان پدید نياورده اند.
جشن سده را از آنِ هوشنگ پيشدادی می‌دانند.
#فردوسی در اين زمينه گويد:

به هوشنگ ماند، اين سده يادگار
بسی باد   چون او    دگر شهريار
  
 سده را پیشتر «سدک» می گفتند. #ابوريحان نوشته است كه سد روز پس از آغاز سرما (يکم آبان)، «سده» و پنجاه روز بعد از سده، نوروز است و از سده تا درو كردن جو، نامدار به جورس  و به دست آمدن گلابی بهاره ,نيز سد روز است.
ارزش جشن سده برای ايرانيان كه آن را در راستای آيين های نوروز و مهرگان نمی‌نهند به اندازه‌ای بود كه در دوران ساسانيان، شاهان بدون ریخت‌وپاش در ميان مردم به اين آیین درمی‌آمدند.
پس از یورش تازیان ، #مرداويج_زیاری را زنده كننده‌ی اين جشن در سده‌های میانه خوانده اند كه در اصفهان آن را از سر گرفت.
چراغانی و روشن كردن شمع را از آیین‌ها «سده» می‌دانند.
 در افسانه های كهن ايران آمده است كه متهمان برای استوانِش بی گناهی از روی آتش فروزان می‌گذشتند و هزار سال پيش از زایش مسیح، سياوش هم كه متهم شده بود، برای اُستوانشِ بی گناهی خود از آتش گذر كرد.

✍نوشيروان کيهانی زاده
@golvajeArt