تمام پیشگوییهای مهم مارکس اشتباه از آب درآمدهاند.
لشک کولاکوفسکی
•پیشبینی اول، اینکه جوامع مبتنی بر اقتصادبازار، به لحاظ طبقاتی به شکلی فزاینده قطبی میشوند و طبقهٔ متوسط در آنها از میان میرود.
•پیشبینی دوم، اینکه طبقهٔ کارگر نه تنها بطور نسبی، بلکه بطور مطلق بنیهٔ مالی خود را از دست میدهد. نادرستی این پیشبینی در طول عمر خود مارکس آشکار شد.
•سوم و مهمتر از همه، نظریهٔ مارکس پیشبینی میکرد انقلاب پرولتری گریزناپذیراست. چنین انقلابی هرگز در هیچ کجا رخ نداد.
•پیشبینی چهارم مارکس، سقوط اجتنابناپذیر نرخ سود بود، روندی که انتظار میرفت به فروپاشی اقتصاد کاپیتالیستی بیانجامد. مانند سایر پیشبینیها این یکی هم خطا از کار درآمد.
•پنجمین اصلی مارکسیسم که اشتباه از کار درآمده است این بود که بازار جلوی پیشرفت فنی را میگیرد. به وضوح روشن شده است که اقتصادهای بازار بغایت در تحریک پیشرفت تکنولوژیک کارآمد هستند حال آنکه سوسیالیسم به رکود تکنولوژی منجر میشود.
•و اما تفسیر بهاصطلاح ماتریالیستی تاریخ؛ از این تفسیر چنین برمیآید که قانون، مذهب، فلسفه و سایر اجزای فرهنگ فاقد تاریخی از آنِ خود هستند، چون تاریخشان همان تاریخ روابط تولید است. این ادعایی است پوچ و کلا فاقد مبنای تاریخی.
•یک عنصر دیگر در نظریهٔ مارکس که فاقد قدرت تبیین است، تئوری کار اوست. هیچ یک از اصول نظریه او مبنایی تجربی ندارد، و به کار توضیح بحران، رقابت و تضاد منافع نمیخورد.